Biekorf. Jaargang 37

Toponymica.

Cambresèque - Semmerzake.

Cambresèque is de naam van een wijk te Landrethun-le-Nord, cant. Marquise, arr. Boulogne-sur-Mer (Pas-de-Calais).

Oudere vormen bij de Flou: Wdb. Top.:

Kimbresaca en Kimbreseca, 1087.

Cabresecque, 1429. Cabreseque, 1654.

Cambresecque, -seq, 1709.

Thans Cambresèque geschreven.

De naam is eerst op germaansche wijze ontwikkeld, en alleen romaansch geworden wanneer k in kim- en c in -aca niet meer vatbaar waren voor de gewone fransche behandeling dezer klanken. Verder is het woord regelmatig, alhoewel eenige volketymológische invloed mogelijk is = pic. Chambresèque immers is = fr. Chambre sèche.

Semmerzake is eene gemeente in Oostvlaanderen.

Oudere vormen in de Gentsche bronnen. Vgl. Mansion, Oud-Gentsche Naamkunde:

Cimbarsaca, fr. Bl., bron 815.

Cimbersaca, trad. Bl, bron 995.

Tsemmersake, 1163.

Sembersake, 1169.

Dan Semmersaeke, thans Semmerzake.

Uit de vergelijking der oude vormen blijkt de identiteit der beide namen.

[p. 49]

De assimilatie -mb- > -mm- in den loop der 12^de eeuw is gemeen Nederlandsch, maar de assimileering kⁱ > ts > s kan, indien ik mij niet vergis, enkel aan romaanschen invloed toegeschreven worden. Een zonderling geval, en moeilijk om verklaren. Eenig in zijn slag, ten ware iets dergelijks in Serskamp (OVl.), tot nu toe geschreven Cherscamp, op te merken ware.

Marquain = Merchtem

Marquain, gemeente in Henegouwen.

In 902 Markedinium, Duvivier, Actes et Doc, alhier verbeterende het Markedunum, dat hij in Recherches aangeteekend had. Markedinium gaat terug op marka-, anders zou daaruit March-, niet Marqu- geworden zijn; - -dinium mag men terugbrengen tot -tinium, want de lat. intervocalische t was in het fransch in de 10^e eeuw reeds lang d geworden, om dan ± 1100, gezamenlijk met de oorspronkelijke d, in dezelfde stelling, te verdwijnen. De uitgang -iniu > inju- ontwikkelde in 't Noordelijk fransch tot -enc, -eng, soms -en en -em geschreven, dan -aing en eindelijk reeds vroeg -ain. Deze wijzigiugen zijn te wijten aan het palataliseeren der n door de volgende j.

Merchtem, eene gemeente in Brabant, voor Merchten, onder invloed der -hem- namen, Marchal- > markt, en dan, met overgang van kt tot cht, marcht- is regelmatig nederlandsch; marcht > mercht- is gewoon brabantsch.

Voor -iniu > inju zou men in het oudndl. -inn verwachten en in de verbogen vormen -inne, later, in onbeklemtoonde lettergreep, -ine, en eindelijk -ene, en. Dit bespeuren wij b.v. in den Wvl. dorpsnaam Wakken: in Wackinio, 10^e eeuw, Wackinna 1010 (-a is lat. uitgang), Wackine, 11^e eeuw, later Wackene, Wakken. Van Merchtem hebben wij zulk geene oude vormen, maar niets hindert de volgende uitgangen tot -iniu terug te brengen: Marchtene 1154, Mercten 1150; verlatijnscht, en met de gewone fransche meervouds -s bij plaatsnamen: Merchtinis 1120, Martinas, 11^e eeuw, Martines, 1117.

Merchtem kan dus teruggaan op *Markatinium, en het bestaan van Marquain spreekt ten voordeele van deze afleiding.

Men kan niet nalaten het fransche Marchain- in Marchainville (Orne) te vergelijken met het picardische Marquain, en er bestaat (in Eure-et-Loir) eene gemeente met naam Marchezais, die kan teruggaan op *Marcatiacu. Zoo dat

[p. 50]

men zou kunnen besluiten tot het bestaan van namen als *Marcaius, *Marcatius, *Marcatinus, wellicht teruggaande op *Mercatus, enz., want in het Noorden van Gallië, verandert mercatus en afleidingen in marcatus, enz. In Italie heeft men den familienaam Mercati.

Dergelijke namen kunnen aanleiding geven tot een plaatsnaam *Marcatinium = Marquain, Marchain, Merchten.

Alzoo is het de persoonsnaam Caper, of de afgeleide vorm Caprinus, die aanleiding gegeven heeft tot een Caprinium 902 = Quiévrain (Heneg). Nevens Caper moet ook *Capricinus bestaan hebben, gelijk Lupicinus en Ursicinus, nevens Lupus en Ursus, en dat verklaart den naam van Quiévrechain (Nord) uit *Capricinium.

A. Dassonville.