Biekorf. Jaargang 36

Wisselbank
'n Schuimwoordenreeks van Guido Gezelle.

(Vervolg en slot van bl. 278).

U.

Unanime. Eenhellig.

Uniformité Eenveerdigheid.

Unisson. Gelijzang (Gemma).

Ure. Wijle (HS. De Bo). Stonde.

Urinaal Bedpanne.

V.

Vacance Oorlofdag. - Vgl. ziekdag, geneesdag.

Vagabond, vagebonte. Wispelare. Vagelander. Zwemelaar (Keuremenne, III, 165).

Valse. Wenteldans, wouterdans, fouterdans.

Varice Bloedspaan (HS. De Bo).

Venditie. Uitroep, koopdag (Junius, 349) - Pirôtjes venduie (= venditie): die hier tot Kortrijk geschiedde den tweeden dissendag van de Kermesse; àl gemeen, aardig volk die rond de stad liep en aan ieder wat vroeg van dingen of geld om te gaan verdrinken.

Venster. Dagluik. - [Venster, lat. fenestra. Het gotisch zei: augadaurô d.i. ‘oogdeure’. Het oudnoorsch zei: vindauga; vandaar het middeleeuwsch engelsch windôge en het huidig engelsch window d.i. ‘windooge’. 't En ware geen wonder stonde ievers, in dietsche oorkonden, in stee van ‘venster’ het woord dagloke (vr.) gebezigd, d.i. loke of gat daar de dag, het daglicht doorkomt. Vgl. neusloke = neusgat bij Kiliaan, en daggat voor venster bij Dasypodius. - J.Cr.].

[p. 314]

Vente. Aftrok, aftrek, trek (De Bo). Uitinge (Loquela). Vertier. - Zulke mart, zulke vente.

Venten. Vertieren (De Dene, 284). Appels venten: te koope bieden.

Venteele. Overdrag.

Varaccordeeren met.... Vergelijken met.... (Cost. van Gent, 215).

Veralieneeren. Verhandelen (N. Despars). Ontvreemden, onteigenen. Vereigenen (Jan de Brune).

Veraltereeren, vergantereeren. Onttoddelen (Eeghem).

Verappelleeren [= in ‘appel’ steken]. De zake is verappelleerd te Gent. Verkomen, versteken.

Verbaldereeren. 'k Was geheel verbaldereerd (Kust van Vlanderen) = verbauwereeren.

Verbambocheeren, verbommaseeren, verbonmarché-eren? (fr. bambocher). Verzoppedoppen = verteren al drinken en brassen (Swevezeele; vgl. Loquela). Verslampampen. Verkijskassen. Verburstelen. Vertureluiten. Verbrinselen (geh. Ruddervoorde).

Verbauwereerdheid. Verbaasdheid (S. Geertr. 1607).

Vercaduken. Vertjuffen, verkadutsen, verdutselen, veronnoozelen, vertenden. - Dat manneke verkaduukt ne keer sichten dat 't zijn wijf verloren heeft! Hij verkaduukt zeere = hij legt zeere af.

Verdjuis (fr. verjus) te Kortrijk algemeen voor: druiven.

Verdjuselare (spr. - läre. Kortrijke). Wijngaardboom.

Verifieeren. Waarkeuren, waarvinden.

Verkankereeren, verkerkereeren (verkwijnen in eenen kerker). Verkwijnen, versterven, uitmergelen.

Verklaren. Wijzen (David, Waerseggher 1603, 345).

Vermorsacreeren Vermooschen, verwoesten, vermoorden (De Bo).

Vermurtseleeren (S. Genois). Vermurtselen.

Vernegligeeren, verniglizeeren, verninglizeeren. Verwaarloozen, vergauweloozen. Voorbijgaan. Versluweren: iets niet wel oppassen (Loquela). Versluwerachtig zijn: être négligent; zie: laatliênde, laatlijdende (De Bo). Het naamwoord is: versluwerare en versluwerege (De Vloo).

[p. 315]

Verobligeeren. Verbinden.

Verpijnen (den voet). Verrekken (De Bo).

Verplaatsen. Verporren, verpurmen. - Ze 'n kosten 't met tween niet verporren.

Verprocureuren. 't Moet eerst een beetje verprocureurd zijn: gestudeerd, overpeisd.

Verramponeeren. Veronschamelen (De Bo).

Verrappeleeren = verbeteren (geh. Loo).

Verrineweerd kijken = lijk nen hond op 'n zieke koe.

Versieren Pinten (De Dene, 141 v^o). Pronkje (Lexicon Frisicum, 576). Zie pareeren.

Versimpelen = van onsimpel simpel worden: Als hij 85 jaar oud was, toen wierd men geware aan zijnen klap dat hij begoste te versimpelen. Zie De Bo bij simpelaar. - Verenkelen.

Verso. Aarkant, keerzijde.

Vert de gris. Groenspaan (Junius, 429).

Verticale. Valrecht, loodrecht, zinkrecht.

Vervenderen. Verkommenschepen (Lichtervelde).

Vervormen, zie: Transformeeren.

Verzekeren (verbis). Stedigen (Gemma).

Vesprei. Vierboteram, viergebruik.

Vicinal. Tusschennaburig.

Vigilie. Wake (S. Geertr. 1607). Heiligavond (Gemma; Junius, 393).

Vijver. Vischdijk (Gemma; Sielentroost).

Viole. Vedel, vêre.

Vischlijne. Vischroe.

Visitatie, visite. Vandinge; vgl. Kraamvisite.

Vitrine. Ruitla, glastoog.

Vlaschmachine. Zwingelwiel (Poperinghe). Vlasmeulen Reckem).

Vocaal. ‘Alle de vocale oft luydende letteren...’ (S. Geertr. 1607, bl. 534). Geluidstaf.

Vocal. Sprakerig (Jan de Brune).

Vogue Den loop krijgen (Vier Uitersten, 39). Zwee: in zwee, in zwang, in voegen blijven.

Voie. Slag, wagenslag.

Voilette Lamper.

[p. 316]

Voisin, Gebuur, reêngenoot, naastleger, geland, naast-hurende.

Voisinage. Aanlandigheid.

Voiture. Getuig, gerid. Rijwagen (Johan Bethune).

Voiturier. Wagenknecht (Sielentroost, 81 v.). Koetsier.

Volage, volagig, vulazig. Vloeide (D^r Gust. Verriest, Werveke). Vloeig. Wildwaaig (Jan de Brune).

Volière. Vlucht (Limburg). Vogelbuur (Ten Kate).

Vonte. Dope (Weiland). Doopsteen (Gemma).

Vontegeld. Pillegave [zie De Bo o. 't w. villegifte].

Vooie. Wandelinge.

Voois. Stok: ‘op den stok van Belle bergère’.

Voorpost (den): in een schure. Schuurweeg, pooiweeg, hurde, zwee.

Vorm. Gestaltenisse (Simonides, 20).

Voute. Gewelfte (Gemma). Gewulf. Hemel (van de kerke: Wacken). Welfaard (De Bo).

Vringlesatie = vernegligatie; zie: vernegligeeren.

Vrachtconvooi. Vrachttog.

Vrouwspersoon. Vrouwenname.

Vrucht. Note. Vrome (Cost. v. Gent, 165).

Vruchtbaar. Drachtig.

Vruchtgebruik. Lijfbruikinge (Gemma).

Vuie, vue. Opzicht.

Vuien. Wenden. - 't Vuit erip: 't wendt erop.

W.

Wano = Guano (Gulleghem).

Wanorde. Briel (De Bo). Warre. Verwerdheid. Werre. Wanschik. Ongeschik. - In wanorde: Hobbel-tobbel (Kil.). Hobbel-sobbel (Kil.; Stallaert).

Wanordelijk. Wanschikkelijk.

Waterpas. Reis. Wagerecht.

Wijnmarchand. Wijnsteker (Brugge). Wijnstoker (Kortrijk). Wijnman.

Winterquartier. Winterleger.

Z.

Zaliger memorie. Zaliger gedachten.

Zaterdag. Zonavond (Gemma; Kil.).

[p. 317]

Zeecompas. Vaarglas (Hoffman van Fallersleben). Streekwijzer. Noordwijzer.

Zeekuste. Zeeoever Strand. Strange.

Zeemonster. Zeewonder (Gemma).

Zeker. Voorwaar, trouwens

Zekeren. Vrijen. Huwelijk beloven.

Zekeringe. Handtrouwe (P. Poirters, 409.

Zekerheid. In zekerheid zijn: in 't wel bewaard staan.

Zenith. Wervelstip

Zigzag. Kar-uit kar-in, karn-uit karn-in, tak-uit tak-in, haak-uit haak-in.

Zimperput. Zimperhol, zimperkuil.

Zone. Gordel.

Zonnecompas. Zonnewijzer (HS. De Bo).

Zot. Door (Gemma; Junius, 448).

Zotheid Doorschap (Junius, aldaar).

Zuiderpool. Zuiderstip, zuiderspille.