Biekorf. Jaargang 38

De wijsheyt der simpel christenen.

IN de zeldzame oorkonden, waaruit we de schoolboeken leeren kennen van het einde der 16^e eeuw, wordt regelmatig voor het vak godsdienst een boekje vermeld dat bovenstaanden titel draagt⁽³⁾.

Maar vruchteloos zoudt ge, bij om 't even welken geschiedschrijver, naar een opgave zoeken van den inhoud of trachten te weten te komen waarin het juist bestond. Ook meen ik nuttig werk te verrichten, met enkele uittreksels van 't boekje in Biekorf te laten verschijnen, daar ik de kans had er de hand op te leggen, bij een bezoek aan onze Koninklijke Bibliotheek.

Daar wordt het bewaard onder n^r III 59070 A. 6, en heet: ‘Wijsheyt der simpel christenen.. tot Brussel bij Rutgeert Velpius, boeckverkooper ende drukker inden Gulden Arent bij 't hoff 1593’.

Het behelst 100 vragen,⁽⁴⁾ op dewelke telkens een

(3) Zie o.m. de boekenlijst van Mgr de Rodoan, bisschop van Brugge, (1612) in Ann. Soc. Em, 1902 t. LII p. 175-177 coll. 265, en die van Mgr van Malderen, bissch. van Antwerpen. (1619) in Tijdsch.- voor Boek- en Bibliotheekwezen, 1907, (t. V) bl. 1-36. Vgl. ook de latere lijst uitgegeven door D^r Foncke in Het Boek, jg. 1926.

(4) Op de lijst van Mgr van Malderen, zooeven vermeld, staat er: ‘150 vragen of Wijsheijdt der simpele christen’: wellicht een vermeerderde druk.

[p. 299]

antwoord volgt dat er mee rijmt; zij loopen over heel de catechetische kinderleer van dien tijd.

Welck ist beginsel om tot wysheyt te commen?
De vreeze Godts sonder berommen.

Wie isser wyser dan alle wyse?
Die wel doet: weirt dat men hem prijse.

Wye isser sotter dan eenich sot?
Die liever den duvel dient dan Godt.

Wie isser toch soo zot bevonden?
Die de deucht laet en leeft in sonden.

Wat bringht den mensche meest ter hellen?
Quayen raet, quaet exempel en quay megesellen.

Wat moetmen vooral meer schouwen dan peste?
Ketterije: gebroeyt in 's duvels neste.

Welck is desen nest? 't is weerd te vragen.
De helle, booze herten, bosschen en hagen.

Wat is een ketter of heretyck?
Een verloochent ende gecorrompeert catholyck.

Wat is een vyant of helssche beest?
Een verloochent ende gecorrompeert ingelsch geest.

Wat moetmen in duvel en ketter bemercken?
Deen valt utten hemel en dander uuter kercken.

Wat doen deze twee met versaemder handt?
Zij sleypen de ziele ten helschen brant.

En zoo wordt er voort op de ketters losgegaan: als op mannen die ‘liegen en bedriegen’. - Nu vangt echter de catechismus aan.

[p. 300]

XV

 

Zecht nu wie den naem van Christen wel heeft.

 

Die de leeringe Christi belijdt en beleeft.

Dat iemand dees leeringhe in vijve bediele.
Gheloove, hope en liefde: dats drye.

Zecht dander twee ooc met zulcker weerdicheydt.
De H. Sacramenten ende christelijke rechtveerdichheijt.

Wat hebben wij dat het gheloove aengaet?
Dat in de twaelf artickelen oft symbolum staet.

Wat hebben wij van hope t'onser behoet?
t'Gebet des heeren ende d'Inghelsche groet.

Wat hebben wij van der liefde pure?
Godts gheboden en der kercken ende der nature.

Wat houden de sacramenten van Christo ingestelt?
Den prijs onser zaelichheyt boven goeien geldt.

Wat staat ons tot dese meest tontpluycken?
Te ghelooven, te eeren en wel te ghebruycken.

Waerin is de christelycke rechtverdichheydt gelegen?
In t'quaet te laeten en 't goet te plegen.

Daarmeê zijn de hoofdverdeelingen van den Catechismus - die van Canisius - aangeduid, en nu begint de uiteenzetting van elk punt in 't bijzonder; op 't einde:

Hoe sal ick mij best van sonden wachten?
Hebt de vier uterste in u gedachten.

Welc zijn die opdat ic mij tot sulcx mach begeven?
Doodt, oordeel, helle ende het eeuwich leven.

Brugge.

Em. Frutsaert.