Biekorf. Jaargang 41

Brieven van Guido Gezelle aan Karel de Flou.

ONDER de papieren van wijlen K. de Flou heb ik vier brieven gevonden van Guido Gezelle.

De drie eerste zijn bedankingen voor de nieuwjaarsbrieven die de Flou aan Gezelle schreef in 1886, 1887 en 1888. Op den eersten brief staat van de hand

[p. 68]

van K. de Flou: ‘Geantw. 13/1/86, d. F.’ Op den tweeden: ‘Exh: 4 Jan. 87. Geantwoord den 5^en Jan. 87. d. F.’

In den vierden brief, die niet gedagteekend is, vraagt Gezelle inlichtingen over het woord gehuchte. Dit woord verscheen in Loquela, n^r 11 van 1888, col. 83. In den brief zien we dat Gezelle ziek geweest was en ‘woensdag aanstaande’ zou hij naar de zitting van de Koninklijke Vlaamsche Academie gaan.

Gezelle was aanwezig op al de zittingen van de Academie in 1887 en op de zitting van 18 Januari 1888. Hij liet zich wegens ziekte verontschuldigen op de zittingen van 22 Februari en 21 Maart 1888, op woensdag 18 April kwam hij de vergadering bijwonen⁽¹⁾.

De brief moet dus rond 10 April 1888 geschreven zijn.

De afkortingen werden tusschen [] aangevuld, de hier cursief gedrukte woorden zijn onderstreept in de brieven.⁽²⁾.

Jos. De Smet.

(1) Verslagen en Mededeelingen van de Kon. Vlaamsche Academie. 1887, passim, en 1888, bl. 5, 11, 29 en 67.

(2) De brieven werden mij geschonken door Mevrouw K. de Flou, die tevens de toelating gaf om ze hier af te drukken. Waarvoor ik hier mijn oprechten dank betuig.

I
[Nieuwjaar 1886]

Achtbare Heer en Vr[iend],

Ik wensche u, na behoorlyken dank, een goed zalig nieuwjaar, zegge u en uwe dierbare vrouw, die ik ja zoo wel gekend en zoo zoo dikwyls, in 't voorbygaan, gegroet heb⁽³⁾. Ik groete ze dan nogmaals, hopende dat zy nu zoo gelukkig is, of gelukkiger, als te dien tyde.

Danke u voor uwe medehulpe in het nagaan van onzen taalrykdom!⁽⁴⁾ Asemen van iets, niezen achter iets en vinde ik in De Bo niet. Hoesten van iets is hoogd[uitsch]

(3) Mevrouw de Flou woonde vroeger langs de Potterierei op enkele huizen van het Engelsch Seminarie waar Gezelle leeraar en Onder-Rector was.

(4) Hier is er sprake van de medewerking van K. de Flou aan Loquela.

[p. 69]

z. Grimm,⁽¹⁾ maar tot nu en heeft het nog niemand als geh[oord] ingezonden. Kuimen (uitspr. kumen) krijge ik uit Wynghene, in ‘Van as hi kuumde 'k wist waar hi ziin wilde; hi doet dat zonder kumen of baar fagen’, = sans avoir l'air d'y toucher, sans se déranger.

Ik heb eindelyk ook een zende uit Coolscamp. Wie Rykaert C. is, ontgaat my⁽²⁾.

Opentop of liever op-ent-top vinde ik in Prof^r Kern's opstel, Taalkundige bijdragen I. 198.

Gy doet my veel eere aan met myn raad te volgen in 't op zoeken van w[oor]d[en] en ik verheuge my op voorhand in den uitslag! Daar is zoo machtig veel te vinden dat men niet en vermoedt, en 't is, zoo Curtius zegt, een oprecht geluk in een oorspronkelyk levende tale geboren te zyn.

Kunt ge my niet achterhalen wat een ‘geheterd’, een ‘ontheterd hemde’ mag zyn? ik vinde 'tw [oord] gebruikt door eenen Cornelis van Beresteyn 1632. Wie mag dat ook zyn? Men kan hier aan geen boeken!

Weet gy, wy zyn te weege De Bo's Idioticon dat uitverkocht is, te herdrukken, met 1^o de verbeteringen die op zyn eigen hand-Idioticon staan, met 2^o het inlyven van zyn gedrukt byvoegsel, en met 3^o b.v. het w[oord] - buur van ovenbuur, en al desgelyke, op zyn plaatse in de B, ald us: - Buur, z. Ovenbuur. Die 3^o zal de weerde van den boek vertienvuldigen. Wat dunkt u?

Uw nieuwjaarkaartje is 't schoonste van al die 'k gezien hebbe. Hoe weinig vl[aamsche] toch!

Blyve uw toegenegen

Guido Gezelle.

(1) J.u.W. Grimm. Deutsches Wörterbuch.

(2) Rijkaart Carette, medewerker aan Rond den Heerd.

II
[Nieuwjaar 1887]

Achtbare Heer en Vriend,

Vooral een goed zalig n[ieuw]jaar, u en myn gewezen gebuurnege Vrouw Deflou! Dan heb ik u te bedanken over meer als eenen reeds van uwe goede brie-

[p. 70]

ven en kostelyke meêdeelingen. De Inpicx⁽¹⁾ blyve u van herten gejond en geschonken. De schippersw[oor]-d[en] van de jaren 40 zouden my zeer welkom zyn. Ik zal er eene wetensweerdigheid van maken⁽²⁾. Ik heb den uitleg gevonden van leeger, dat ook een schipperswoord is en dat te Ruddervoorde zelfs nog mondsgemeene is. Waarom en zou geen vl[aamsche] van Hoo'n akker met vl. volkszettingen naar Duitschland niet verhuisd zijn en daar zijnen verminkten name voortgezet hebben. Vrglk. Van Hoobrouck, Hoboken (hooge beuken) enz. Daar bestaan een hoop tongvallen boeken, onder andere Diction du Patois de la Fland. Franç, ou Wallone par L. Vermesse. Douai, L. Crépin 32 r. des Procureurs. Dan hebt gy Grandgagnage, Dict. Wallon de Liege. Het Idioticon heeft bykans 500 inschryvers; het Kruidboek gaat kortelings onder druk⁽³⁾. De tafel van Loq[uela] is geschreven, maar ben over-overlast. Duikalm[anak] 1887 bestaat in H[and]s[chrift] werd aangekondigd buiten en zonder my door B....., dan buiten en zonder my door zelfsten B...... weer boden en weer zeid. Voor Duik[almanak] 1886, die my met veel beloften afgedwongen wierd door B...... en ‘S.A.....’⁽⁴⁾, en heb ik geen rosten duit gekregen, in tegendeel arbeid, onkost van boeken, etc. toegeleid. Misschien herbeginne ik in 1888!

Ik en wete nu nog niet of uw keurig nieuwjaarkaartje gedrukt of geschreven is; dat is geheel in den zin van zaliger Deken De Bo!

Ware 't dat gy ooit het w[oord] zoet = bitter uit de

(1) De lezing van dit woord is onzeker, het kan ook Irfticx zijn.

(2) Wetensweerdigheid = allerlei inlichtingen, uittreksels uit boeken en tijdschriften, die verschenen als bijblad van Loquela.

(3) Tweede uitgave van de Bo's Westvlaamsch Idioticon bezorgd door J. Samyn; zij verscheen in 1890-1892 bij Siffer te Gent. - Bij denzelfden uitgever verscheen in 1888 het Kruidwoordenboek van De Bo: de bewerker J. Samyn getuigt in een schrijven aan Rond den Heerd XXII, 1887, bl. 87 dat er ‘welwillende zenden’ van Guido Gezelle aan zijn uitgave ten goede gekomen zijn.

(4) Hier stonden de namen van twee Brugsche uitgeverijen.

[p. 71]

kave, Fr. suie, by 't volk gehoord hadt laat het my a.u.b. weten tegen naaste Loq[uela], 'k hebbe daar wat over byeen vergaard.

Ben ul. zeer toegenegen

Guido Gezelle.

III
Kortryk, den 2^en 's Jaars 1888.

Achtbare Heer en Vriend,

Na den wensch van een gelukzalig nieuw Jaar voor u, uwe vrouw en allen die gy lief hebt, antwoorde ik op uwen laatsten dat ik dien doodendans niet en kenne noch dat Mollengys, dat heel zeker zal ontworden zyn uit Malegys. Gij kent zeker ook den geboortename Maeleghys, Maeleveys, Gheysens, Veys enz. Men schreef my gisteren uit Eecloo dat men in die streken zegt: ‘Droom-je van de Mazels de'?’

Myn Noordsch boeksken is sedert lange geheel uitverkocht. Ik zal u mynen afdruk zenden, is 't dat ik hem vinden kan. De eerw. Heer Ghekiere, eertyds op Ysland, zit nu ievers, 'k en weet waar, in N[oord] America! Ware ik in uwe plaatse ik trachtte ievers een Deensch boekske te krygen b.v. van Andersen, en dat te lezen als eenen eersten stap in de Noordsche talen. Deensch is 't gemakkelykste. Met eene spraakkunst enz. beginnen is averechts, zoo voor deze als voor andere talen, b.v. 't Gotisch. Tracht een stuk Gotisch te krygen en (met den Bibel erby) ziet eruit te geraken; vele zult gy vernemen en onthouden dat gy, eerst met de spraakkunst beginnende, tienmaal leeren en even zooveelmaal vergeten zoudt. Als ge wat gelezen hebt, en moeielykheden tegengekomen, dan komt de spraakleer best te passe om die moeielykheden te overwinnen. Dat heet ik van binnen leeren in steê van van buiten.

Ik zou 't Yslandsch om laatst laten, de boeken zyn kwa krygs. Wat het Gotisch betreft, 't is gemakkelyker b.v. by Ferd. Schöning Paderborn hebt gy voor 5 M. Ulfilas van Fr. L. Stamm, text, Grammatik en Wörterbuch,

[p. 72]

7^e uitgave; dan: Kurze Laut- und Flexionslehre der altgerm. Dialecte van D^r Moritz Heyne, eerelid der Vl[aamsche] Taalkamer. 6 M.

Niet wetende waarheen gy verhuisd zyt zende ik op goed geschie als vooren, u biddende de haastige kortheid dezer lettere niet kwalyk te nemen van

ul. toegenegen

Guido Gezelle.

P.S. Onder Tauchnitz (Leipzig) zyne goekoope woordenboeken is ook een Yslandsch te vinden, maar ge zult u veel moeite sparen met al de voordeure van 't Deensch liever als door de kave van 't Yslandsch by onze Noordsche taalbroeders binnen te gaan. De Engelschen zyn goede leidslieden in 't Yslandsch, Dr. Skeat onder andere, van Cambridge, maar daartoe moet ge het Engelsch wel machtig zyn.

IV

Achtbare Heer en Vriend,

Ik hope woensdag aanstaande naar de zittinge te kunnen gaan en u daar te ontmoeten. 't Gaat my beter, God zy gedankt, op een kleenigheid na. Werken zoo'k te vooren plag is my onmogelyk, maar 't betert allengskens.

Grimm Geschichte⁽¹⁾ zal ik u afzenden, is 't dat ge ze nog van doen hebt.

Ik verlange naar uw bescheed wegens het w[oord] gehuchte. Het w[oord] is tot S. Truyen bekend en beteekent daar ryfraf, schuim van volk. Na myn inzien zal 't van heffen, hof (hief) gehoven (geheven) komen; gehuchte, gehufte, gehofte, dus heve, schuim van volk. Wat dunkt u?

Met hertelyke dan[k] en groetenisse aan Vrouwe en Moeder, blyve ul.

zeer toegenegen

Guido Gezelle.

(1) J. Grimm, Geschichte der Deutschen Sprache.