Biekorf. Jaargang 40

Bij den troep in Zuid-Frankrijk.
Twee soldatenbrieven in 1808.

DE conscrit Scherrens uit Wyngene vervoegde in October 1808 zijn regiment te Bordeaux; van uit deze stad schreef hij een brief naar huis. Onze boerezoon spreekt vanzelf eerst van den landbouw in

[p. 244]

die nieuwe streek, en van de wijnteelt rond de stad. Hij noemt dan de etappen van zijn marsch: Rijsel, Lens, Arras, Doullens, Amiens, Beauvais (Oise), Gisors (Eure), Crevel, Dammartin, Houdan (Seine-et-Oise), Dreux, Chartres, Bonneval, Cloyes (Eure-et-Loir), Vendôme, Châteaurenault, Tours, Sainte-Maure (Indre-et-Loire), Poitiers, Couhé (Vienne), Ruffec, Mansle, Angoulême, Barbezieux (Charente), Saint André de Cubzar en ten slotte Bordeaux. Hij spreekt nog van de gekwetsten die uit Spanje komen en van de valsche nieuwmaren over den oorlog in dit land; hij is verergerd over de ongodsdienstigheid van zijn kameraden.

De tweede conscrit is een jongen uit Loo; van Brugge moest hij optrekken naar zijn regiment te Toulouse. Van hieruit zendt hij zijn beschrijving van die lange reis (dertig dagen te voet!): hij vermeldt de verschillende streken, de bergen van Auvergne. Hij is bij de kanonniers en is preutsch met zijn uniform. Hij schijnt zich goed te geneeren en heeft welgemoed het feest van zijn patrones Sinte Barbara gevierd.

J.D.S.

I.
Bordeaux, den 13 7ber 1808.

Beminden Vader ende Moeder, Zusters en Broeders.

Naer Ul. uyt'er herten gegroet te hebben, laet ik U. weten als dat ik in goede gezondheyd ben en verhoopende dat gijl, ook nog in gezondheyd zyt. En ik verzoeke uw lieven vader om antwoorde zoo gou als 't mogelyk is, want ik ben zeer verlangende om te weten hoe het met Ul. gaet en met geheel onze familie en ook om te weten als den ougst schoone binnen gedaen is of niet. Langst dit kwartier en groeyen er maar slegte vrugten, d'haever en is maer eenen voet lang ten alderhoogsten en de terwe en is ook nog zoo goed niet gelijk ia ons land, en 't is de beste vrugt die hier groeijd; maer dat en verwondert mij nog niet stijf want zij en labeuren hier niet dat deugt, zij werken altijd met ossen en steenezels, want al die peirden

[p. 245]

die hier zijn zijn altijd agter de baene om den wijn te vervoeren, dat is zeker de meeste commercie die hier gedaen word, want den wijn geld hier maer 6 oorden de flessche. En ik hebbe hier gevonden Carel Simoens die toe Cauwenbergens de koeijen heeft gewagt en Carel de Vrieze en den koeijer van Antonius Oom, Tontje, en zij zijn alle drij gereformeerd voor hun congé, en zij hebben gezeijd dat er nog meer waeren van Wijngene, maer zij waeren met 't regement naer Lildeé⁽¹⁾; en ook zeggen zij dat meester Jacobus broeder ondre het zelve regement van mij en dat is het 66^ste. En verhoope ook nog weder te keeren met mijn congé, want men zegt dat den inspecteur zal komen, en van als het ruvue is, ik zal zeker mijn congé hebben; hadde ik maer Fransch konnen spreeken, ik waere zeker ook al opgeteekend voor mijn congé, en moet ik hier blijven mij dunkt dat ik hier ook zal konnen leven, want wij hebben twee mael daegs soeppe zoo veel als wij eten konnen en ons brood konnen wij ook niet al op eten, wij hebben over ander dag een brood van 3 pond. En op de roete hebbe ik God lof ook geen armoede gehad, wy trokken alle daege elf groote en een pond en alf brood daegs, en wij zijn den 3 ougst uijt Brugge vertrokken op Torhout, Meen, Rijssel, Lijns, Aras, Doullens, wij hebben hier veel bergen gehad, Amiens, Boveaus, Cesor, Crevel, Damand, Houdan, Dreux, Chartres, Bonvel, Cloyes, Vandou, Chaternou, Tours, Saintamour, Poitiers, Couhé, Ruffic, Mantbe, Angoenlèm. D'angouleme, Barbezieux, à Saint André de Babzac. Nu ben ik 209 ueren van myn huys en ik ben gekomen tot Bordeaux op den 7 7bre. Ik hadde zoo lang niet gewagt van te schrijven maer ik [had] gepeijsd dat zouden revue passeren, wan het was alle twee drij daegen revue voor de soldaeten die genezen waeren om naer Spagniën te trekken, want daer komt er zoo veel gekweeste dat zij in het hospitael niet konnen liggen, het springd al op krukken dat men ziet en men zegt dat

(1) Waarschijnlijk het eiland Ré, ten W. van Rochefort.

[p. 246]

ons regem[ent] ook afkomt om naer Spanniën te trekken. Voorders verzoeke ik om te weten waer dat mijn oom ligd en wat hij geschreven heeft, of als hij nog niet geschreven. Men zegt dat zij eene requicitie gaen vraegen van 't jaer 1806 tot jaer 1810, want daer word veel volk van 't leven gebragt van de bregans in Spaenniën, 40.000 in Maddrid vergeven. Ik verzoeke dat gijl, zoud een goed gebed doen voor mij, ik zal het doen als ik kan, maer van als de soldaeten zien dat men ons kruijse zoude maeken, zij doen niet anders als met ons lachen, maer ik hebbe altijd nae de kerke geweest als ik occacie gehad heb. Het zal ten naesten keer beter geschreven en gedicteerd, ik hebbe het in te lange niet gedaen. De complementen aen mijnen oom en meter en aen geheel mijn fam. en al mijn verkeer en Pieter Joseph suster, en dat ik verhope van nieuwe jaer dag weder t'huys [te zijn]. De complementen aen al de gebeuren, waermede ik blijve (A monsieur Pierre Scherrens, soldat à 66 regem. trompet à la Caiseiren, garnezoen à Bordeaux, Dép. de la Sirronde) en ook verzoeke ik het adres van Pieter Nottebaert, want wij zijn maer een uur of tien van malkaer.

Ik verzoeke citto antwoorde en het nieuws dat er is, beminden vader en moeder, zusters ende broeders Ul. D. en zoon.

P. Scherrens.

Adres: [N^o Bordeaux] A Monsieur Monsieur Pierre Scherrens, cultivateur à Wijngene, canton de Ruijslede. arrondissiment de Bruges, Departement de la Lys un Flandre. Citto, citto.

II
Fransciscus van Egroo.

Zeer beminde Vader ende Moeder, Jk wensche u een goeluyk en een zalyg nieujaer en al my vrieden en susters en broeders. Ik laet u weten dat jk tot Tolose ben liggende in garesoeyn terde resement onder de nigentinste 19 compaje artalyrye en wy hebben in dertyg dagen van Brugge tot Tolose gegaen en wy

[p. 247]

hebben streken gepasseert van twee honder uren bergen, in de bergen en groeyter nyet anders als costaien boemen en het volk lyeft daer [van] mey [maïs] en tussche terve [Turksche tarwe]. En de eerste streke was van drank was zop van apels genaemt siter, en den tweden drank is wyn en daer en is niet anders. En ik wesen daer wel van teten en drijnken want de wyn geit maer 2 stuyvers voor een grooten croos. En ik ben al gekleyt. Dan zoud ik wel geyren en bitke geld hebben want jk vrese van haest te moeten vertrecken naer den slag, want daer is groote aprensie van. En jck syn ars in het sute [Zuiden] getrooken, en Tolose is maer 21 uren van Spaeën. En wy hebben groten tryn gevoor op den synte Barbedag, want het is patroon van de kanonniers; wy hebben vierwerk gemaekt en geschoten met koonon. En jk weese gekleeyt met een blaeue casacke met roode borden en een hoeyge met een pluyme daer op. En myn maet is een van Helverdisge want daer en syn geen naeder, Troseym Pryseman, dis nuyf een compaie. Bemynde vrynden het gaet wel met my en jk vraege u om haest geschryft te hebben, want ik syn geel verwondert want hebt gedroomt datter al dood waeren van my vrynden, en ik hebt 3 mael geschreven.

Frans van Egroo tot Tolose, zeer bemynden peter jk wensche u een salygnieuwjaerenaen Jgynya Heyman, sytou

Geschreven 4 daegen agter Synte Loey [5 December].

Adres: [30 Toulouse.] A monseur monseur Pier Peel, commune van Loo, arindisement van Veurene, departement de la Lise tot Loo, sitou, sitou.

Staatsarchief te Brugge. Modern Archief, Triage n^r 1056 en Bundels, 3_e reeks n_r 1068,