Biekorf. Jaargang 39

Watersnood van 26 januari 1682.

ELDERS⁽³⁾ heb ik aan de hand van den ‘Europischen Mercurius’ van dien tijd een uitvoerige beschrijving gegeven van dezen vloed, het bijzonder Zeeland en Zeeuwsch-Vlaanderen teisterde.

Een dezer dagen nu kwam mij een vers, op dezen

(3) In de nog niet verschenen Annales de la Soc. d'Emulation van 1932.

[p. 125]

vloed betrekking hebbende, onder de oogen. Een onbekend gebleven tijdgenoot heeft het gemaakt en het is door Th. J. te A. in ‘De Oude Tijd’⁽¹⁾ van 1869, bl. 353-354 gepubliceerd. ‘Het vers mist alle dichterlijke waarde, maar is door den naiven eenvoud en de frischheid der teekening zeer karakteristiek. Het teekent beter, dan menig uitgewerkt relaas, den nood en den angst, en tevens het nuchter gezond verstand des rijmelaars, die, zonder zich te beklagen, erkent, dat het met dit lijden, te midden waarvan hij blijkbaar deze regelen schreef, gaat, als met zoo vele menschelijke smarten: die 't niet aangaat, en trekt niet ter hert.’

Als men schreef zestien hondert tachentig twee,
Soo wasser in Zeelandt groot jammer en wee,
Op Paulus bekeeringe, en maandag daer aan
Sach men Zeelandt op veele plaetsen besouten⁽²⁾ staen.
Daer verdroncken veel menschen, beesten en honden.
Wilt u bekeeren en aflaeten van sonden.
Weest aendagtig en hoort verder mijn bediet⁽³⁾
Wat datter in yder eilandt is geschiet:
In Walcheren was den Westkappelschen dijk groot
Op dry steden⁽⁴⁾ door, waer mede wij waren in noot.
Tot Vlissingen was het water gevloeyt seer hoogh,
Maer 't eerste is berent⁽⁵⁾ en Vlissingen is nu droogh.
In Zuid-bevelant, wil nu aenmercken,
Volgens den brief aen dhr. de Coninck, vloeyden huyzen en kerken,
Twee prochien en negentien polders daar by
Liepen allen in, waer door zy waren in lij.
't Lant van Schouwen met Oosterland vloeyde,
Bommenede, Bloys en Bruinisse daar men door roeyde,
Sirjansland, Brouwershaven waren in verdriet,
Soo dat het een nog drijft, en 't ander bijna tot niet.
Nog vele Polders, die wij met berouwen
Tot twintich toe sagen dryven tot groot benouwen,

(1) Onder leiding van David van der Kellen Jr., uitgever A.C. Kruseman te Haarlem.

(2) Onder het zoute water bedolven.

(3) Verhaal.

(4) Plaatsen.

(5) Toegedamd.

[p. 126]

 

Twelk een yder certain moet zijn bekent,

 

Om alzoo te kennen ons grooter elendt.

 

Philippilandt tot allen stonden

 

Is van alle kanten door 't water verslonden,

 

Soo dat menschen op boomen en daken

 

Met menigte saten; wie con se genaken?

 

En vele door 't water verslonden minsoot⁽¹⁾,

 

Soo dat die toen leeffden en vele zijn doot.

 

Tot Tholen, wilt mercken, ons groot verdriet,

 

Vosmaer was deur, en Schakerloo tot niet.

 

De stad⁽²⁾ die was seer sober en desolaet;

 

Men voerde met schuyten, 't was goed of quaet,

 

Deur straten, markten; daer wel op let,

 

De wall viel aff, 't geen yder verset

 

De kerk die dreeff; de menschen en santen

 

Spoelden uit 't graff, de Predicanten

 

Verschrikken, en angsten van soo een vloet,

 

Soo dat men kon hooren nog bitter nog soet⁽³⁾

 

't Was alles elent; men damde nog dijckte;

 

Men gaf 'er geen geld, nog broot: men beswijckte.

 

Hoe het aff sal lopen is niemant bekent.

 

Daarom swijg stille en hoore na het ent.

 

Alle menschen herte, alwaerse van steenen,

 

Die 't wel inziet, die moet het beweenen,

 

Dat Zeelandt heeft gedragen sodanig een smert;

 

Die 't niet aengaet en trekt niet ter hert.

 

Laet ons dan seggen, en doen besluijt,

 

Dat hier de plagen me⁽⁴⁾ mogen zijn uijt.

Haarlem, Maart 1932.

J.D.H. van Uden.

(1) Minnelijk.

(2) Er werd niet gepreekt.

(3) Blijkens de vijf volgende regels in Vlissingen bedoeld.

(4) Mede.