Biekorf. Jaargang 36

‘Veerthien manieren van Toovernije’.

Item. onder de Hooverdicheyt woorden ooc begrepen de dolingen der Waerseggers ende Tooveraers Dese selve worden hier veerthien gheset, hoewel datter noch veel meer zijn.

Ten eersten, toovernije met den viere

Ten anderen, met der locht.

Ten derden, metten water.

Ten vierden, met dat aertrijc.

Ten vijfsten, met den boozen geest, dese heeten Phitones⁽¹⁾.

Ten sesten, met den swarten consten, ende die heeten Necromantici.

Ten sevensten, metten gesange ende vlieghen der voghelen.

Ten achsten, met niesen der menschen⁽²⁾ ende getier der dieren.

Ten negensten, die van die droomen houden.

Ten thiensten, die lot worpen.

Ten elfsten, die daer verborgen dingen willen versoecken inden Psalter oft andere boecken.

(1) Lat phito, vanwaar Mnl. phitoen, fytoen: waarzeggende geest die dooden oproepen kan (Verdam).

(2) 't Is de Orimancia die bestaat ‘in tghoont dat de meinsche an hemselven vernemen mach, als an zijn wezen of manieren t.w. an gheeuwen of nyesen, an tjeuken van den ooren’ (Verdam. o. 't w. niesen). - ‘'t Is beniesd’ wordt nu nog weleens door sommige menschen met bijgeloovige meening gezeid of gepeisd.

[p. 286]

Ten tweelfsten, die toecomende dingen willen weten deur dat ghesteerte⁽¹⁾.

Ten derthiensten, die schatten graven oft deur de antwoorde des boosen gheests verloren dinghen weder vinden willen.

Ten veerthiensten, die vanden verworpen dagen, oft van anderen tijden oft uren houden.

Die ‘manieren’ staan alzoo vermeld onder de hoofdinge: Die tweelf trappen van hooveerdicheyt van S. Bernaert beschreven, in het Derde deel, f cxxxij v^o - cxxxiij, der Antwerpsche uitgave 1596 van den Hortulus Animae. Dat is Der Sielen Bogaert. Het titelblad staat hierboven, bl. 115, volledig beschreven.

R.v.K.

(1) Dat zijn de oude ‘sternkijckers ofte sterresienders’ planeetlezers van onzen tijd.