Biekorf. Jaargang 39

Van Sinte Gandolf.

SINT Gandolf... eerst en vooral zijn naam: in het latijn: Gangolfus, Gangulphus, Gandolfus; in het fransch: Gengoul, Gengoux, Gengon; in het vlaamsch: Gangulfus, Gangoen, Gandulf. Sint Gandolf, een gehuwd man, stierf martelaar te Varennes in het bisdom Langres (Champagne) ten jare 760. Hij werd aldaar begraven; zijne relieken werden gedeeltelijk uitgevoerd en verspreid over Frankrijk, Duitschland en de Nederlandsche gewesten. Hier ten lande is hij kerkpatroon te Ronsele, Oosterzeele en Paulatem in Oost-Vlaanderen, te Sint-Truiden, te Moxhe (prov. Luik), te Florennes (pr. Namen), te Rendeux, Villersdevant-Orval en Vielsalm in de prov. Luxemburg.

[p. 308]

Sint Gandolf was vroeger ook in West-Vlaanderen bekend en vereerd. Een der altaren van het zuidzijkoor in de Sint Gilliskerk te Brugge was in de 14^e eeuw toegewijd aan Sint Gandolf en Sint Brandaris. Immers in 1397 werd aldaar door Jan Noyt en zijn echtgenoote een dagelijksche zielemis gesticht ‘.... ad altare beatorum gengulphi et brandarii..,’⁽¹⁾.

Sint Gandolf is ook de oude patroon der kapelnij van Vijve-bij-Brugge. In een vijftiende-eeuwsch missaal van de oude Vijvekapelle (het berust nu in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel) staat er in het Calendarium nevens den 12 October aangeteekend: Gangulphi mar. patroni capellanie de Vive⁽²⁾.

In het getijdenboek van de oude Sint-Donaaskerk te Brugge: Breviarium ad usum insignis ecclesie sancti Donatiani Brugen., gedrukt te Parijs in 1520 bij Antoine Bonnemere op de kosten van het Kapittel, heeft Sint Gandolf op 12 October zijn eigen officie, met drie eigene historische lessen onder de Metten. Wanneer die vereering wegviel weten we niet; alleszins komt Sint Gandolf niet meer voor in de Officia Propria van het bisdom Brugge, in 1726 door Mgr. van Susteren uitgegeven.

Bij het Schouteetenhof onder Belle (Bailleul, Fr. Vl.) bestaat heden nog de kapel die reeds in de 16^e eeuw als ‘Sinte Gangoen Cappelle’ bekend staat⁽³⁾.

In West-Vlaanderen wordt Sint Gandolf bijzonder vereerd te Oost-Rozebeke wegens een mirakel in 1527 aldaar gebeurd. De wondere opwekking van een doodgeboren kind, aan de voorspraak van Sint Gandolf toegeschreven, is door Marcus van Vaernewyck uitvoerig beschreven⁽⁴⁾.

(1) E. Rembry. Pastors van Sint-Gillis, bl. XIV-XV (Brugge, 1896).

(2) Fragmenta I, bl. 101-102 (Thielt, 1887).

(3) A.C. De Schrevel. Le Protestantisme à Ypres, bl. 85 (Leuven, 1913).

(4) E. Rembry t.a.p. Kan. Tanghe, schreef een ‘Levensschets van den H. Ridderheer Gandolphus gevierd te Oostroosebeke’ te Brugge uitgegeven in 1874.

[p. 309]

In het oude bisdom Doornik was Sint Gandolf gevierd den 12 October: ten bewijze het oude Missaal van dit bisdom waar de heilige onder 12 October zijne eigene mis heeft, het hierboven vermelde Brugsche Brevier van 1520 en het nog oudere Missaal van Vijve-kapelle. In het Roomsche Martelaarsboek staat hij onder 11 Mei.

Te Sint-Truiden bestaat nog een Sint-Gangulphusfontein. Een legende vertelt dat Sint Gangolf, in 't voorbijgaan, voor zijn dorstige soldaten den steenput kocht van een gierigen boer. Gandolf vertrok met den steenput op zijn stok en de boer kon nooit geen nieuwen meer delven. Na de dood van den vrek ontstond, ter stede van den ouden steenput, een heldere fontein, heden nog Sint-Gangulphusfontein genoemd⁽¹⁾.

Volgens F. De Potter bestaat er ook te Oosterzele een Sint Gangulphusfontein, met dezelfde vertelling over haar ontstaan⁽²⁾. Zijn die twee legenden ‘boekenlegenden’ of leven ze nog in de overlevering? Wie kan dat achterhalen?

E. Neylants.

(1) G. Celis. Volkskundige Kalender, bl. 182 (Gent, 1923).

(2) De Potter-Broeckaert. Geschiedenis van Oosterzele, bl. 29-30 (Gent, 1868; in de reeks der Gesch. van de Gemeenten der prov. Oost-Vlaanderen.