|
| |
| |
Guido Gezelle en Johan Winkler.
(Vervolg van bl. 7).
DIT opstel - een samenspraak tusschen Vlaming en Fries over taal en tongvallen, Nederlandsch en Hollandsch, enz. - bleef geen droom maar werd bewerkelijkt, niet door de twee maar door den Fries alléén: het ligt hier in handschrift voor me en het gaat als volgt: ik geef het zoo het gaat en staat, op zijn geheel omdat het zoo helderklaar de gedachten weergeeft die de twee taalliefhebbers gemeengoed waren.
| |
‘Vlaamsch en Friesch’
Een spoorwegpraatje over friesche en vlaamsche, hollandsche en nederlandsche taal.
‘Twee heeren, een Vlaming uit Brugge en een Fries uit Leeuwarden, elkanderen geheel onbekend, reizen toevallig samen in denzelfden spoorwagen, van Antwerpen naar Rotterdam. Nadat zij reeds een en ander maal enkele beleefde woorden met malkanderen gewisseld hebben, ontspint er zich tusschen hen het volgende gesprek.
- Vlaming - Miin Heer! me ziin wi zekar nabi den Moerdiik, nietwaar? Ik ben nieuwsgierig die groote wiidvermaarde spoorwegbrug te zien.
- Fries - Ja, m'nheer! we sullen spoedig op die brug wezen. Sie! daar is het Hollandsche diep al, de breede rivier die door die brug overspand wordt. Kiik!
| |
| |
daar bi dat huuske dat daar op den diik staat, kunt Ge den waterspiegel al blinken sien!
Een oogenblik later rolt de trein over de brug en de Noord-Nederlander geeft den Zuid Nederlander eenigen uitleg en vertelt hem eenige bijzonderheden, die merkwaardige brug betreffende. Daarna vervolgen zij hun gesprek in dezer voege:
- V. - Gi ziit immers een Hollander, niet waar?
- F. - Neen m'nheer! Maar Gi bedoelt zeker of ik een Noord-Nederlander ben?
- V. - Nu ja, een Noord-Nederlander! Dat woord is zoo omslachtig; 't is zoo 'n mondvol. Wi noemen dat in 't algemeen maar Hollander.
- F. - Een Hollander bin ik niet. Ik bin een Fries, uit Leeuwarden. En gi m'nheer ziit een Brabander?
- V. - Neen! Ik ben een Vlaming.
- F. - So ja, daar hebben we dan dezelfde ferhouding. Onder 't woord Brabander fat ik alle Nederlandsch sprekende Belgen samen, so als Gi met uw woord Hollander alle Noord-Nederlanders bedoelt.
- V. - Ik en ben geen Brabander. Een Vlaming ben ik, uit Brugge. En de reden waarom ik U zoo, met eenige verwondering, vroeg of Gi 'nen Hollander ziit, is hier in gelegen, dat Gi zoo anders spreekt dan andere Hollanders, of, zoo Gi dit liever hoort, dan andere Noord-Nederlanders doen. Ge spreekt in menig opzicht, juust zooals een Vlaming uut mine streken. Gi zegdet zoo even huuske an diik en nog vele andere woorden juust zoo als wi die woorden ook uutspreken.
- F. - Ja, wi Friezen kunnen onzen landaard niet ferloochenen. Men herkent ons terstond an onze eigenaardige uutspraak. Het gaat ons so als 't Petrus ging: ‘onze spraak maakt ons openbaar!’ Trouens ik doe dan oek nooit moeite om miin tonge te dwingen en hollandsch te spreken. Als ik maar sorg dat ik goed en suver nederduutsch spreek, te dat een ander mi folkomen ferstaat, dan is 't al wel. En waar- | |
| |
om oek sou ik miin taal ferkrachten? Miin Friesch is so goed als 't hollandsch fan een ander. Ja beter is 't want 't is oorspronkeliker en feul suverder; ook klankriker is 't, en 't wordt met meer onderscheiding 'sproken. En ik skaam d'r mi niet foor, dat ik een Fries bin. Integendeel ik acht het mi eene eere tot dat in overoude tiden al so fermaarde en roemruchte folk fan de friie Friesen te behooren, tot dat suverste onder alle germaansche folken en stammen. Tacitus, de romeinsche geskiedskriver seit ommers al: ‘Clarum inter Germanos Frisiae nomen’ de naam fan Friesland is beroemd onder de Germanen.
- V. - Ja, ja! miin Latiin versta ik ook!
- F. - O, fergeef me! So feul te beter dan. So feul te beter sult Ge kunnen begripen wat ik betogen wil. Nou! omdat ik het mi dus tot eene eere reken een Fries te wezen, so leit mi die eere de ferplichting oek op om de deugden fan miin roemruchte foorouders, har friheidsmin en degelike eenfoud oek bizonder te oefenen, en om miin friesche folksaard suver te bewaren tegenover so menig half ferfranschte Hollander.
- V. - Ai, heere! dan varen wi beiden wel in een en 't zelfste schuutje! Ons, West-Vlamingen, en gaat het niet anders. Wi gaan er preusch op d'afstammelingen te ziin van die oude Vlamingen, edelliên en rudders, poorters en kerels, die de vriheid van hun land en van hun eigene volkstale, met hun bloed, ja tot in den heldendood, verdedigden tegen d'heerschzucht der Franschen. Van die oude Vlamingen, die de vriheid en d'eere van hun land en volk zoo roemrik bevochten in den slag der Gulden Sporen op Groenningheveld. Van die oude Vlamingen die door hun bekwaamheid en goede trouw, door hun vliit en iver door al hun goede eigenschappen hun hoofdstad Brugge, reeds in de middeleeuwen, tot d'eerste handelstad en tot de voornaamste stede van kunst en niverheid mieken in geheel Midden- en Noord Europa; die
| |
| |
Brugge tot dat pronkjuweel van bouwkunst mieken, liik die stad haar gedeeltelik nog ten hudigen dage toogt. Wi gaan er preusch op dat onze vlaamsche tale het eerst onder alle andere Nederlandsche gouspraken, uut het Zuden tot een schriiftale is beschaafd geworden, waarin onze groote dichter Jacob van Maerlant ziin onschatbare werken geschreven heeft. En wi gaan er preusch op dat juust die zelfste tale van Maerlant, met al haar riikdom van woorden, in al haar volle vormen, in al haar zuverheid van uutspraak, nog heden in West-Vlanderland onze dageliksche spreektale is, die eigenste tale, die zelfs door vreemdelingen, door Hollanders, geroemd wordt als de schoonste als de welludendste van alle nederlandsche gouwspraken. En dies, al lachen ons de Brabanders in Antwerpen, Brussel en Leuven, en zekerlik ook wel d'Hollanders uut, als we ons eigen vlaamsch spreken en schriven, ik en vele wakkere vaderlanders met mi, wi spreken zoo als onze lieve moeders 't ons leerden, en zooals wi van onze brave vaders 't hoorden, juust zoo als de sprake ons als van zelven, ongekunsteld en eenvoudig, maar met kracht opwelt als uut den diepsten grond des herten, en wi en dwingen onze penne zoo min als onze tonge!
- F. - Ja, m'nheer! dan trekken we wel aan een en 't zelfde liintje! Dat ferheugt mi dat ik U sulke echt faderlandsche grondstellingen ferkondigen hoor, stellingen die miin folle instemming hebben en die ik graag miin eigen beginsels noem.
- V. - O, een zeer merkweerdige overeenstemming is dat tusschen U en mi, tusschen Friezen en Vlamingen. En welk eene bizondere overeenkomst is daar ook tusschen uwe uutsprake van 't nederlandsch en de mine! Hoort Gi dat wel? Ik merke 't op haast bi elk woord dat Gi spreekt.
- F. - Ja, seker hoor ik dat en merk ik het op! En wat hebben wi Friezen zoowel als Flamingen nog menig goed en oud woord, suver nederduutsch, bewaard en in folle gebruuk dat uut de hollandsche
| |
| |
en brabantsche spreektaal al lang ferloren is, of deur een fransch woord daaruut ferdrongen. En Gi segt dat men U wel smadelik bejegent of uwe geskriften niet naar weerde skat, louter en alleen omdat Gi in uwe skriifwize, in uwen sinbou, in de keuze fan uwe woorden en in de spelling daarfan wel bliken laat dat Ge Flaming ziit?
- V. - O, zeker doet men zoo onredelik!
De Vlaamsche letterkunde, of naukeuriger gesproken. de Zuud-Nederlandsche, zoo als men die, ten hudigen dage, opvat te Gent, te Antwerpen, te Brussel, te Leuven, vereenzelvigt haar, hoe langer hoe meer, wat hare taal aangaat, met de hollandsche. En zi doet dat tot hare eigene, groote schade! Want door deze hollandsche richting, door zich zoo met kracht en macht aan de hollandsche taalvormen en woordenschat aan te sluten, gaan daar zoo vele oude en op de beste gronden steunende eigenaardigheden uut de vlaamsche tale onherroepeliik verloren, eigenaardigheden die seffens zoo vele bizondere schoonheden ziin! De meesten van onze jongere Zuud-Nederlandsche letterkundigen schiinen te peizen dat Nederlandsch en hollandsch woorden ziin van een en de zelfste bedudenis. En hoe hollandscher men te Gent en te Antwerpen gaat spreken en schriven, hoe meer men ons daar hard over valt dat wi, met de tonge zoowel als met de penne, onze eigene west-vlaamsche sprake in eere houden, dat wi haar met al haar eigen schoonheden en volmaaktheden, met al haar ouden luuster, voor verval en ontaarding willen behouden, dat wi haar nimmer voor 't hollandsch willen noch zullen verkwanselen.
- F. - Ach, so gaat het ons Friezen eveneens. Als wi ons in Holland hooren laten met onze Friesche uutspraak, met onzen skat fan oude, goed nederlandsche woorden, die elders al sedert lang ferloren gingen, dan lacht men ons uut, haalt minachtend de skouders over ons op of laat ons op andere wizen merken dat men ons foor minder beskaafden aan- | |
| |
ziet. Felen van miin landslui ferdriet dat in hooger mate, wat oek gien wonder is. Die doen dan wel alle moeite om doch maar hun tong tot de hollandsche uutspraak, die de Hollanders de geiikt nederlandsche uutspraak noemen, te dwingen; die sloven zich uut om doch maar de riikdom fan oude en welgepaste, suver nederlandsche woorden, die se tot hun beschikking hebben, te ferloochenen, of die foor walsche-falsche munt te ferwisselen. Een saak die se, fooral wat hun uutspraak, hun tongval aangaat, doch nooit folkomen ten uutvoer brengen-kunnen en die daarenboven folkomen onnoodig is. Ik noem sulk stre ven eene groote dwaasheid, en dan nog een belediging aan 't eigene dierbare faderland. Ik bin een Fries, slecht en recht, en daar kom ik foor uut. En of dit nou misskien den eenen lief is of den anderen leed - dat is mii glad onferskillig. Ik bin wat ik bin en steek dat onder stoelen noch banken. En dus spreek ik oek friesch; dat 's te zeggen: of de eigenlike friesche taal, die men buten Friesland wel foor boere friesch uitskelt - of goed nederlandsch, suver nederduutsch, maar natuurlik met frieschen tongslag, en friesche uutspraak, so als men in miin faderstad Leeuwarden spreekt. En wat süüd' ik oek anders spreken? Hollandsch of het sogenoemde beschaafde Nederlandsch? Of misskien de Nederlandsche boeketaal? Het iene niet en het andere nog minder. Niemand spreekt boeketaal, 't en zi dan misskien hier of daar in een afgelegen oord ten platten lande, een ouderwetsche ‘schoolmeester’ of een niet minder ouderwetsche ‘dominee’. Men kan toch de
skriiftaal oek niet spreken, as men ten minsten niet met geweld den onuutstaanbaren pedant uuthangen wil. Kan onze boeketaal dan nog wel met recht eene levende taal hieten? Men kan haar ommers niet meer hooren uut den mond der menschen, men kan haar slechts leeren uut boeken. Is dat een levende, een bloeiende taal?
De Nederlandsche skriiftaal is sedert deze eeu en
| |
| |
langer, niet meer, meegegaan in den ontwikkelingsgang die onze spreektaal nam en nog neemt. In froegere eeuen deed se 't wel, en seer te recht, so as iedere bloeiende en sich ontwikkelende taal. Sij had het bi foortduring doen moeten. Want op dit staan bliven folgt achteruutgang en een langsame dood. De skriiftaal had de spreektaal folgen moeten. De spreektaal is immers de meerdere, de skriiftaal de mindere; de spreektaal is de meesteresse, de skriiftaal de dienares; de spreektaal wiist den wech die de skriiftaal gaan moet. So fersta ik het! En so leerde ik het fan de grootste taalgeleerde die Nederland aanwizen kan, fan Lambert ten Kate. Die geniale man sei te recht: ‘De Taelwetten zijn, evenals de Landwetten, van achteren te vinden, en niet te maken’. De spreektaal in al haar ferskeidenheden, met al haar gouspraken en tongfallen, de spreektaal met al haar skoonheden, met al haar riikdom fan klanken, formen en woorden, welt op uut den kern van 't levende volk, bornt op uut den diepsten grond des gemoeds fan de levende spraakmakende gemeente. Maar een taal, welke dan oek, ontstaat niet in 't dorre brein fan fersufte kamergeleerden die dood bliven op ien letter; se leeft niet folgens de wetten die pedante skoolvoesen foor haar uutdenken. Deze stellen hun eigen doode taalwetten in de plaats der levende taalregels. Neem de eerste de beste eenfoudige man uut het volk, met siin natuurlik gesond ferstand, uut welke landstreek Ge maar wilt, neem d'eerste de beste moeder uut d'ongeletterde skare, die maar een goed gehoor besit en sin foor eenfoud en waarheid; se sullen feul beter, taalkundig suverder spreken as de skoolman die de boeketaal boven de spreektaal stelt.
Nou heeft onze skriiftaal onze spreektaal niet bigehouden in der, gang fan haar ontwikkeling; ze is haar niet as op den foet gevolgd, o! selfs niet as uut de ferte. En so is de nederlandsche boeketaal langsamerhand ferstiifd en ferstiend, en as in ien
| |
| |
doodslaap fersonken. En nou komen droge kamergeleerden en eigenwize skoolfossen (de goeden en ferstandigen onder onze geleerden en onderwizers niet te na gesproken!) en fermoorden onze taal ten folle. Met al hun oneindige regels en wetten, die se selven uutfonden, met al hun skoolsche geleerdheden knipen en wringen, knellen en drukken ze d'arme taal zoo geweldig, dat alle lust tot friie beweging, ja de mogelikheid daartoe har benomen is. Sla maar eens een leerboek op foor nederlandsche taalkunde so as men die heden ten dage op onze gymnasien en hoogere burgerscholen bruukt! Ge sult sien dat ik niet overdriiv! En niet alleen dat, mar Ge sult, as Ge daar een half uurke in 'lezen hebt, het leerboek fol ergernis in een hoek werpen!
- V. - Och, bleev' het daar liggen en kreeg niemand het weer op!
- F. - Of soud' ik hollandsch spreken moeten? Nee! oek dat niet!
De meeste Hollanders ferkeeren in den waan dat zi suver nederlandsch spreken, en dat ‘nederlandsch’ en ‘hollandsch’ woorden ziin fan ien en de selfde beteekenis. In de hollandsche steden, en oek wel in de hoofdsteden fan andere Noord-Nederlandsche gewesten, onder de eerste standen der maatschappii, tot aan den fan ouds ingesetenen burgerstand toe, wordt hedendaags een taal gesproken, die men as de algemeen nederlandsche spreektaal der (so genoemde) beschaafde standen wil gelden laten, en an andere niet-hollandsche Nederlanders opdringen wil. Voor dat taaltje bedank ik, met nadruk! Want dat sogenoemde beschaafde nederlandsch is anders niet as hollandsch, as de hollandsche gouspraak (dialect), natuurlik minder ruw uut 'sproken as d'eenfoudige man in steden en dorpen in Holland doet, maar doch dudelik eigenaardig hollandsch. Dat ziin een paar kenmerken daarfan. Men laat de d tusschen de twee klinkers tot i ferfloeien, wat in friesche ooren, aan suverder uutspraak gewoon, soo leelik klinkt, en spreekt fan
| |
| |
dienstbooie, fan een looie pijp, fan bloeie, fan leie en uitchleie, voor boden, looden, bloeden, leiden, uitglijden. Klinkt ons friesche uutspraak van 't laatste woord as uutgliden niet oneindig beter dan de hollandsche as uitchleie? Seker, omdat de folle, enkelfoudige klanken i en u beter klinken dan de tweeklanken ui en ei, die nog in feler mond tot oi en ai ferbasteren. En komen bi onze uutspraak d'oorspronkelike boekstaven niet allen tot hun folle weerde? terwiil bi de Hollanders de d en de n daar uut- en afgesleten ziin. Ook verwaarloost men de d wel ten follen, en spreekt houe voor houden, een choue ketting voor gouden, loos voor loods; eveneens de t, rechs voor rechts, krachsinspanning, enz. Men laat algemeen de sluit n achter de woorden weg, en laat dus de deure voor de chaste
ope zette; men spreekt de g, als beginletter, op een afschuwelik rochelende wize uut, die letter, en tevens de sch, zoo diep mogelik uut de raue keel ophalende; men kent geen onderscheid meer in uutspraak tusschen ij en ei, noch tusschen de ferskillende skerpe en sachte e's en o's, spreekt ook de ie en oe niet meer als tweeklanken uut, maar as suvere lange i en hoogduutsche u, en nog feul fan die bizonder-hollandsche eigenaardigheden meer. Dan nog men heeft uit dat sogenoemd beskaafde nederlandsch, het persoonlik foornaamwoord van den tweeden persoon enkelfoud ferloren; du reeds voor eeuen, gij is niet in gebruuk (namelik in Holland niet; in Brabant zeer te recht wel), en je en jij staan op 't uutsterven. Uut overmaat van (falsche) beskaving gaat men, oek in 't spreken, niet meer regelrecht op den man af, maar langs een omweg; men spreekt elkander aan met u, dat niets anders is dan het bezittelik foornaamwoord uw van die kruperige formule uut den prukentiid Uwe Edelheid, later tot Uw Edele en Uwee ferbasterd, en nou tot u ingekrompen. Is dit gien barre onsin? En dat souden wii spreken moeten?
Maar 'k sal d'r niet te feul fan seggen! 'T is hollandsch, dat taaltje; 't is de hollandsche gouspraak
| |
| |
(dialect) fan de nederlandsche taal. En in so ferre is 't oek goed, in Holland; en heeft het even feul recht fan bestaan in Holland as 't Seeusch in Seeland, as 't Limburgsch in Limburg. Ja, maar oek folstrekt gien meer recht; want Holland is niet meer as Seeland of Limburg, as Friesland of Flaanderen. Ik ben fan dat hollandsch niet gediend. Ik dank er foor!
- V. - En ik bedank er niet minder hertelik voor! Miin tonge en spreekt het niet, en dies miin penne en zal 't niet schriven.
- F. - En dan nog, hoe ergerlik overladen is dat soogenoemde beskaafde nederlandsch, die spreektaal, der beschaafde lui in de hollandsche steden, en hun skriiftaal eveneens, met honderden en nog eens honderden fan fransche bastertwoorden! Luustert maar eens, straks als gij te Rotterdam, of in een andere hollandsche stad komt, fooral ook in den Haag, hoe daar de lui half-fransch spreken. En lees onze nieusbladen maar eens, hoe ze ook half-fransch skriven. Bij felen is minstens een fierde deel der zelfstandige naamwoorden en werkwoorden, en een achtste der bivoegelike naamwoorden en biwoorden fransch. Hoe fernederen deze lui onze edele, reine sprake! Hoe armsalig maken ze haar, si, die fan ouds so riik was, oek in Holland. Want de oude en suver germaansche woorden, die nu hun plaats in de taal an fransche indringers inrumen moeten, ferdwinen alheel gau, of sterven uut. Is dat geen ergernis foor den rechtgeaarden Nederlander, hi si dan Fries of Vlaming, Gelderschman of Seeu, als hi hoort en siet hoe men ons aller nederlandsch in Holland mishandelt!
- V. - Ja, wel een ergernisje, en wel een blaam! Als een Franschman de Hollanders daar om uutlacht, en een Duutschman hen daar om veracht, dan en kunnen ze anders niet doen, dan hun zelven te schamen; hun zelven verdedigen en kunnen ze niet! Neen, zoo verre en ziin wi in Vlaanderen, Goddank! nog niet!
| |
| |
Ons volk en kent noch gebruukt het vierde deel niet van de fransche woorden die in de hollandsche spreeken schriiftaal in volle gebruuk ziin. En dan nog, die ze bi ons gebruken, dat zijn maar de mindere lien de ongeletterden. Maar onze beschaafde en welopgevoede Vlamingen, als ze vlaamsch spreken, ze spreken zuver vlaamsch. 'T is waar, ze spreken ook veel fransch; maar ze spreken 't een of 't ander, of vlaamsch of fransch; maar z'en vermengelen 't eene niet met het andere.
- F. - Dat is waar! In Suud-Nederland is men in deze zaak rechtzinniger. Als men vlaamsch spreekt of skriift, het is een suvere unfermingde taal. Daarin ferheug ik mi altiid, soo faak ik in uw land kom. De opskriften in de gebouen die tot de spoorwegen behooren, melden ons terstond bi aankomst reeds dat de Nederlanders in 't suden redeliker en eigener handelen dan wi in 't Noorden. Ik onderfond het nog foor een paar dagen te Mechelen. Daar nam ik een spoorwegkaartje, naar Brussel. Omdat ik in een nederlandsche, een oud brabantsche stad was, hoedde ik mi wel om fransch te spreken, zoo als felen fan miin landslui doen, zoodra se maar bi Roozendaal over de grenzen ziin, denkende dat dit noodzakelik is om met de Vlamingen en Brabanders in Belgenland te kunnen spreken. Ik vroeg dus in 't nederlandsch om een plaatskaartje naar Brussel. ‘Weg en weêr?’ was de wedervraag. Gelukkig verstond ik, als Fries deze fraag folkomen, al ferrastte het mi ook in 't allereerste oogenblik hier diep in Brabant dat oude stafriim, die zeer goede oud-nederlandsche uutdrukking te hooren bezigen die ook in Friesland nog in gebruuk maar in Holland onbekend is. Nou, het Hollandsche ‘heen en terug’ is even so goed nederlandsch - daarom niet! As de Hollanders die goede uutdrukking maar gebruukten! Maar dat doen ze niet; si spreken en skriven, in dezen zin, steeds fan ‘retour’. Maar ik was bliid' dat ik dien wakkeren nederlandschen Mechelaar ferstond,
| |
| |
en mi dus niet foor hem behoefde te skamen, door hem te fragen of hi misschien retour bedoelde.
- V. - Het doet miin vaderlandsch herte goed U zoo te hooren spreken. Maar al uwe landslien en ziin 't in deze zake met U niet eens. Ik heb wel Hollanders hooren spotten als zi onze in goed vlaamsch, in suver nederlandsch gestelde opschriften langs straten en wegen, of onze aankondigingen in de nieuwsbladen lazen. Ik heb hen wel hooren beweren dat we in een gewrongen neoerlandsch schreven, als wi zoo veel we maar immer kunnen, de fransche bastertwoorden uut onze tale keeren. Liikwel, ik peize dat onze kooplien beter doen als ze in de nieuwsbladen aankondigen dat ze hun waar schoone hebben uutgestald, en dat ze hunne begunstigers uutnoodigen dit te komen zien, dan wanneer d'Hollanders adverteeren dat ze een magnifieke étalage in hun magazijn hebben, en hunne clientele inviteeren. Is 't niet waar?
- F. - Seker! Welk rechtgeaard Nederlander sou sulk een barbaarsche allerdwaasste mengeltaal niet afkeuren? Wi sin hier aan echter reeds soo gewoon, dat we 't haast niet meer opmerken. Maar slimmer is 't dat felen onzer letterkundigen fan naam sich niet ontsien, honderden fan sulke bastertwoorden te gebruken, hoe langer hoe meer. Waar si, die in d'eerste plaats onze edele moedertaal de kroon der reine maagdelikheid op 't hoofd moesten houden, soo ergerlik handelen, daar moeten de ongeletterden wel folgen, en mag men sich niet ferwonderen als men hoort en siet hoe desen haar door 't sliik sleuren en met allerlei fransche tooi besoedelen. Hoe moet men daarentegen uwe vlaamsche letterkundigen loven en roemen, die hun taal rein houden, en ‘fan freemde smetten fri’! Waarlik! de Flamingen sijn in dit opzicht betere Nederlanders dan de Hollanders.
- V. - Gi hebt geliik, en 'k ferheuge mi, als Vlaming, dat uut uwen mond te hooren.
- F. - Maar laat ik mi maar niet meer aan de
| |
| |
fransche Hollanders ergeren! 't Is kwaad roeien tegen stroom! D'oude Amsterdammers zeiden: ‘'t is kwaad fechten tegen de Bierkaai!’ Wij mogen wel zeggen: ‘'t is kwaad fechten tegen de fransche mode’! Troosten w'ons, de wind zal in Holland oek wel weêr eens uut den beteren hoek waaien! Op elken slach folgt een weêrslach. Ik sie den tiid komen dat de hollandsche taal sodanig ferbasterd wezen sal en ferfranscht, dat de Hollanders selven daar fan walgen sullen. Dan sullen se bi U komen en bi mi, bi den Fries en den Flaming, om fan ons te leenen, om met den riken skat fan oude, edele suver nederlandsche woorden die in Flaanderen en Friesland bewaard sullen gebleven siin, hun hollandsch weer te ferjongen. Maar laat mi nou eens fan U hooren, of Gi het ook noodsakelik, of selfs ook maar hoogst wenschelik acht, dat alle Nederlanders hun taal folgens één 't zelfde foorschrift spreken en skriven, dat alle bizonderheden fan flaamsch en friesch fan brabantsch en geldersch b.v. moeten ferdwinen en opgaan in het hollandsch, of ook in so genoemd algemeen nederlandsch. Felen, ja bina allen, achten dit dringend noodig. Als of we Pruussen geworden waren die alles in een uniform steken! alsof we Franschen geworden waren, die slechts in middelpunt soeking (centralisatie) hun heil finden! Als of we geen vriie Nederlanders meer waren, die geen onredeliken dwang dulden, oek hierin niet hoe se spreken en hoe se skriven sullen!’
Daarmee houdt dat belangrijk program-ontwerp op, ik weet niet of het ooit voleindigd werd of ooit het licht zag, maar 't is klaar genoeg een bewijs dat zooals Winkler het zelf zegt in eenen zijner brieven zij beiden gelijkelik begeesterd zijn voor een en dezelfde zake, eene zake bovendien, die zóó weimg bemind wordt, schier door niemand dan door hen beiden; dat moet hunne herten tot elkander brengen.
('t Vervolgt).
Caesar Gezelle.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
