Biekorf. Jaargang 39
(1933)– [tijdschrift] Biekorf–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd | |
Van 't leventje op 't Sin Zilles'.(Vervolg van bl. 211). DE bende van allen avonde 'n was nog niet groot genoeg; ‘Nanne De Kadei’, 't vischwijf, moest ook meê, en ‘Machiel met z'n Zollia’, en ‘De Kattekop’ en ‘Den Breefel’. Maar die twee 'n waren niet te stane: eerste opstokers en voorvechters! 't Was ‘Den Breefel’ en ‘Seppen Cappalle’ ommers die Monseigneur Bethune van z'n leven eens wilden in de Sint Annareie gooien. Een schuwe kerel die Breefel!... - 'k Zie hem daar nog staan op 't hoekstje van 't Genthof tegen den gevel of op het plankier van Busschere, den wasbleeker, of als het te koud was, te trappelen aan de Karmersbrugge. - Met een wijde pane broek en blauw buzerontje, een wreeden kop, een baard lijk van 'en stekelverken, en een ottervelleGa naar voetnoot+ | |
[pagina 237]
| |
mutse over z'n ooren: een echte brigand van Calabers! De Kattekop mocht hem gerust een handje geven, 't was óók een waar er geen rechter kant aan te krijgen 'n was. Plakt dat tegen den muur zulke gasten... dat boekst weder. Ruziezoekers voor 'en niete; hebt je gij een nageltje, z'hebben zijnder een gaatje; en... seffens op hooge peerden, vechtensgereed! Brozen 'n had daar beter niet tusschen gezeten, maar wat wil'-je? Bronders met z'n peerdemacht, z'n grootte en z'n zwaarte was aanzien als prochieprinse, en als ge, lijk hij, een ‘tietjen hóóveerdig’ zijt en ze komen je toen vleien en opwinden,... je moet gij bezwijken bij dat je wilt of niet. Als Brozen Bronders een druppeltje ‘petrol’ binnen had en 't zat daar toen een mostbie rond z'n ooren te ronken... 't was van ‘garde vous’ zulle! Een brieschende leeuw 'n had er geen lek aan, zelfs De Kattekop... zelfs Den Breefel, zoo 'en moef! 'n dorst hem niet te naar... 't Was twee van den nacht, 'twekkerde op 'tSemenarie... ze waren nog met twaalven bijeen, twaalf gezworen kameraden, mannenvolk en vrouwvolk dooreen... in een g'heelen soberen staat, meer dan de helft ging al meê ‘op de plak’! Maar z'hadden al wat binnen oòk, 'k geloove dat ze geen een herberge onverlet gelaten hadden op g'heel de prochie! Kijk', met bas en viole vorenop, waren ze eerst naar ‘Den Osse’ getrokken aan de Duinebrugge; en van daar naar ‘De Spoore’ op 't hoeksken van 't Nieuwstretje; toen naar ‘'t Vinkstje’ aan de ‘Snakkersbrugge’; en ‘'t Fortuintje’ aan de ‘Goud'han(d)brugge’. En z'hadden toen ‘hunderen zwaai gepakt’ al de Sin-Zilleskerkstrate naar ‘'t Hof van Ardeinen’ bij Miete Gadomme; en rechts, op 't ander hoeksken, naar ‘'t Sarlatantje’... ze wisten daar al een beetje ‘van de mazels’... Rechtover ‘'t Gebouw’ trokken ze | |
[pagina 238]
| |
‘'t Oukd Han bovenhof’ binnen; en ‘Batavia’, t deuregat verder. Toen naar ‘'t Papegaaitje’ rechtover 't klein Nieuwstretje; naar ‘'t Kriekenhof’ al den overkant; ‘'t Boldershof’ en ‘'t Keizershof’. Van daar links naar ‘'t Half Maantje’ en de ‘Wéve Dèmaseure’ op 't hoekstje! En alzoo de ‘Cloorestroote’ in naar ‘'t Pasbaantje’; en schuins daarover naar ‘'t Makelartje’. En toen naar ‘Netje De Groote's’, Felix De Breuk zat daar met Den Beer, baas uit 't Compas rechtover ‘Verstraeten's’ en koopman in oud ijzer; en weet je wie dat er daar nog zat? ‘Seppen Tappoen’ en ‘Tattamoes’, en ‘Manssetje’ de roeper, en ‘Pietje 't scheerdertje’... wel, wel!... Dat was op 't hoekstje te doene van 't Biddersstretje, en ‘den hemel op de wereld voor de jeniverstekkers’! Zoo ja... van daar trokken ze op, g'heel | |
[pagina 239]
| |
de bende van Smeerop, al zwierelen naar ‘Den Ystop’; ‘Den Driehoek’; ‘De Blauwe Duive’’; ‘De Wevers’; en alzoo naar ‘'t Loskaaitje’ in 't West Ghistelhof. Den kruisweg voort naar ‘Sinne's’, tegen aan Pier Hoet's achter 't hoekstje aan de Rente, waar dat ze bier verkoopen ‘in den uithaal’. Naar ‘'t Hovetje’ op den hoek van 't Schottinestretje en de Rente, en eindelijk naar ‘'t Hoekhuis’ in de ‘Nociootestroote’. Zoo je kun' peizen... ze kwamen afgedijseld al zwingelen en lierelauwen ‘'t Land van Belofte’ binnen. Ongelukkiglijk... Ko Loncke woonde daar en hield daar een soorte spaansch bordeel waar Brozen nog een eitje te pelen had. 't Was al een beetje ‘pijl en lood’ geweest tusschen Ko en Brozen, al van den vroegen uchtend, en 't was te voorzien... dat ging eindigen in katjespel! - Wat peis'-je er van? vroeg De Kattekop en hij gaf Brozen een stuiksken. Gaat ge dat alzoò laten... effen en kwijtens? - 't Dunkt mij dat 'k en keer zou klinken, schuddebolde Den Breefel. - Nu of later, bromde Brozen, 't moet er van komen! Hij stak z'n duimen onder z'n oksels, en bleef overhoeks staan peizen;... dat was altijd slecht teeken. 't Was uit met zingen, 't wierd in eens zoo stil als in een graf; iedereen schoot wakker, ze wisten allen waarover dat 't ging, en de vrouwen beefden... Daar woonden wijven... 't verderf van de mans, hunne mans! Nijd, jaloerschheid, wrake hong in de lucht; en toch beefden ze... want vechten 'n gaat niet zonder bloed... - Wat gaat ge doen? kreesch Mance met een klare nuchtere stemme. | |
[pagina 240]
| |
En al met een keer 't onweder brak los! - Dàt gaat je zien, bulderde Brozen. Pas gezeid... mutse en veste vlogen den grond op, hij haalde z'n haal... ‘Uit m'n zunne’! riep hij,... diepe gebukt sprong hij vooruit en bokte met z'n hoofd lijk met een boothamer tegen 't paneel van de deure. - Op een herdenieuws, Brozen! schreeuwden ze met drie-vieren te gelijk. En roef!! weg was hij weder... om den kop in te stuiken. De schok was gruwelijk!... en... daar lag paneel en kruise en slot en al in gruis!... Een zware splinter ripte z'n kake open; in een lek van de mane zag men bloed gutsen... - Ik alleene, sprak hij kalmweg. - Ga'-jen gang, antwoordde De Kattekop. De anderen ook lieten begaan en stonden van weerskanten te ziene. Den Bals en Felix en Narden en de vrouwen hadden er al genoeg van, maar ‘e'ja, elk z'n pijpe en elk z'n toebak’. en z'n poerden niet; ook geen luis in huis die roerde. Brozen sprong binnen, maar al 't binnenste vloog buiten... tafels, stoelen, pinten, glazen, flesschen, ruiten 't rinkelde al dooreen lijk in een sturtvlage; in een vloek g'heel 't ‘menat’ lag op strate, t was al smout en smeer en greis en plaaster dat je zag, al gerakkeld en veraljeneerd!!. - 'j Heeft den ‘demolirium tremens’! loech Den Breefel. Als Bronders buiten kwam, had hij een ledig tonneken in z'n knuisten en ‘goep’! zei hij, en hij ruischte 't vatje den hemel in... dweers door 't vensterkassijn van 't eerste verdiep!... En dat was daarbinnen een rommelen en bommelen van einden-af-hin.... - Nu is 't genoeg! hoorden ze tieren... 't Was Loncke's stemme; en seffens daarachter een kermen en schreeuwen van drie-vier vrouwenstemmen al dooreen. | |
[pagina 241]
| |
- Ah 't is genoeg, greette Brozen, komt af lafaard, dat 'k het gelag betale op jen kei!! - Wacht, huilde Loncke tegen, je'n gaat met m'n voeten niet spelen! En z'hoorden hem de trappen af donderen, en zot van razernij kwam hij buiten gestoven. De mane blonk op z'n kletskop: hoe minder borstels hoe zwaarder zwijns, zegt men gemeenlijk, maar Loncke was een zwijn!! Brozen hield hem staan met een vuistslag: - Halt, sprak hij, eerst klappen!... ja of neen, is dat waar dat gij die mij verweten hebt voor prochiestier! - Dat zijt je, en dat zeg ik nog! brieschte Loncke. - Komaan dan, antwoordde Bronders, tusschen ons getwee'n... ik of gij op 't kerkhof!!!... De wijven huilden van schrik. Mance met heur haar los, wilde vooruit, maar z'hielden ze geplakt tegen den muur. - Niet tusschen komen, sprak Den Breefel, wat dat er dààr gebeurt... is heilig! - Met of zonder mes? vroeg Loncke... onversaagd. - Met de vuisten, besloot Brozen, 't is eerlijker, 't is schoonder en 't duurt langer. Twee messen kletsten op de kalsijden, en daar stonden ze nu... bek en bek. - ‘Hoerebeen’, begint! beet Brozen. - Je he' me niet te ‘aksjeneeren’! snauwde de andere. - Gij eerst, zeg ik! riep Brozen; en onverschrokken met z'n armen gekruist, liet hij zijn zelven weerloos een klop geven tusschen z'n oogen ... om steendood te vallen. - Nu is 't aan mij(n)! brulde Brozen; en Ko Loncke | |
[pagina 242]
| |
kreeg me daar een dop weder dat hij achterover in 't glas speersde!.. Met dat de man maar een broek aan 'n had - hij stond daar in z'n ‘vellepalto’ - en met al dat glas in brokken en scherven, ge kunt peizen hoe er z'n rik uitzag!... - Dat is niet, zei Den Breefel, we gaan dat toen een beetjen afborstelen, 't en is maar 't vernis dat er af is. Nu, Ko 'n verschoot in geen krabbel; en in een wup was hij wederom rechte, onbevreesd, lijk ‘in den dunder geblauwd’! Seffens daarop ineen gestrengeld, rolden ze te gare in den grond; en zoo zeere als de blâren die waaien ging dat een oogenblik van bokkebokkebokke! alle twee de koppen op de steenen. - Niet bijten! zuchtte er een, of 'k haal je de oogen uit! De Kattekop knielde er bij van voldoeninge: - Niet te driftig, Brozen, maar nagels met koppen! Dokkelotte! ja ... nog een ... dokkelotte! geef'maar van de neute! Ai.. ai.. dat 's slechter! ai.. ai.. ai.... let op!... Dokke-marjanne! Goed! Goed!... Ha!... je zij' niet 'en beetje ‘precaus’ met hem, Brozen! Behandelt de dieren met zachtheid!... - Slecht weder! zei Den Breefel, 'k en zou er m'n schoo(n)moeder niet deurejagen! Brozen was boven, neen hij lag onder! Wie was 't nu? Armen, vuisten, beenen, bloed, 't was al dat je zaagt. Rond om rond een ring, een ‘haakstje van volk’, al hemdemouwen, jakken en onderrokken, en g'heel 't gebuurte lag door de vensters. Jantje Kropsala, zoo dronke of een geernare, zat op de zulle te spelen op z'n viole van ‘Lucie van Lammermeere’... de tranen liepen uit z'n oogen van aandoeninge... Maar al met 'en keer: | |
[pagina 243]
| |
- ‘De Plisse’! riepen ze, de Plisse!! en ja ze kwamen 't af lijk met de koortsen op 't lijf: die Brozen, dat wisten ze. 'n was geen katte om zonder handschoen te pakken. 't Was hòògtijd dat ze kwamen; Loncke kreeg juist een stamp in den buik dat hij viere-vijf stappen verder kop-over-eers in de grippe rolde,... en bleef liggen. Nog zulk een en de man mocht z'n pijpe uitkloppen. De Kattekop lei er z'n aanzichte tegen om te onderzoeken: - Leeft hij, heeft hij geleefd, of gaat hij leven? Maar de schâbletters waren daar: ‘De Knorre’; ‘Backers’ (met al z'n handen); ‘Pardon’; ‘Bolletjepek’; ‘De Rootji’; ‘Doebliitji’ ( de klaremaker); ‘Mieltji’; ‘Oekterieve’ (deken geweest van de kortsteertjes); ‘Pietje Roels’ en ‘Pintelon’ (den vlijtigen-absinth-met-al-z'n-hoor-up-z'n-herte)! Ooo! nù zi'!! ze waren daar... ten minsten met achten, g'heel de wacht van de Reye, in een vliegende vaart!... - Dat er een aan me tikt, tergde Brozen en hij trok z'n broek rechte, 'k geve hem een klop op z'n kop dat 't zop in z'n nekke speerst! Maar ze sprongen erop, lijk een hond op een otter, verraadsch met drie'n te gelijk op z'n nekke en... Brozen lag er. In een wrong de ‘branzeletten’ rond z'n polsen, en vooruit! Al stuiken en stooten tusschen den drum van 't volk; en stap en half, in een steke naar de wacht voorbij 't ‘labattorium’ langs de Reye. 't Was tijd dat ze binnen waren: De Kattekop, Machiel, De(n) Breefel, Bollemberge, tot Felix: toe, en Narden en De(n)Bals... 't kwam allemale achter en 't ging er nòg stuiven. Later, veel later, toen 't bloed afgewasschen, en 't hoofd en d'handen op tiene-vijftien plaatsen genaaid waren, brachten ze Brozen, met de ketentjes, naar | |
[pagina 244]
| |
't Blindezelstraatje. Hij kreesch van spijt... Daar mocht hij z'n ‘tuk uitdoen’; en 's anderdaags vóór 't verhoor. Met een zwaren kop en een gezichte doornaaid en doorkorven, stond hij daar nu, met een uiterste misprijzen, dat ‘plissegeneuk’ te bezien. - Hoe is jen name? snauwde de onderzoeker. - Is 't aan mij dat je klapt, koprol? vroeg Brozen. - Hier niet te koprollen! Kommissaris zeggen, verstaan ei!? - Hoe, zei d'andere, zij'-je gij nog maar dromedaris, 'k peisde dat je al lange ‘boschprokureur’ waart. - Veugel! donderde de wetheere, opgelet of 't gaat tegen jen schenen waaien. - Ha, ha, ha! loech Bronders, 'k ga der toen m'n kijte naar draaien. Maar hij kreeg daar van vanachter een striemenden trek van een ‘stierspeze’ dat 't bleef aan z'n beenen plakken. - Tjou! grijnsde Brozen, maar de weerman die den zweepslag gegeven had kreeg een stamp weder tegen z'n schenen... dat hij er stilletjes van ondertrok. - Van mijn lijf blijven met jen ongewijde handen, vloekte Brozen, 'k en ben hier niet om geslegen te worden. 'k Zijn vijftig jaar... ‘je magt’ dat niet vergeten! en op m'n tee'n en ga'-je niet terten! neen je man, neen je man! - Zwijgen! riep de kommisaris, w'hebben al gehoord dat je vele noten op jen zang hebt; en wat beleefder zijn! - Als je kijft je'n leest niet, ruide Bronders. - Wat was de reden van dat gevecht? - Afbreken! knapte Bronders zoo zeer of kijken. Daar staat een steen in mijn herte, en 'k en doe niet liever of afsmijten en veranderen. - 'k Vraag u bepaald, en zonder spotternij, de reden van dat gevecht. | |
[pagina 245]
| |
- Van dat gevecht, zeg'-je, vooreerst als dàt al vechten is voor ‘joender’...; je'n weet ‘gelinder’ niet wat dat dàt is: vechten. Een ‘enterprise’ met de ‘Matten...’ dàt is vechten;... dat zijn kenders, en fijne! Een porto pakken dat weet-je gijnder beter. Dat 'en was nu nog maar een ‘bakkeleitje’, een ‘katteporre geven’ uit leutens, e' laatje aan malkaar... schoone dingen zijn haperachtig. Maar als jen voer plissemannen afkwam, dàt maakt e' mensch kwaad, en tòen was 't ‘uit goeters’. Ten tweeden... als je peist dat ik hier al m'n ‘trouwakten’ gaan aan jen neuze knoopen, en dat 'k het hier al met ze' gat gaan bloot leggen... je'n zijt er nog maar half! Daarbij, we moeten ‘mijnder’ malkaar een keer vaste scheren om onzen stand te vervolgen. Maar wat affairens he'je gijnder daarin? Dat's tusschen ons, vent, en dat 'n gaat niemand aan. Volk met volk! en gijnder daarbuiten!! - Ambrosius Bronders, gij weigert dus hier kenbaar te maken waarom gij gevochten hebt en waarom gij den genaamden Jacobus Loncke voor dood hebt laten liggen. Tweede punt: daar is daar voor honderden frank brake... - Wadde wat zeg'-je, mensch? voor honder'!... e' we' c'est ça! Lacht 'en keer me' je moeder maar met mij niet! 'ei! G'heel z'n kot met grond en al 'n is geen tinnen knop weerd! Wat dingen... honderden frank! hij zal mòeten lekken! Wat er, bij ongelukke, gebroken is, was: ‘pudderut’, in venditie gekochte meubels en hazaardtjes. De familiestukken stonden boven, 'k heb ze hooren piepen, maar daar 'n heb ik geen vinger aan gestoken. En is 't daarom da' kik hier moete compareeren? Luistert: stopt van vragen, of je'n ga' niet meer genoeg | |
[pagina 246]
| |
hebben. En 'k ga 'kík nu 'en keer entwat vragen. Hoelange schik'-je me alzoo nog ‘in de koorde te houden’, peis'-je? Ik 'n geve geen cens, 'k ga 't ik ‘afzitten’, en Loncke kan z'n plan trekken! En gij, vent, met al jen ‘sarlatantisems’, 't is in de ‘kaze’ da'je m'hên wilt, 'ei? Al-'ei gauw'!.. 'en beetje kort spel 'ei, we gaan er naartoe, en 't is daarmeê ‘ponctom’! Daar 'n was uit dien keikop geen zop te krijgen en Brozen vloog in den bak. De kommissaris ‘'n deed er lijk maar dinne van’...
Een tijdeken nadien ging 't ijzer hekken van ‘'t Pangereitjen’ open en die uit de ‘vangenesse’ kwam,... g'heel op z'n gemak en met z'n handen in z'n broekzakken, was Brozen Bronders. In 't Blind-Ezelstraatje gekomen stak hij z'n hoofd in 't politiekot en aan een hapsaard of twee die daar zaten: - A! zei hij, goed; en me'-joen? Tot den naasten keer, zulle!.. Maar op 't hoekske van ‘'t Wakmakersstretje’ de eerste kennisse die hij tegenkwam was, jandorie, Ko Loncke-m'n-hond-is-dronke! En g'heel natuurlijk, lijk de beste vrienden van de wereld: - Né, zegt Ko, wien dat we daar hebben? En hoe heb'-je 't gesteld, jongen? | |
[pagina 247]
| |
- E' goed 'ei, Ko! en zij'-je al weder op de lappen? Hier en daar een krabbel zeker, lijk ik? Zou'-je gelooven,... m'n handen waren doorbloeid van desschen! E' mensch geeft al een keer een zotten sprong 'ei! te weten op een kermesse! - E'wel lijk een achtienmaander in den bilk, ei? - Maar wat kwamen die loeders daar tusschen? we waren zoo wel en zoo neerstig bezig! - Ei... dat zijn van die kunsten die op 't plakkaat niet 'n staan, ei? Kom' jongen, zei Loncke, we gaan er ‘sitouw’ maar een op zetten. En ze trokken, ‘mezinke’, ‘'t Sarlatantje’ binnen, en ze pakten daar elk een ‘canarieveugel’ en een ‘sampeur’, lijk of te zeggen: ‘al-ha, w'eten alle dage soepe te gare’!... en 't was Ko die betaalde!
't Wilde er om doen dien zelfsten achternoene was 't ‘kaffiebol’ bij Mance en al de mevrouwen van in 't ronde waren uitgenoodigd: Nanne De Kaddei, Klette van den Tik's, Ka van Pier's, Zollia Vleeschhouwers, enzoovoorts... 't was geen eene die ‘mankierde’, en ze dronken: ‘sukkelartjis’ en ‘knutteltjis’ en ‘traantjis’ en ‘steenaptjis’, en ze zongen en ze klongen dat 't schouwe gaf en dat z'het hoorden tot aan ‘De Krulle's’! - Wat ten duivel! peisde Brozen toen hij bij z'n huis kwam, wat is dat hier met dien ‘triolei’ in me' kot? Mance zat met heur rugge naar de strate gekeerd en zong lijk een lijster: - De keukenmeid
Was zoo verblijd!
Van falderi torn tittom! Falderalderei...
| |
[pagina 248]
| |
en al met een keer de voordeure ging open: Brozen stond daar en 't was ‘(t)er op!’... Mance kreeg me daar zoo 'en bermhertigen en smakelijken falderalderei ‘langst heur kaken’ dat z'er van keeroogde. 't Konceer viel stille, 't was uitgezongen, en g'heel de noblesse stoof buiten... maar z'n zeiden noch goên dag noch goên avond! 't Regende klikkers en muilperen tegen Clemence's hoofd; en weet je wat dat ze zei? - Tedjou, vent,... en is dat jen ‘bonjour’? Al neerstig, sla' maar op! sla'-ie der op je 'n slaat er toch niet deure! G'heel de(n) Eerdenweg kwam uitgeloopen, benieuwd om te hooren!... Als de pastor en de koster aan 't kijven zijn... al de geheimen van de kerke komen uit. Maar z'en hadden niet vele de keure van luisteren; Mance ineens was buiten geroefeld, en de deure lag toe. - Smijt me maar buiten, riep Mance, daar zijn meer bazen of kerken. Te midden de strate bleef ze staan met heur kleêren gescheurd, 't haar in heur tanden en d'handen op heur heupen. Heel ‘compassieus’ kwamen de vrouwen rond heur getroppeld, en spraken er leelijk schande van... Alzoo een mensch aftakelen omdat je 'en beetje poerloere zijt. - Zijt da' je wilt, kreesch Mance, moe'-je daarom vermoord worden? En dat hij zegt dat hij wilt, maar dat hij z'n ‘fleemen’ houdt. En zoo kwam het dat Brozen al van d'eerste uren met z'n vijand ‘kompaks’ was, en met z'n eigen vrouw overhoeksch lag. 't Is mogelijk dat de man de groote vrijheid niet meer gewoon 'n was en... dat de lucht hem pakte. Als Mance wederom binnen mocht, waren al de glazetjes èn de flessche... lijk uitgelèkt... ('t Vervolgt) K. De Wolf. |
|