Biekorf. Jaargang 38

[p. 90]

Uit het Ypersch volksleven.

Spellewerk.

Als de jongens 's avonds ‘in hunnen koffer’ waren of, gelijk men nog anders zei, ‘naar den hoogerik’ waren, dan kwam het spellewerkkussen nog een beetje uit zijnen hoek. 't Vrouwvolk wrocht dan bij de bolle⁽¹⁾, terwijl 't mannevolk in 't donkere rond de stove een pijpe smoorde. Toen men nog geen ‘quinquets’ had, gebruikte men een soort platijn waarin een roeten keerske of een lange keerse, ‘een spaarkeerse’ gestoken zat.

Gebeurde 't dat een boutje van 't achterwerk afrolde, dan mocht men bezoek verwachten; was het eentje van 't midden van 't kussen, dat gold als een teeken dat men een brief zou krijgen; rolde er een boutjen af in de draaioogen, dan zou men een ander vrouwmensch op bezoek krijgen.

Ieder kantwerk had zijn eigen volkschen naam; men had: den fijnen en den groven geernaar, het grof en fijn Onze Lieve Vrouwtje, 't paternostertje, 't knopgat, 't à vapeurtje, 't kalvermuiletje, 't kruisje, 't pinnetje en 't bolleke, de kapelle, 't luizeke, 't zaagske, 't kurkje, 't à vapeurtje met de reke en zonder de reke, met de draaiooge en zonder de draaiooge, 't blinkertje, 't druiveblad, de medaljon, 't krenolientje, 't hertje, 't handje aan 't handje, 't krom slekje, 't kriekje, 't keesje, de sneeuwbolle, 't motje, 't pupje, 't eekhorentje, de esse (S), de rupse, 't mottebolletje, 't scheuveltje, 't elleboogske, de stamineepijpe, 't krom treetje⁽²⁾.

(1) De spellewerkbolle, anders nog het straal d.i. een bokaal of glazen bol vol pompwater dien de spellewerksters 's avonds vóór het licht plaatsen, om de stralen op hun kussen te verzamelen en aldus klaarder te zien, fr bocal (De Bo); vlg. Biek. 1902, bl. 239.

(2) Vgl. het Ypersch spellewerkliedje in Biekorf 1903. bl. 80.

[p. 91]

Als het tandetjen af was, dan had men zijn scherrewerk. Men vestte 't werk op, men mat de tandetjes met de elle en men zette 't kussen weg, ofwel men wond nog boutjes op het boutjewiel.

M.C.