Biekorf. Jaargang 41

‘Bruylofts-liedt’ van P. Matthias Pauli.

PATER Matthias Pauli, in de jaren 1613-1625 prior der Augustijner Ermijten te Brugge, schreef vele stichtelijke boekjes in 't Vlaamsch. Als prior van het klooster te Leuven gaf hij het volgend werkje uit:

Bruylofts-Liedt/van/Jesus en Maria/speel-wys gedicht op/Salomons Sangen./Ghedeylt in vyf Vertooninghen, met claer/uyt legginge, ende lieflyck bedietsel van den/verborgen sin, ende het duyster vervolgh/der letter, vol minnelycke affectien;/leerende de gheestelycke/conste der minnen./Seer nut om te gebruycken, voor en nae de/Heylighe Communie./Verciert met een schoon Tafel, voorstellende/bequaeme materie voor de Predicanten./Door P.F. Matthias Pauli,/Prior der Eremyten van S. Augustyn tot Loven. -/Gedruckt tot Loven, By Corn. Coenesteyn, 1630.

In-16^o, 760-xxxx pp. (Gemeijn chooren der geloovigen); de ongenummerde Liminaria bevatten, buiten de op-

[p. 184]

dracht, 6 blz. Tot den Leser, een Prologhe ofte Voorreden van 6 blz. gevolgd door de Afbeeldinghe Christi Jesu ende Maria. De beide Taefelen aan het slot beslaan 56 blz.

In zijn Leven, Mirakelen... van den S. Idesbaldus (bl. 135; Brugge 1687) doet de Duinheer Nivardus van Hove beroep op het vermelde Bruylofts-Liedt, waar hij den wonderlijken toestand van het in 1623 weergevonden lichaam van den zaligen Idesbald beschrijft.

‘Onder andere moghen sy [de twijfelaars] lesen den Boeck ghenaemt Bruylofts-Liedt van Jesus en Maria... Aldaer zullen zy vinden in den Sendt-Brief op-gheofferd aen den seer Eerw: Heer Bernardo Campmans Abt van Duynen, alles waerachtigh te wesen 't ghene hier gheseyt is. Aldaer zullen sy oock sien dat desen bovenschreven Pater het H. Lichaem niet alleenlijck ghesien, maer oock met groote verwonderinghe ghehandelt heeft als hy in de Visite van de Arts-Hertoghinne Isabella... jeghenwoordigh was.’⁽¹⁾

In de jaren 1880 werd er in 't bisdom gewerkt en naar bewijsstukken gezocht om te Rome de goedkeuring van den eeredienst van den zaligen Idesbald te verkrijgen; in 1894 werd die bevestiging gegund.

De geleerde Kanunnik E. Rembry, secretaris van het bisdom, hielp mede aan de voorbereidende opzoekingen. Heel natuurlijk hechtte hij groot belang aan den vermelden Sendt-Brief van Pater Pauli, betreffende de ongeschondenheid van 't lichaam in 1625. De kwestie was het zeldzame Bruylofts-Liedt in handen te krijgen. 't Was in 't jaar 1888. Kan. Rembry ging te rade bij den geschiedschrijver der Augustijnenkloosters van Gent en Brugge, E.H. Karel Keelhoff (gewezen Augustijn), alsdan te Brussel wonend. Deze zocht te vergeefs in de bibliotheek der Augustijnen te Gent en der Bollandisten te Brussel; in de Koninkl jke Bibliotheek te Brussel en de Universiteitsbibliotheek te Gent was het boekje even-

(1) Over dit bezoek der Aartshertogin aan de Duinenabdij in den Bogaerde) ten jare 1625, zie Biekorf, 1929, bl. 220.

[p. 185]

min te vinden. F. Vanderhaeghen, de bibliothecaris van Gent, wist toch een exemplaar van het Bruylofts-Liedt zitten: in de bibliotheek van den graaf de Theux de Montjardin te Brussel.

Kan. Rembry schreef met blijde zekerheid naar Keelhoff die bij de Theux ging aankloppen. Hoe groot was zijn ontgoocheling toen hij per brieve vernam dat de opdracht van het boek (exemplaar de Theux) niet gedaan was aan den abt Campmans, maar wel: ‘Aen den Heere Matthias Valentijn, Abt des vermaert cloosters van Sint Jan Baptiste t'Everbode’ met vooraan gegraveerd het wapen van Valentijn: mijter en staf, twee roozen, drie bellen en een hart waaronder de kenspreuk: Ne quid nimis. (6 bladzijden).

De opzoekingen werden nu naar Leuven gericht. De heer Idesbald Rotsart de Hertaing (zijn grootmoeder van vaderszijde was een vander Gracht en bijgevolg familie van den zaligen Idesbald) gelastte zich met deze navorsching; hij beperkte zich niet tot de bibliotheek der Universiteit, doch speurde ook in de private verzamelingen. 't Was een gelukkig gedacht. Heer Rotsart vernam van professor Brants dat de Leuvensche stadsarchivaris, Edward Van Even, een exemplaar van het Bruylofts-Liedt bezat. Kan. Rembry kreeg het boek ter inzage; het bevatte wel dezen keer den Seynt-Brief (sic) aan den abt Campmans. De langdradige en hoogdravende opdracht, geheel in den vleienden en ‘pompeuzen’ stijl van den tijd, zegt over den zaligen Idesbald niets meer dan de aanhaling van Nivardus Van Hove hierboven vermeld.⁽¹⁾

Kan. Rembry was een fijne boekenkenner en toch stond hij bot voor dit ongewone geval: twee exemplaren van bladzijde tot bladzijde in alles op elkaar gelijkend, uitgezonderd het wapen en de opdracht. Hij teekende zijn vermoeden aan: ‘Heeft Matthias Pauli soms willen twee vliegen met één slag vangen en, met éénzelfde

(1) Al deze bijzonderheden weten we uit de aanteekeningen en bewaarde briefwisseling die Kan. Rembry bij het nauwkeurig afschrift van den Seynt-brief in een dossier vereenigde.

[p. 186]

werk, den steun van twee verschillende beschermers winnen? Hij liet blijkbaar in een deel der uitgave den Seynt-brief aan den abt der Duinenabdij lasschen, en de andere exemplaren met de opdracht aan den abt van Averbode versieren. 't Geval is verrassend en verdient opmerking.’⁽¹⁾

Moest Kan. Rembry nog leven, dan zou hij voorzeker met plezier vernomen hebben dat P. Matthias Pauli met zijn eigen en zelfde Bruylofts-Liedt nog een derde vliege ving in den persoon van een voorname abdis uit het Land van Waas. Immers Eerw. Heer P. Daniëls, stadsarchivaris te Hasselt, bezit een exemplaar van het Bruylofts-Liedt van Matthias Pauli, weerom in alles gelijkend op de twee beschreven exemplaren... uitgezonderd het wapen op de rugzijde van het titelblad: wapen van Mevrouw de Samillan, en... de opdracht gericht aan Mevrouw Anna de Samillan, abdis van Waasmunster!⁽²⁾

Het ware vermetel te beweren dat Pater Pauli met zijn Bruylofts-Liedt maar drie vliegen gevangen heeft; veeleer zou men vermoeden dat hij de eer van wapen en opdracht in aandeelen verhandeld heeft. Tot nu toe konden we drie vennooten opsporen. Het zou ons niet verwonderen moest een lezer van Biekorf den vinger opsteken en ons een nieuwen aandeelhouder van het Bruylofts-Liedt bekend maken. Het is moeilijker aan te nemen dat Pater Pauli de vereerde abten en abdissen in den waan zou gelaten hebben dat heel de oplaag van zijn boek onder hun onverdeeld patroonschap verscheen.

A.V.

(1) Geschreven (fransche) aanteekening van Kan. Rembry.

(2) Beschreveu in Deel V, 1929, bl. 157 vlg. van de Verzamelde Opstellen uitgegeven door den Geschied- en Oudh. Kring te Hasselt. - P. Matthias Pauli schijnt uit te munten in den bewierookenden stijl der opdrachten, ten bewijze den ‘Seyntbrief’ waarmede hij een ander stichtelijk werk: Den Boom des Levens, in 1618 aan Jonker Jan Tacquet opdroeg. Dit eindelooze stuk is door A. Keelhoff overgenomen in zijn Histoire de l'ancien couvent des Ermites de Saint Augustin à Bruges, bl. 378-382 (Brugge, 1869). - Over Matthias Paulischrijft Paquotin zijn Mémoires, V, bl. 83-89.