Biekorf. Jaargang 34

Plaats- en Geslachtsnamen

Flusk-

BIJ Jacob Grimm, Deutsche Grammalik, vind ik de woorden flusc = fluxus, vloeiing, strooming, framflusc = profluvium, uitvloeiing. Men mag vermoeden dat flusc ontstaan is uit fluisk, dat is flut-, vlot, behoorende bij vlieten, + suff. sk. Voor sk moest de voorgaande tand- of keelklank wegvallen.

Ik meen dit woord te herkennen in het Luikerwaalsch floxhe. In de Chronique de Jean de Stavelot à l'année 1442, aangehaald door een dagblad, lees ik: En cel ain (an, année) fist ilh muit beauz esteis (été) et chaux et seche (sec) ... et partant sechont (sèchèreut) tant de puches (puits). de fontaines et floxes (étangs)... Bij Kurth, Front. ling. I. bl. 21. staat als plaatsnaam En Floxhe, onder Visé, en Les Floxhes is nog de naam van een gehucht onder Anthisnes (Luik). In de

[p. 329]

oudere luiksche spelling beantwoordt xh regelmatig aan sk, vgl. musca = moxhe, enz.

Aan het andere uiteinde van het dietsch taalgebied duikt het woord op bij de Flou, Top. Wdb.:

Ante Floscum Sancti Petri, 1257, te Montreuil-sur-Mer.

Flocq, waarschijnlijk eene plaats in den omtrek van Calais: N. de Flocq, 1597.

Flos (le), meerschland te Blaringhem. - Aubert du Flos, 1348.

[Flos Baudr(i)el], een meersch te Desvres.

Flos Wiot (le), meerschen te Montr.-s.-M., 1366.

Flot de Wingles (le), een voormalige vijver, thans een meersch... in 1874 drooggelegd.

Bij Kurth, blz. 241, 246, vindt men nog vermeld Le Flos, à Elinghem, Au Flos, à Réty.

Het woord is bewaard in den plaatsnaam Villers-au-Flos (Pas-de-Calais), en waarschijnlijk ook in Gorenflos (Somme), vermoedelijk Gor(e)-en-Flos; zelfs kan Gor(e) beantwoorden aan ons goor, gore = slijk.

In het Oosten zijn mij geene geslachtsnamen voorgekomen samengesteld met dit woord; in het Westen zijn dergelijke namen talrijk: Duflocq (Oise); nog in het Noorden van Frankrijk en in Belgie: Duflos en Duflot; in 't herte van Westvl. Flo, Duflo, Defloo, Dufloo; in 't uiterste Westen en 't Noorden - met het Westen als vermoedelijk uitgangspunt - immers in de streken waar men Duclou spreekt voor Duclos - hoort men Dufloucq, Duflou en Deflou.

Busk.

Uit de geschiedenis en verschillende beteekenissen van het woord bosch, blijkt dat dit in oudere tijden niet in den zin van een hoogstammig woud, noch van een woud in het algemeen, gebruikt wierd. Ook vindt men het niet in de oudste plaatsnamen, maar wel loo, hout, woud. De ontwikkelingsgang schijnt te zijn; 1^o Afgehouwen rijs en takken, voor het dagelijksch gebruik, vooral wellicht als brandhout, een bundel zulkdanig hout: 2^o kreupelbosch; 3^o woud, dit alleen op een deel van het germaansch en romaansch gebied.

Daarom acht ik niet vermetel busk-, uit but-sk-, in verband te brengen met een germaansche woordenreeks die de beteekenis heeft van ‘slaan’. Houwen en hakken beteekenen ook slaan. Alzoo baut- in het vl. booten, eng. to beat = slaan, mhd. bôz (bôss) = slag.

[p. 330]

Afklank but- en butt-: on. buta- = in stukken slaan of houwen, butr - een kort stuk uit eenen boomstam, nnorw. butt = blok, tronk, mhd. bulze = afgehouwen klomp, boz (boss) = slag.

Klankgraad bût-, mhd. bûz (bûss) = slag, búsch = slag, bûschen = slaan kloppen, vl. buisch en buischen, fr. bûcher en pic. buquer, met de beteekenis van buischen, slaan, kloppen.

Ik neem dus butsk > busk in de beteekenis van eene hoeveelheid afgehouwen, afgehakt hout, een bundel hout. Deze is nog de beteekenis van het vl busch = ndl. bos, uit bosch = bundel hout, fr. fagot, vgl. fr. bouquet. = een bundel bloemen, een bloementuil. Verder hebben wij hd. Busch, eng. bush met de beteekenis struikgewas, kreupelbosch En eindelijk ons woord bosch, vl. busch, fr. bois, pic. bos, met de beteekenis woud, waarvan afgeleid bouquet, bocage, boucquillon, enz.

Van daar de gslnn. Vandenbossche. Vandenbussche, Boschaert, Busschaert, Dubois, Dubos, Dubost, Dubosc, Duboscq, Dubosq, Duboc, Dubocq, Dubouchage.

Doch nevens bu(t)sk- moeten wij ook bûtsk- > bûsk- veronderstellen, in den vl. gsln. Buysschaert, en in de fransche woorden bûche, bûcher, bûcheron, Bucquoy, Bucaille, de oordnamen Bus en Buc, de gslnn. Dubus, Dubuc, Dubucq. Men herinnere zich hier onze oude chroniekschrijvers sprekende van Lidericus dictus de Li(s)-lez-Buc.

Threusk.

Iemand verdrieten of verdriet aandoen, is iemand lastig vallen, vermoeien, uitmergelen. Het woord behoort tot eenen stam thraut-, threut-, thrut-. Germ. thraut-, on. treyta = fatigare en fatigari, ags. thrietan = vermoeien.

threut-, got. us thriutan = lastig vallen, on. thriôta = gebrek hebben, arm zijn; ags. thréotan = vermoeien, vl. verdrieten. Verder on. thriôtr = wederspannig.

Ik gis dat ons woord driesch beantwoordt aan een vorm threut-sk- > threusk-, ovl. dat. -loc. thriusca, beteekenende: grond lastig om te bebouwen, omdat hij uit zijn eigen arm, schraal, onvruchtbaar is en wederspannig aan alle pogingen tot uitbating, of niet meer bebouwbaar, omdat hij door vroegere bewerking vermoeid en uitgeput is. Deze verklaring schijnt mij aannemelijk; zij is natuurlijk niet zeker. Wil men, zooals gemeenlijk geschiedt, het woord driesch in verband brengen met de driejaarlijksche afwisseling in den landbouw, en bijgevolg met het woord drie, dan neme men

[p. 331]

als uitgangspunt het onfr. onz. *thriu, os. thriu, ohd. driu, + sk-. Of, meent men dit te moeten verwerpen, dan thri- + een w- suff. (indg. wo- of -k^wo-) + sk-; thri-w sk- wordt toch noodzakelijk *thriusk = driesch.

In 't fr. trieu(x), zeer gewoon als plaatsnaam, vooral in Henegouwen; in 't Luikerwaalsch trixhe, als plaatsnm. mv. Trixhes, in Brabant (en Namen) Try; Triche (Namen). Van daar de gslnn. Dutrieu(x). Dutry = Vandendries, -driesch -driessche = Driesschaert = Driesmans.

A. Dassonville.