Biekorf. Jaargang 37

De laatste Duinheeren

DE Duinheeren werden voorgoed uit hunne abdij verjaagd door de Fransche soldaten den 15 November 1796. Doch reeds bij den eersten Franschen inval in November 1792 waren ze door de bezetting lastig gevallen geweest⁽¹⁾. De nieuwgekozen abt, Maurus De Mol, vluchtte weldra naar Altona bij

(1) Journal de Robert Coppieters (1767-97) uitgegeven door P. Verhaegen (Brugge, 1907; uitg. der Soc. d'Emulation), bl. 231.

[p. 364]

Hamburg⁽¹⁾ en daarmee begon ook de verspreiding van de monniken.

Onder de tweede bezetting werden de overblijvende Duinheeren, vanaf 1795, niet meer met rust gelaten. In Januari vielen soldaten en Jacobijnen 's nachts in de abdij en schoten in de kerk, waarbij een monnik, Robertus Pick, erg gekwetst werd⁽²⁾. Eenige weken later werden verscheidene paters als gijzelaars weggevoerd. In een verzoekschrift aan den Raad van Vlaanderen (8 Febr. 1795) vragen de nog overblijvende Duinheeren de toelating om al hunne onroerende goederen te mogen verkoopen, ten einde hun aandeel te kunnen betalen in het Emprunt forcé⁽³⁾. Zij vermelden als reden ‘dat by nae alle de Religieusen der gemelde abdye als otagen syn opgelight, ende naer Vranckryck vervoert.’ In een kapittelact van denzelfden datum getuigen de vier onderteekenende Duinheeren dat al hunne medebroeders als gijzelaars zijn weggevoerd. Dit gebeurde 21 Januari en 5-7 Februari. De gijzelaars werden over Rijsel naar Douai gebracht. Na enkele weken mochten ze naar hunne abdij terugkeeren⁽⁴⁾.

Weldra echter werd het kloosterleven voor de Duinheeren onmogelijk gemaakt. In April 1796 werden al hunne meubels, tot voldoening aan het Emprunt forcé, aangeslagen en de paters zelf onder bewaking

(1) Hij overleed te Altona den 22 September 1799 en ligt aldaar begraven onder den hoogen autaar van de Katholieke kerk. Zie: J.B. Van Baveghem, Het Martelaarsboek, bl. 152 (Gent, 1875).

(2) Journal, bl. 328. - Vgl. Biekorf, 1924, bl. 77.

(3) Het Emprunt Forcé (wet van 10 Dec. 1794) belastte de Belgische departementen met een heffing van 40 millioen pond. Het Leiedepartement moest 5 millioen opbrengen; de Duinenabdij was met 217 272 pond belast. Zie daarover: E. Rembry, De bekende Pastors van Sint-Gillis, bl. 237 (Brugge, 1890-96).

(4) Vgl. Journal bl. 330 vlg. - De aangehaalde archiefstukken berusten in het Brugsche Seminarie, Fonds der Duinenabdij.

[p. 365]

gesteld. De openbare veiling van den inboedel begon den 12 April, doch werd tien dagen later stil gelegd, waarschijnlijk omdat de koopers met geen gereed geld maar met schuldbrieven wilden betalen⁽¹⁾.

Het is moeilijk vast te stellen hoeveel monniken en leekebroeders er nog overbleven bij de opheffing der abdij eenige maanden later (November 1796). Een ongedateerde brief, die echter begin 1796 moet geschreven zijn⁽²⁾, is onderteekend door ‘geheel 't convent’ zijnde 16 monniken en 3 conversi; daarnevens worden 7 als afwezig opgegeven: dus waren er nog, te zamen met den abt, 23 Duinheeren en 3 leekebroeders. De doodenlijsten vermelden, na de opheffing, het overlijden van 20 paters, waaronder de abt, en drie broeders⁽³⁾.

In April 1800 waren er, volgens het Memoriale van pastor Gailliard, nog 18 monniken in leven, waarvan enkel twee beëedigde⁽⁴⁾.

In 1819 bleven nog vijf Duinheeren over. Tezamen bouwden ze het kapelleke van den Glz. Idesbald in de duinen te Coxyde, op de plaatse waar in 1623 het lichaam van den zaligen abt wedergevonden is geweest; het opschrift zelf getuigt daarvan. Over die vijf laatste paters laten wij eenige bijzonderheden volgen.

Jacobus Walgrave van Kortrijk, aangehouden den 19 November 1798 omdat hij den eed weigerde; werd in ballingschap gevoerd over Rochefort naar het eiland Oléron (13 Mei 1799). In 1800 werd hij in vrijheid gesteld en vestigde zich in zijne geboortestad waar hij den 6 Oogst 1820 overleed⁽⁵⁾.

(1) Journal bl. 355 vlg.

(2) Brief gericht aan generaal Michaud om door zijne tusschenkomst van het Emprunt forcé ontslagen te worden. Blijkens de kloosterrekeningen was deze generaal in 1794 wekenlang in de abdij thuis geweest.

(3) HS. 133-110 en 134-58 (Obituarium) in de Archiefkamer van het Seminarie.

(4) Memoriale... absolutum 1. Aprilis 1800, bl. 13.

(5) J.B. Van Baveghem, a.w. bl. 455.

[p. 366]

Michaël De Reu van Sleydingeo, verleed, te Brugge 28 Januari 1821 en ligt begraven op het kerkhof van Sinte-Kruis.

Gabriël Cordonnier van Kortrijk, overleed te Brugge 13 Januari 1822 en is eveneens te Sinte-Kruis begraven. Deze paters deden geen parochiedienst en woonden waarschijnlijk samen te Brugge in het huis dat prior Marcus Loosveldt in 1804 gekocht had, op den Verwersdijk n. 3, waar ook eenigen tijd de relieken van den Glz. Idesbald verborgen zijn geweest⁽¹⁾.

Alexander Van Risseghem van Eecloo, werd onderpastor op Sint-Gillis te Brugge in 1803, gaf zijn ontslag na zeven maanden dienst en hernam de bediening van 1806 tot 1809; werd pastor te Meetkerke en in 1819 pastor van het Begijnhof te Brugge, waar hij 2 Juli 1830 overleed. Hij is eveneens te Sinte-Kruis begraven⁽²⁾.

Nicolaas De Roover van Oost-Eecloo stierf te Brugge den 23 Maart 1833 en ligt te Assebroek begraven. Hij was de laatst overblijvende monnik van de eens zoo bloeiende en vermaarde abdij.

De twee laatste Duinheeren, die overtuigd waren dat ze hunne aloude abdij niet meer zouden kunnen heroprichten, besteedden de nog overblijvende rijke bezittingen aan allerlei goede werken. Alzoo bekostigde Nicolaas De Roover grootendeels het ophoogen en bevloeren van de hoogkerk in Sint-Gillis en bouwde op eigen kosten de kleine sacristij die in 1887 afgebroken werd⁽³⁾. In 1823 kochten de beide

(1) Prior M. Loosveldt van Heule was achtereenvolgens cantor, koster en novitiemeester geweest; hij overleed te Brugge 22 Juni 1818 en is begraven te Sinte Kruis evenals zijn medebroeder en dorpsgenoot Andreas Noppe die 25 jaar lang bestuurder was van Spermalie en overleed 15 Mei 1818. Zie daarover L. Slosse. Rond Kortrijk, bl. 646-648 (Roeselare, 1898-1903).

(2) E. Rembry, a.w. bl. 290.

(3) E. Rembry, a.w. bl. 269 en 338.

[p. 367]

monniken al de gebouwen van het Zwarte Nonnenklooster te Veurne om er de zusters weerom in te vestigen. Aan de Sint-Walburgakerk aldaar schonken ze in 1826 het witte ornament van eerste klas, dat nu nog op de groote feestdagen gebruikt wordt, en een kunstigen-Renaissance-kelk⁽¹⁾. Den 15 Februari 1832 legde Nicolaas De Rcover den eersten steen van den grooten trap naar de bovenkapel van het H. Bloed: een werk dat geheel door hem bekostigd werd⁽²⁾. De kerk van Assebroek ontving van hem haar kostelijk hoogaltaar, uit den Duinen afkomstig. Kort voor zijn dood schonk De Roover al de nog overblijvende bezittingen van zijn klooster aan Mgr. Boussen, den eersten bisschop van het herstelde bisdom Brugge⁽³⁾.

E. Dutoit.

(1) Het ornament draagt het schild der abdij en van den abt Lucas De Vriese (1699-1723) met de kenspreuk: In le confido. Zie Annales de la Soc. d'Emulation LXI, 1911, bl. 327. - De kelk draagt de wapens van de abdij en van den abt Campmans (1623-43): Annales, t.a.p. - De beide monniken schonken aan dezelfde kerk nog een Plantijnsch Missaal van 1652 (beschreven in Annales LXIV, 1914, bl. 82), dat later overging naar de parochiekerk van Rumbeke.

(2) J. Gailliard. Recherches historiques sur la Chapelle du Saint-Sang, bl. 216 (Brugge, 1846).

(3) Biekorf XXXV, 1929, bl. 247-48. - In vele gestichten nog o.a. in het Begijnhof te Brugge, het hospitaal te Damme, herinneren opschriften aan zijne weldadigheid.