Biekorf. Jaargang 39
(1933)– [tijdschrift] Biekorf–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd | |
Sint Brandaan, patroon tegen den brand.SINT Brandaan (Brandanus, Brandaris) is een Iersche abt uit de 6e eeuw, dien het Roomsch Martelaarsboek vermeldt op 16 Mei. Ond er zijne leerlingen telde hij Sint Machutus, en stichtte in Ierland talrijke scholen en kloosters, waarvan het bijzonderste dit was van Cluain-Fearta, gelegen op de Shannon, in het graafschap Galway. Hij is vooral beroemd als de held van eene wonderbaarlijke zeereis van zeven jaar, beschreven in de Peregrinatio Sancti Brandani abbatis, welke reeds in de 10e eeuw bestond en gedurende de middeleeuwen in verscheidene talen in verzen en proza werd overgebrachtGa naar voetnoot(1). Sint Brandaan was vroeger bijzonder vereerd te Brugge, waar men hem, wegens zijn naam, aanriep als patroon tegen vuur en brand. In de kerk van de Potterie was vroeger het zijaltaar aan den epistelkant aan Sint Brandaan toegewijd. | |
[pagina 19]
| |
De hulpbisschop van Doornik kwam den 7 April 1359 de kerk van het gasthuis wijden ter eere van den H. Geest; het zijaltaar aan den evangeliekant wijdde hij toe aan Sint Antonius den eremijt, het andere, ad cornu Epistolae, aan Sint BrandaanGa naar voetnoot(1). P. Taisne vermeldt ook die altaren ‘... onder het Oxael van de Choor, te weten, van s. Antonius, aen welcken Autaer de Schip-maeckers hunne Capelle houden en van s. Brandanus, alwaer die van Sinte Brandanus Gulde hunne Autaer houden, eenen Heylighen, die soo wel teghen het vier in s'menschen lichaem, als in de huysen, ghevierd wordt.’Ga naar voetnoot(2) Er bestond dus vroeger (alleszins vanaf 1604) in de Potterie een gilde van Sint Brandaan. Het zeinsel van die gilde is heden nog bewaard; op den voet staat dit opschrift: Dit seinsele behoort toe de Gilde van St. Brandaris in kercke van Potterie by my Bastiaen Lauwers als Deken en Gillis Elhouts Sorgere 1604. In de Potterie bewaart men nog een oude koperen plaat (waarvan een afdruksel staat in Rond den Heerd, V (1870), bl. 93) voorstellende Sinte Anna, tusschen S. Brandaan en S. Andries, en daaronder het volgende opschrift: O Heylighen Brandanvs vrindt Godts verheven Bidt voor alle bedrvckte mannen ende vravwen Die in noodt des brandts v devotich aencleven En met een vast gheloove in Godt betravwen 16. is inde poorterie. 48. Sint Brandaan staat op deze plaat verbeeld met mijter en koorkap. Hij houdt in de rechterhand een staf en een brandhaak; op de linkerhand draagt hij een kerk die in vlammen staatGa naar voetnoot(3). | |
[pagina 20]
| |
In de Potterie berust ten slotte nog een reliek-monstrans die bekroond is door een beeldje van Sint BrandaanGa naar voetnoot(1). Een der altaren van het zuidzijkoor in de Sint Gilliskerk te Brugge was in de 14e eeuw toegewijd aan Sint Gandolf en Sint Brandaris. In 1397 werd door Jan Noyt en zijne echtgenoote een dagelijksche zielemis gesticht ‘... ad altare beatorum gengulphi et brandarii...’Ga naar voetnoot(2). Vroeger was Sint Brandaan ook vereerd in de abdij van Sint-Trudo te Brugge. In een gedenkschrift van de abdis Isabella De Witte (1762-1784) leest men dat dagelijks, na Completen, een Onze Vader en een Wees-gegroet gebeden werd ‘voor den H. Brandanus, om bevryd te syn van brand’. En verder nog: ‘Alle jaere eene lesende misse op den dag van den H. Brandanus; men ontsteeckt eene keirse in den choor, om bevrydt te syn van brandt.’ In het hedendaagsche klooster van Sint Trudo bestaat die vereering van Sint Brandaan niet meerGa naar voetnoot(3). A.V. |
|