Biekorf. Jaargang 37

[p. 369]

Een Nederlandsch Nieuwsblad te Duinkerken.

NA het schrijven van deze bijdrage, hierboven bl. 170 e.v., en van het artikel ‘Johan Richard van Lidth de Jeude, een Bijdrage tot de kennis van den Patriottentijd te Tiel’⁽¹⁾ diepte ik nog het volgende omtrent hem op.

Van Lidth keerde in 1795 met het leger van Pichegru in Holland terug.

In de ‘Aanteekeningen over de Bataafsche Omwenteling voornamelijk binnen Utrecht door een ooggetuige’⁽²⁾ wordt de intocht der Fransche troepen in Utrecht beschreven.

‘Onder deeze Hussaren bevonden zig de Heeren Visser en Van Lidth de Jeude, alsmeede twee uitgewekene grote vryheidsvoorstanders van het jaar 1787.

De laatste was ook een voorstander van het Schiedammer nat, waarvan hij zig zodanig had voorsien, dat hij terstond op order van den Gen. Pichegru werd in arrest gezet’⁽³⁾.

Een dochter uit zijn tweede huwelijk, tijdens zijn ballingschap gesloten met Margaretha Johanna Lianken, werd 15 Maart 1795 geboren te Blandecques in Frankrijk, huwde 7 November 1812 te Tiel met Johan Gerard van Ravesteyn en overleed te Gouda op 25 Augustus 1881⁽⁴⁾.

_**_*

Een belangrijk stuk over St. Omer en de uitgeweken Hollandsche patriotten is zeker wel geweest een handschrift voor fl. 12. te koop aangeboden in

(1) ‘Bijdragen en Mededeelingen’ der Vereeniging ‘Gelre’, deel XXXIV, bl. 213-225.

(2) Gepubliceerd in den ‘Navorscher’ 1894.

(3) ‘Navorscher’, 1894, blz. 247.

(4) ‘Nederlands's Patriciaat’ 1925, blz. 421.

[p. 370]

den ‘Catalogue de livres à prix marqués’ der firma Fred. Muller & Co. te Amsterdam, 1887.

Het was reeds vroeger bekend uit een bijdrage van Mr⁽¹⁾ J.P. Bodel Nijenhuis in het ‘Archief voor Kerkelijke Historie 1866’, IV, blz. 395, waar wij lezen:

‘Daar zij (t.w. de naar St. Omer uitgeweken Nederlanders) verre van het grondgebied der republiek verwijderd waren, konden zij zich bezwaarlijk aan eonig kerkalijk ressort of klassis aansluiten. Hierom zijn dan ook alle kerkelijke boeken als 1^o Kerkenraadsacteboek voor de Hollandsche vlugtelingen te St. Omer, 49 bl., 4^to; 2^o Rekenboek van ontvang en uitgaaf der gecollecteerde penningen ten behoeve van kerkhuur te St. Omer, 26 bl., 4^to; 3^o Doopregister van de Hollandsche protestantsche vluchtelingen te St. Omer. 10 bl. folio (in duplo) nergens gedeponeerd geworden, maar bij de familie van den eersten predikant Willem Huijgens gebleven, eerst bij des predikants zoon, den kerkmeesterthesaurier A.A. Huijgens, en later bij diens broeder Mr. W.B. Huijgens, die in Maart 1864 in 84-jarigen ouderdom in Leiden is overleden.’

Waar dit handschrift is beland, is me op dit oogenblik niet bekend.

_**_*

Dat de hierboven (bl. 170-171, noot 4) genoemde namenlijsten van O. Bled niet volledig zijn, blijkt uit het ‘Verhaal van het voorgevallene ten opzichte der uitgeweeken Nederlanders, die zich, zedert de Omwenteling in de Republiek der Vereenigde Provincien, te St. Omer, Bethune en Gravelines in Frankrijk bevonden hebben. 1790’⁽²⁾.

(1) Een Vlaming, de heer H.A. van Dijck te Brussel, vroeg me onlangs inlichtingen over de beteekenis van deze afkorting.
Mr. of Meester in de beide rechten is in Nederland de titel van een advocaat.

(2) Kon. Bibl.; Pamflet 21918. Zonder naam van schrijver of drukker.

[p. 371]

Hierin ontmoeten wij den naam van Joh R. van Lidth de Jeude als vluchteling te St. Omer - niet te verwarren met dien van zijn lotgenoot en verwant Jan van Lidth de Jeude Junior - op blz. 79-80, 114 en 136.

De schrijver besluit zijn voorbericht met de verklaring:

‘Het zal my genoeg zyn, zoo deeze uitgave iets kan toebrengen tot herstelling der geschondene eer van zo veele waardige Mannen, en tot klaarder onderkenning der zulken, wier bedoelingen enkel strekken tot het doorzetten van hun eigene grootheid, ten kosten van het geluk hunner mede-menschen.’

Voor ons, die deze zaak op veel grooteren afstand dan de schrijver beschouwen, ligt de waarde van het boekje (154 blzn.) vooral in de schets van het lijden van de honderden uitgewekenen, die in Frankrijk het brood der ballingschap aten. Verschrikkelijke ellende grijnst ons overal tegen. Eén enkel voorbeeld.

Einde Februari 1788 waren te St. Omer en Gravelines 1025 Hollandsche vluchtelingen, waarvan genoten 714 een onderstand van 10 livres per week; 237 10 à 20 livres en 74 boven 20 livres. Onder de 311 personen van de laatste twee groepen waren 80 vrouwen en 107 kinderen Zekere Beekman uit Den Haag moest met vrouw en vijf kinderen van 8 livres per week bestaan.

Haarlem, 11 Nov. '31

J.D.H. van Uden.