Biekorf. Jaargang 40

[p. 62]

Twee soldatenbrieven uit Oostenrijk. 1809.

Terwijl Napoleon in Spanje vertoefde om den op. stand aldaar te dempen (Nov.-Dec. 1808), werd de Vijfde Coalitie gesloten tusschen Oostenrijk, Engeland, Spanje en Portugal. De Oostenrijkers vielen zonder oorlogsverklaring binnen in Beieren, Italië en Polen op 10 April 1809.

Napoleon was er echter aanstonds bij; na enkele dagen (19-24 April) joeg hij den aanvaller uit Beieren; den 13 Mei bezette hij Weenen en versterkte zich in het eiland Lobau (op de Donau ten W. van Weenen). Ondertusschen had hij zijn leger uit Italië ter hulp geroepen. In de nacht van 4-5 Juli trok hij over den Donau; op 5-6 Juli won hij den bloedigen slag bij Wagram, niet ver van Weenen.

Weldra (11 Juli) werd te Znaim (stad in Tsjecho-Slowakije ten N. van Weenen) een wapenstilstand gesloten, die bekrachtigd werd door den vrede van Weenen op 14 Oct. 1809.

De eerste brief is van een jongen uit Veurne; hij is geschreven ten deele in Weenen, ten deele uit Nikolsburg (stad van Tsjecho-Slowakije, ten N. van Weenen). Wij zien dat de hulptroepen (voorzeker van de laatste soldatenlichting) te water vervoerd werden op den Donau om sneller het slagveld te bereiken. De brief spreekt over den slag bij Wagram. De besproken zoutbergen zijn de Polauerbergen bij Nikolsburg.

De tweede brief is van een jongen uit Oostcamp die diende bij het vervoerkorps van het leger in Italië; hij is geschreven uit Märisch-Neustadt (nu Unschov), een stad van Tsjecho-Slowakije ten N. van Olmütz (nu Olomouc). Hij vermeldt ook den slag bij Wagram. De schrijver die in Moravië ligt, denkt dat hij in Hongarije is; dit land ligt

[p. 63]

meer oostwaarts. Passau, vanwaar hij eerst vertrokken was, ligt in Beieren op den Donau, bij de Oostenrijksche grens.

J.D.S.

I.
Weenen, den 25 Augustus [1809].

Beminde Moeder, susters ende Broeders.

Ik laet ul. weeten den staed van mijne goede gezondheyd veropende met ul. het tzelve, en dat het anders waere het zoude mij groote pijne doen. En ik laet ul. weeten dat ik vertrokken zijn uyt Mayence op de 29 junius; en als wy honderd vyftig euren gemarziert hadden, wy zyn geambarkeert op het water en wy hebben honderd euren gevaeren in vier daegen; en wy zyn op den 24 gearreveert en wy moeten den 26 vertrekken om den ersten van den anderen maend in den slag te gaen, en dat is twintig euren over Weenen waer dien slag gaet gebeuren. En daer zyn honderd en sestig duyst geblesseerde mannen in Weenen. En ik en hebbe nog maer een gezien van myn streke; en dan Pyllyser van Nieuwcappelle die is door zyn arme geschooten geweest; en ik vreese dat het met my zoo wel niet en zal gaen, wan al de ander Vlamingen die met my op gegaen zyn, zyn ontrent al dood, en als jk niet en schryve in de eerste maend het is teeken dat ik daer gaen gebleven zyn in dien slag, maer nochtans ik hebbe goede coragie van daer nog uyt te koomen. En ik hebbe by Carolus Fackeur geweest en by Carolus Berloo, zy waeren onder de canoniers en zyn uyt getrokken onder het voetvolk, en ik en enze ziedert dien niet meer gezien; en doet de coplamenten aen grootvader en aen noems en moeyen, en naer al my goede kennessen, en ik zyn 400 en 50 euren van myn huys.

Nicolsborg, den 9 September 1809.

Ik laet ul. weeten dat ik in Nicolsborg zyn in volle gezondheyd, maer wy verwagten van alle daege te

[p. 64]

moeten vertrekken in den slag, want wy zyn maer dry euren verscheen. Van den keyses heeft stilstand van wapens geweest voor dry weeken maer zy zyn aest gepasseert. Ik laet ul. weeten wat voor streke dat het daer is, daer zyn zoutbergen noch hoogerder als de torre van St. Nicolaeys [te Veurne], wy hebben ze gezien van 20 euren verre, en het js in het land van de wilde gansen. En gilieden en moet niet verlangen naer myn anderen brief, want het gaet om geld zyn tegen den winter. En doet de coplamenten aen grootvader en aen noems en moeyen en naer al myn goede kennessen en prinsipaelelyk aen het gast van Huyghebaert.

Ul. dienaer en zoon J.B. De Witte.

Myn adres is: aen monsiuer Jan Babtiste De Witte, 30 resement, 4 batlion, 2 companie, departement du Monteniere. Gy moet het alzoo stellen, den brief en zal noyt missen.

Adres: [Autriche], [Strasbourg]. A Madam, Madam V^a De Witte à Furnes, Département de la Lys à Flanderen, Sito, Sito.

II.
Neystad den 7 septemben 1809.

Zeer beminden Vader en Moeder, ik laet ul. weeten als dat ik nog in voolle gezonteyd zyn. En ik laet ul. weeten als dat wy vertrocken zyn den 12 van mey naer Weenen, en over Weenen hebbe ik in de groote batalle die heft gedurt drie daegen lang zonder daer uyt te koemen. En ik laet ul. weeten als van dien dat wy uyt Passou vertrocken zyn, hebben wy onder den blouwen hemel moeten slaepen wel 6 weeken lang, om reeden het was al in bra[n]de geschooten dat ter was, en hebbe wy megenen [menigen] dag ge-west dat wy gen broet gezyn en hebbe, en adden wy anders niet te heeten als perdevlesch te heeten; zoo gy kan wel dinken hoe dat het gegaen is. En wy hebben over de doen [dooden] gerin gelik over de kalzyn. Ik laet

[p. 65]

ul. weeten als dat wy hier in Ongerland by de boeren ben, waer dat de Joden baerden draegen die tot aen den naeffel van hunder buick koomen. Ik verzouke de zoude wellen de complementen doen van Joannus Keesebelk en ik presemert dat Pieter Wontergen doet is, zy hebben te gaere in batalle gewest; en wy verwanten alle daege het order om te moeten vertrekken naer de slag. Gy moet de complementen [doen] aen Charolus Bultynck zyn vader en aen zyn susters en aen zyn broeders, en ik ben den 5 van deze maend by hem gekoemen en hy is nog in volle zonteyd. En ik verzoeke dat gy zonder foute zoude wellen antworde schryven wat nyuws datter tot Oeskam is, en gy moet schryven onder wat koer [corps] dat myn broeder is, zonder foute. Min adris is aen monsur Pieter de Cloet, soldat du trin 11 bateljon principal 2 copa dartellerie a la gran parck la armey d'Itallen

Pieter de Cloet.

Gy moet de complementen doen van Ferdinandus de Geyter aen zyn moeder en aen broeder en hy is nog in volle gezonteyd en hy ligt in Weynen, het heeft myn gedogt dat ik myn conzyn gezyn hebbe Joseeves Porquir.

Adres [N^o 5 Arm. d'Italie.] A monsur, monsur Gulilmus de Geyter a Oescam, canton de Bruge, arrisdoment de Bruge, departemend de la Lys à Flandre, cito, cito.

Staatsarchief te Brugge, Modern Archief, Triage 929 en bundels, 3^e reeks, n^r 1094.