Biekorf. Jaargang 41
(1935)– [tijdschrift] Biekorf–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd | |
Begravynghe. (12 v.)
Myn dood lichaeme, zynde van weerden gheene,
dat mer me bedryfve gheen pompeuse maniere,
| |
[pagina 173]
| |
maer commet zoo, begrave met een costken cleene
te wetene tsint Janshuus inde carniere*;
tcruce christi zy myn standaert en voor baniere.
Ryckoom doodtzynde, een vanden brugsche publicanen,Ga naar voetnoot(1)
waer begraeven? up tghewyde niet, zoud ic wanen.
neen waeromme? hy was openbaer wouckerare,
wats dan? de crucenghaenzomtijds wel voorde vanen;
light hy inder eerden, hy heeft plaetse waert waere*.
eerderycke es god des heeren gheel teenegaere
en de vulheyt van dien al ghelyck van weerden.
laet de doo de doo begraven int openbaere.
al had hy gheweist symoniacq int claere,
Giezite(?) moordenaere, afgodiste tooveraere
of die metten overspeelders hueren naesten deerden:
tlichaem was hutereerden, tmoeste weder indereerden.
Veel eerdsche pomp ick niet en begheere:
thelpt de levende meer dan de dooden ziet.
dat mer eene vroylicke maeltydt smeere:
dat bid ick te achterlatene emmers niet
behoudens datmer den aermen metdeelne biedt.
Sterf ick vooren, zo en wordtter gheen kiesen
en myn weduwe darf niet te min verhueghen
want zou en zal zekerlick niet meer verliesen,
schick ick, dan vier lieden draeghen mueghen;
wat wiltse veel traenooghen slomme* tueghen.
Dectze my met fluweele, eens naer myn doodt,
gheen zarck of ander stoffe begheer ick up tlyf;
twaer gheel verloren cost: wat waert oock noodt?
naect quam ic ter weerelt, en scheeder huut bloodt.
nietmin stelt in discretie van die eens was myn wyf.
Zeere veel schuldenaren om tzyne onverduldich (13 r.)
en zullen myn weduwe niet breken thooft;
als ick tghelt ghaf, betaeld ick ghehuldich*;
ende dat ick oock bem niet vele schuldich
dat comt by ick en was noyndt veel ghelooft*.
Eeneghe zegghen, als de mensschen sterven,
hoe rycke hoe machtich zy zyn voorwaer
| |
[pagina 174]
| |
van goede van ghelde van gronde van erfven;
ter weerelt moeten zyt al laeten daer:
tes al ghaet vooren, wy volghen naer.
Maer ick hope tzal anders met my gheschien
dat ick myn gheestlick gheloove zal mede draeghen
twelcke van gheenen menssche zal worden ghezien,
ende achterlaeten noch meer boven dien
dan voor duust guldens juweelen en baeghen*.
| |
Jaerghetyde ende bezet.
Gheen jaerghetyden begheer ick noch eenich beset
voor dat doude besetten eerst zyn ghedaen;
end oock houd ick my an tghemeene ghebed:
zo wordter, zonder dienst, noodt gheen capellaen;
tsterck gheloove doet de menssche over twater ghaen
en duer een vier zaen.
| |
Crunelettre.
Dats waer ben twaer goet dat ment zoo wiste:
myn crunelettre* light in een lere custode;
doch dat mense slute me in myn dookiste
machse my helpen als ick comme voor gode;
wat beters? als icxse me draeghe als bode.
| |
Pardoenbriefven.
Van pardoenbriefven* doe ick te wetene,
hebbende macht om verlossen huut dhelle
en tontbyndene huut des vagheviers kethene (13 v.)
inde vasten vleesch bueter eyers mueghen tetene:
zultter niet een vynden, zoo ick telle.
Verslytinghe van schoen om der naer te loopene
vermochte mynen staet niet, ick vertelt;
al had icxse oock weten tmywaerts te hoopene,
noyndt en vand ick er toe ghoet ghelt:
ken hebb er oock niet juuste tbetrau up ghestelt.
Wat zoud ick oock dordonnantien der heligher kercken
eenichsins laetten alsoo alterueren;
die wel doet hem volghen weldaets wercken,
tghelt doetter vele dolen in tsweerelts percken,
onder tschyn van duechden veel zonden passeren.
| |
[pagina 175]
| |
Prochiepape.
Nu naer oude testamentelicke manieren
myn prochiepape zoud ick gheerne beghaeven*
maer wat weet ic, hoe ick my noch mochte regieren
of my een van dander drie elementen schoffieren*
zo en weet ick niet, waer ick mach worden begraeven.
Dus bid ick hertelick by deser theme
ende datmen hem emmers doe tghezech
indien dat ick huter prochie vervreme
dat hy doch de pacientie neme
met dat hy heeft tanderen tyden wech.
Nietmin hem, end al dandre oock capellaenen,
huutreeckers der heligher sacramenten,
in myn testament can ick hu niet huutplaenen
maer schyncke met een liefmoedich vermaenen
tnaervolghende refereyn met hu adherenten:
| |
Refereyn:[met stokregel]
Quetst hu met gheen ghiericheyt, heerders der schaepen.
| |
Cloosters en Kercken. (15 r.)
Wat zoud ick veel stellen cloosters of kercken?
naer myn doodt eist myne niet, zoo zegghen zy;
gheef iet in myn leven, tot een verstereken,
metter waermer handt*, en esser twyf by,
tbloedt vercruupt: dies vercoud tgheven in my.
Nochtans om de maniere zal ick my vercoenen
ende wil de vier oordenenGa naar voetnoot(1) zijn gedachtich;
meer dan thien jaeren naer huerlieder sermoenen
heb ick gheleeft, dat es waerachtich,
al bem ick als menssche anders lueghenachtich.
| |
[pagina 176]
| |
Graeu Broerkens. (15 v.)Eerst de graeubroerkens ten brande stoutst,
naer Christus gheboorte twaelf hondert zes jaer
wierd d'oorden inghestelt, dies zynse oudtst,
en der preckicaeren oordene voorwaer
beghonste omtrent elleven jaeren der naer.
De oordene der Augustinen befaemt
achtenveertich jaeren doe naer dat pas;
de caermers oorden, onse vrauwe broeders ghenaemt,
achtentwintich jaer daer naer, zoot lest betaemt,
als de joncxte van vieren doe inghestelt was.
Maer d'oordene des huwelicx bin tsweerelts bedelfve
omme zaet vermenichfuldeghen zou begrepen
heeft God almachtich inghestelt en ghemaect zelve
(up datter veel oncuusschen tby ommewelfve)*
naer dat hy de weerelt wel hadde geschepen.
Alvooren dies deerste ghedachtich, dander oock,
mids dat icker eens an deen zyde doock*,
up dat elck huerer tmywaerts claghe spaert,
es tmynent ghelt dat noyndt haer handen roock,
dat zyt comen haelen voor een thonne waghebaert*.
| |
De Predicaeren.
Myn zeven spelen vanden helighen Sacramente
by my tanderen tyden ghecomponeert,
ghedaenspelen bindervoorkercke vanden convente,Ga naar voetnoot(1)
heb ick hemlieden te ghevene gheordonneert
indient myn weduwe accordeert;
elck zonderlynghe spel staet ghecoteert
zoo elck ghespeilt was in diveerssche jaeren,
biddende, als ick der weerelt zy ghepasseert,
myn ziele in huer bedynghen me zuil en paeren.
| |
Ghilde onser vrauwen hoeyken. (16 r.)Dese ghildeGa naar voetnoot(2) daer ick bem ghildebroeder inne
| |
[pagina 177]
| |
int zelve convent tonser vrauwen autare,
gheef ick tnaervolghende lof met jonsteghen zinne,
want ick huer om Christus name beminne
ghebenedydt boven allen vrauwen vruchtbare.
Lof ter eere van ‘Maria, vul gratiën bloeyende’ gedicht in 1544Ga naar voetnoot(1). | |
Augustinen broeders. (17 r.)
De Augustinen broeders datse duecht gheschie
ende over my niet te zeere te claghene
gheef ick eennen vossesteert ofte besemens drie
ten fine van huerlieder bestoven librarie*
die lettel betorden es, nochtans te vaeghene.
Maer ter eeren vanden convente aldaer
jon ick hemlieden gheen pecuniel ghewin,
want icx niet en vermach huut myn beurse, maer
up dat ic stae in huerlieder bedynghe beghin,
inden ommeghanck* zoo ghy tconvent comt in
heb ick hemlieden eens gheconponeirt
bediet der glaseveynstren in Rhetorica zin
zoo Davids historie schriftuerlick accordeert,
achterlaetende copie jeghens toude corrumpeirt.
[Een lange berijmde beschrijving (f. 17-25 v.) van de 28 ‘glaseveynstren’ ieder ‘inhebbende drie parcken’ die het kloosterpand van de Augustijner Eremijten versierden. Zij verbeeldden de geschiedenis van Koning David in al hare bijzonderheden; aan de 28 x 3 = 84 ‘parcken’ of tafereeltjes wijdt De Dene telkens vier verzenGa naar voetnoot(2). Het stuk is voorafgegaan door een Prologue: De Convngh David een reyn gheestelick legiste, - godsvruchtvoysich psalmiste enz...; en besloten door:] Den Aucteur. (25 v.)
Ick Doe ghewect zynde duer Davids historie,
| |
[pagina 178]
| |
al was dheer God almachtich up hem verbolghen
heeft ghecreghen ghenaedeghe victorie,
hief up een liedeken tot Gods glorie
als een van zyn psalmen, zoo hier naer zal volghen.
Dominus illuminatio mea. Psalm 26, up den voys: Een
goet nieu liedt heb ick ghedicht, met alsoo drouven
zinne.
Die Heere es myn licht, myn zalicheyt (25 v.-27)
voor wien zoud ick dan beven,
voor wien zoud ick oock gruwen, enz... (80 verzen).
| |
Caermers broeders. (27 r.)
De onser vrauwen broeders diemen caermers heet,
ick hebber zomtyds ghebrast inde reiftere,Ga naar voetnoot(1)
doch dieder de beste kennesse weet
dit lof van Maria, naer myn dood ghereedt,
dat met daer zende ofte copie gheiftere.
| |
Lof van Maria.Myn ziele verhueght hu in contemplatien......
(68 verzen).
Cappelle vanden helighen gheeste aldaer (28 r.)
moet ick ghedachtich oock wesen voorwaer.
Veel ghelts huutgheven my niet als de milde quelt,
zo wil ick anderssins dese cappele ghedyncken,
te meer by dat ick en ghaf noyndt ghilde geltGa naar voetnoot(2)
daer driederhande refereynen schyncke.
Eerst ende alvooren, een, God den vadere
touchierende, mueghende machtich groot,
| |
[pagina 179]
| |
die hemel end eerde regiert algadere,
die ons verleendt heeft vleesch bloed end adere
ende die ons gheeft ons daghelicx broodt.
| |
Refereyn: God Vadere. (28 v. 29 r.)Een God esser, een doopsels, ende een gheloove......
[stok]: Alleene zy God, eere ende glorie.
| |
Refereyn: God Zuene. (30 r. 31 r.)God den vadre heeft Christum zyn zuene lief......
[stok]: Christus es tonser rechtveerdicheyt verresen.
| |
Refereyn: God helich Gheest. (31 v. 32 v.)Lof zendynghe tsvaders in ghenadegher stonde......
[stok]: Lof helich Gheest, alderwonderlicxst werckende.
[Hierbij staat in den rand: Actum anno 1530; nevens het hierna
volgende staat: Anno 1558].
| |
Refereyn vander helighe Drievuldicheyt.
Betvoorts omdat daer ghewyet es den outaer
ter eeren Gods Drievuldich, vul menichfuldicheyt,
zo bem ick in advyse te jonnene hier naer
een refereyn van dhelighe Drievuldicheyt.
O Diepheyt der Ryckdommen, der hoogher wysheden...
[stok]: Een God Drievuldich.
| |
Aucteur (34 r.)
Ick onweerdich eerdsche woormken crupende
wanckel stupende
vulbrocht de voornoomde Gods wonder zaecken
tot tsgheests verlichten, const icx zyn ontslupende
mids tshelichs gratie my indrupende,
ick moeste tnaervolghende liedeken maecken
ende voysich craecken,
zoo voorts en voorts zul wy ten hende gheraecken:
| |
Liederen: up den voys:Meysken ick hebbe hu wel ghezien
En hu tuutkens staen zo net.
[Deze Lofzang tot God begint:]
‘Heere God myns ghenadich zyt...’
[en eindigt aldus:]
| |
[pagina 180]
| |
Die dit liedeken heeft ghestelt (35 v.)
heeft overtorden huwe wet
zynde noch metter weerelt ghequelt,
schiet hem doch te doene bet,
zynen gheest verhueght en gheerne hoort
zonder scheeden der of
hu eeuwich helich reyn crachtich woordt;
wy eerdsch stof, bieden lof
huwen name eeuwich voort.
| |
Auteur.
Tliedeken was huut, den gheest wierd ghesust,
de mondt hadde gheerne tcanneken ghecust,
den aeszeme zochte nat te vercoelene,
maer eer ick een van beeden de, zo had ick lust
eerst met een refereynken den mondt te spoelene.
Refereyn: voor dhandt ghemaect,
naer thende durstich ghehaect.
O hemelsch vadere, een God alleene machtich....
[stok]: Hu bermherticheyt Heere, es beter dan tleven.
| |
Woorden en wendingen.Carniere: fr. charnier; op het kerkhof van Sint-Janshospitaal. - Waert waere: de koopwaar waardig, naar verdienste. - Slom: krom, scheef; onoprecht. - Ghehuldich: mnl. gehoudich; getrouw. - Ghelooft zijn: crediet hebben. - Baeghen: fr. bague; ringen. - Crunelettre: brief, getuigschrift van zijn gezworen ‘clercscap’? De Dene was gezworen klerk der vierschare. - Pardoenbrief: aflaatbrief; treffend is het dat de misbruiken der kwestierders omtrent gelijktijdig door het Concilie van Trente veroordeeld zijn (21e Zitting, 16 Juli 1562). - Beghaeven: begiftigen. Het was een (tamelijk dwingende!) gewoonte de parochiegeestelijken in het testament te bedenken. - Schoffieren: beschadigen, deren. Welke zijn die andere drie ‘elementen’? - Metter waermer handt geven: in levenden lijve geven, in tegenstelling van bij testamente. Biekorf. 1932, bl. 91. - Ommewelfve: daardoor verandere, bekeere. - An deen zyde doock: ofschoon ik in de ‘orde van het huwelijk’ binnentrad. - Waghebaert: een soort bier; vgl. E. Gailliard, De Keure van Ilazebroek, II, bl. 435 (Gent, 1895). - Librarie: bibliotheek. - Ommeghanck: kloosterpand. |
|