Biekorf. Jaargang 37

Met weezekinders op de vlucht in Frankrijk.

't WAS in den oorlog.

E.H. Delaere, pastor van St Pieters te Yper, had in 't begin van 1915, twee weezenhuizen gesticht voor kinderen, slachtoffers van den oorlog: één voor jongens te Wizernes op 6 Km. zuidwest van St. Omaars en één voor meisjes, veertig minuten van daar, hooger op noordwaarts. Moest het leven der kinderen gevaar loopen, het Kasteel ‘la Chaumette’ te Joué lez Tours bleef hem steeds aangeboden door Graaf Etienne Beaumont.

In de meimaand 1918, kwamen talrijke duitsche vliegtuigen af en richtten vele schade aan te St. Omaars en in 't omliggende. Wizernes kreeg ook zijn deel: vier ingezetenen, dicht bij de verblijfplaats der weezen, wierden gedood binst den nacht van 20 tot 21 Mei, De kudde was met vrees bevangen en haastig nam pastor Delaere de noodige maatregelen om het weezenhuis van Wizernes naar Joué te verhuizen. Dat ging zoo gemakkelijk niet. Dank vooral aan de loopingen gedaan door heer Carl Verwilghen, wierd toch een bijzondere trein toegestaan en het ‘ordne de transport’ afgeleverd, zoodat heel het gesticht, personeel met inboedel, opkramen mocht en van Wizernes naar Joué afreizen den 31 Mei 1918.

(Nu het verhaal der reis door E.H. Dilger, bestuurder).

[p. 117]

Joue-lez-Tours, 3 Juni 1918.
Allerbeste Pastor lief!
Oef!... driemaal oef!... nog ne keer oef! Wij zijn er!... God zij geloofd!... Maar welke schroomelijke reis!! We zijn toegekomen geknokt, gekraakt, gestoofd; met platte hespen, verhitte voeten, met zweet beperelde kaken, everzwijnsharige kinnebakken; zwart van 't stof en met oogskens lijk spellekoppen vol vermoeidheid en ongewasschendheid!
Hier nu de korte beschrijving van dien nooit te vergeten uitvaart.
Gij weet: onder den zoeten, zachten blik van den weezentrooster Mordey; onder den met benepen hert ons bestarenden zielenherder van Wizernes; onder den 'k en weet niet onder welken indruk ons verlatenden bis gedecoreerden vriend de Laere en geachten heer Glorie, zoefden wij stillekens, langzaam, trage... trage... Zoef!... zoef!... zoef-zoef-zoef! naar ‘Wat blijft er ons te wachten?’ weg.
Aankomst in Lumbres...: een slokje wachten. Nielles-lez-Blequin...: zestien tot zeventien, achttien... negentien, baja! twintig slokjes wachten tusschen 't gebergte! En route! Lothingham; 20 minuten stilstand. Devres: groote treinmaneuvers. Samer, 15 km. van Boulogne zeiden ze ons nog een kwart stilstand! Eindelijk kwamen wij hotsebotsend in Hesdaigneul aan, waar wij 't zittertjen hebben van ten een en half tot ten negenen 's avonds.
Wij werden door onze wakkere en nooit genoeg geprezene ‘convoyeurs’ de heeren onderofficiers Rymenam en Goldsmidt naar de Mairie ofte gemeentehuis geleid, waar ons een lekker noenmaal te wachten stond. Wat waren wij toch welgekomen! en wij deden eere aan 't eten: sardienen met boterhammen, klakkaards, salade met eiers, djam, wijn, koffie... lekker, waarlijk lekker!...
Wij vertrokken uit Hesdaigneul te 9 ure 's avonds. En hier begon eigentlijk onze kruisweg!
Wij rijden trage, o zoo trage... - de slekken kruipen zeerder - naar Abbeville... Wij zijn ten 10 ½ 's avonds in Etaples. Pas vijf minuten weg: Pan! pif-paf-poef! Krakkrakdjoem! De ijzerweg wordt gebombardeerd. We blijven staan te midden 't veld en gaan dan stilletjes, stilletjes tot in de statie van Rue. De Duitsche vliegmachienen hooren wij ronken boven ons hoofd... ze varen roum-roum-roum Etapelwaerts en wij hooren bachten

[p. 118]

ons de verdemeleerde duitsche stinkers vallen! Heel den ijzerenweg ligt vol pokkepitten. En, zei ons convoyeur Toye als hij twee dagen later te Joué toekwam, de chef van de statie van Etaples had hem verteld dat onze trein de laatste was die nog had kunnen voortreizen. Al de andere treins met ‘renforten’ hebben moeten achterblijven totdat den ijzeren weg hersteld was!
Voorzeker, Pastor lief, hebben uwe en uwe weezetjes' gebeden ons in dien akeligen nacht geholpen. Gij kunt peizen hoe wij gesteld waren! Seppens aangezichte was lijk een oud versleten geluw perkament 't Was in deze oogenblikken dat wij toch zoo tevreden waren van onze ‘convoveurs’ te hebben Ze hebben hen waarlijk gansch en geheel ten onzen dienste gesteld en ons den moed door woord en daad in dezen donkeren, schrikkelijken nacht ingepompt
Gij verstaat dat ik binst heel dien overtocht noch bij dage, noch bij nachte een oog heb toegedaan. Ik heb gedurig rondgekeken en eene Studie gedaan op 's werelds miseriën en mijne dikke nietigheid. Had ik nu maar schetsen kunnen krabbelen!... 'k zou mijn ‘compartiment’ uitgeteekend hebben. Al die arme dutjes, jonge snotneuzetjes tegen halve maantjes diepe in slape, met zwart bestoven aangezichten en grollende zuid-en-noords, een geur van gelukzaligheid uitwazemende. Moeder Godelieve afgemat men kan niet meer,... Zuster Agatha worstelende tegen den vaak en nu en dan eenen ‘fraai zijn, wei-je!... stille nu!... rechte!... keer u om... alzoo niet, anders liggen’ uitbrakende. O! een eeuwigheid voor mij, dien schrikkelijken nacht!
Ge zoudt peizen, Pastor lief, nu toch zijn ze uit hunne klodden! Wacht nog een beetje, we zijn noch te Abbeville niet! Ik kijke op mijne horlogie: twee uren 's nachts. De mane heeft haar neuzetje uitgestoken: een halve bolle vier. Al met eens stilstand. Rondom ons in de verte Abbevillewaarts, krakkaboums bij de masse. De Duitschers bombardeeren slag om slinger. We zien ze vallen, hunne brandstichtende eiers. Hoe benauwlijk toch! Eindelijk geraken wij weg. Wij zien soldaten en burgers de putten vermaken op den ijzerenweg dien we stillekens langzaam overgaan.
Wij rijden Abbeville voorbij... Beauvais! Wachten is wachten eindelijk komen we daar toe te elf uren. Voorwaarts! altijd groote vitesse: Champagne, Parmain, Valmondois met al zijn prachtige chaletjes en knoddige hovingen. Ermont: overschoon!
Wij naderen Parijs, rijden Saint-Denis voorbij. Eindelijk

[p. 119]

daar is de hoofdstad. 't Is twee in d'achternoene. Alleman afstappen!
Wat een gedruisch. Alhier met heel uwen battaklan! Alhier! Gelaân lijk ezels trekken wij naar Austerlitz statie. Hier krijgen wij allen eten en drinken, men kan niet meer. De American Red Cross doet wel zijn zaken, wei-je, Ongelooflijk is 't hoe wel wij gedaan zijn geweest. En wij hadden al onzen tijd om ons boumtrommeltjen te vullen.
Te 7 uren vertrek naar Tours. In de statie konden wij de schade gade slaan door de duitsche bommen tien dagen te voren te weeg gebracht. Nu is 't groote vitesse! Wij komen te Tours ten 1 ure 's nachts aan, blijven in wagons slapen geremorkeerd in de statie en ten onzen dienste gesteld door den vriendelijken Sef van de statie.
's Nuchtens ten 7 ure uit onze wagons naar den trein van Joué lez Tours, waar wij aankomen een half uur later.
Wij komen in de Chaumelle, Noch bedden, noch eten! Niets van al wat ons te verwachten was! Nu trekken wij ons plan. Moe, doodmoe... maar God zij geloofd, geen zieken.
Adjuuu!
Totus tuns.

J. Dilger