Biekorf. Jaargang 34

Lapnamen bij de Visschers⁽¹⁾

DE familienamen schijnen ons als eeuwig onveranderlijk. En toch, vooraleer ze, met het invoeren van den ‘burgerstand’ boekvaste werden, leefden ze innig het afwisselend leven meê van de volkstaal.

(1) Verg. M. de Meyer. Het Volksgebruik der Persoonsbenamingen. - Volkskunde. 1921, xxvi, 89-101.

[p. 189]

Plaatsnamen zijn meestal plaatsvaste, maar familienamen waren eertijds verre van mondvaste te zijn: geboren uit den maatschappelijken toestand van 't volk, ze volgden heel natuurlijk al de wisselingen en veranderingen die de maagschappen ondergingen,... hoewel we dit ook niet op al de familienamen mogen toepassen, vooral niet op sommige oude patronymika. Zoo is 't onderzoek der familienamen niet 'n louter taalkundig werk, maar veeleer 'n volkskundige vorsching.

Willen we dan weten hoe die namen ontstaan zijn, hoe ze gekeerd en versmeten werden, we kunnen 't vernemen bij het simpele volk: zoo bij buitenlieden, bij visschers: beluistert hun lap- en spot- en kepnamen; want 'n groot gedeelte van onze familienamen zijn bij hun ontstaan niets anders geweest.

't Was me dan ook 'n echte verrassing toen ik bij 't nagaan van doeninge en sprake onder visschers van Heist ook hun lapnamen bijeen kreeg. Over die lapnamen hier eerst 'n woordje, en dan heel hunne reeks.

Op 't gebied van familienamen leeft de visscher in zijn dagelijkschen handel en wandel alsof er geen ‘burgerstand’ bestond: vader draagt bij geburen, kennissen en schuitmaten, en ook bij vrouw en kinders, 'n lapnaam: Pier den Zwarten, Zeepuit, enz.

Die naam gaat onder patronymikalen vorm op 't kroost over: Jantje van Pier den Zwarten's, enz. Vraagt die kinders naar hun name: ze geven u den lapname; 'tgene bewijst dat deze lapnamen, zelfs in den nauweren familiekring, verre boven de geboekte namen de bovenhand hebben.

Maar... in de kinderjaren, bij 't mooschen met de makkertjes, bij 't scholegaan en ja in den huiskring, zijn er gelegenheden genoeg die voor elk tot een nieuwen eigenen lapnaam aanleiding geven.

En met dezen nieuwen naam of met zijn patronymiken-reeds wordt de jonge laver ‘gedoopt’ wanneer hij voor 't eerst als dienstig lid der bemanning op zee

[p. 190]

mag: en dat is een eere voor den visscher, zoodat 't hem tegengaat wanneer zijn lapnaam in 't verder leven verandert.

Zoo heb'-je:

den Aap: Pol van den Aap's.

den Avekaat (= den Advokaat).

Ardenol.

Ariaan: Pietje van Ariaan's; Juul van Pietje van Ariaan's.

Artiest.

Baais.

den Bakker.

Baltje.

Bas.

den Beer (zware e).

Kootje Beste(=vervorming van den familienaam Debedts).

Bie: Lowietje -.

Blaas: Pietje -.

Bous.

Bourgoo: Naantje van Bourgoo's.

Braam: Pol, Pier van Braams'.

Brozen: Cissen van Brozen's; Stantje van Cissen van Brozen's.

Bubbel: Seven van Bubbel's.

den Buk: Kneukeltjer van Toone den Buk's.

Bultje: Trientje van Bultje's.

Byl.

Cens (= Vineens); Jan van Cens'; Miel van Jan van Cens.

Ceissen (= Cesar).

David: Cissen van David's.

Dekok: Miel van, Jan Dekok's.

Djakele.

Djane.

Djeule.

den Doôn.

Doubeltje.

Duimpje.

den Dullen: Baltje van den Dullen's.

Fallen (= Valentijn).

Fieste: Pier Fieste, Pol Fieste.

Fleister.

Flassche.

Fox.

Fred.

Freings.

Frutje.

Gatje.

Gommetje.

den Grooten: Fiel van den Grooten's.

Grauwen.

Guitepaa.

Hoete.

Janke: Janke van den Zwakken's.

Kardous.

Kater.

Katje.

[p. 191]

Kavanjak (= Cavaignac, 'n bootsnaam?).

de Ketser.

Keuninck: Pier -.

Klakke.

de Klemmer: Sjef van Cissen de Klemmer's.

Klikker.

Klodde.

Kluts.

Kneukeltje.

Kneveltje: Stant van Kneveltje's, Pietje van Stant van Kneveltje's.

Cissen Ko: Tjeppen van Cissen Ko's.

Cissen Kobe.

Kokken(h)aantje.

Kongele: Berren van Kongel's; Jan van Brozen van Kongel's.

Kote (lange opene o; = een zwarte zeevogel; kote op de oostkust, koete op de westkust).

Krak: Cissen -; Constant van Krak's.

Krellis.

Krieke: Pol van Krieken's.

Lagarde.

Lange Mous (korte ou); vgl. Mous.

Lans: Miel van Lans (â).

Louften.

Looten Hond: Mon van Looten's.

Lucia (vr.): Pol van Lucia's.

Luis.

Maarten.

Majeute.

Manken: Mietje van Manken's (vr.).

Manne.

Martje: Arietje van Martje's.

Max.

Mele: Baltje van Melen's.

Mestje.

Michous: Pol van Michous'.

Mous; vgl. Lange Mous.

Munte (naar den familienaam Demunter).

Mussche: Pol van Musschen's.

Naaikoker.

Naan: Pier van Naan's.

Naantje: Pietje -.

Nonkeltje.

den Ouden.

Palewas.

Palink.

Panne Boeie.

Patje: Cissen -, Lietje -.

Patrysse.

Pere (zware e): Ko van Peren's.

Pereman.

Piereko.

Pijkerulle (korte i).

Pinne: Jan van Ko Pinnen's.

Pinsen (î): Risten van Pinsen's.

Pruime.

Prut.

Pulle.

[p. 192]

Rape: Stant van Rapen's.

Ratje: Stijn van Ratje's.

Ratte: Solle (= Jan) van Ratten's; Wabss (= Albrecht) van Ratje's.

Reulink.

Riske.

Roovertje.

den Rosten.

Savel (naar den familienaam Savels).

Schare: Cissen van Scharen's.

Scharre.

Schijt.

Schipper.

Schoupe: Mietje - (vr.); Jan van Mietje Schoupen's (matronymiken).

Selmus (= Anselmus): Karel van Selmus'.

Seven (= Jozef).

Meneere Sjef.

Slekke: Jan -; Pol van Slekken's.

Slijklood: Stijn van Slijklood's.

Spiets.

den Taaien.

Taaiman.

Tap.

Teele: Pier -; Cissen van Pier Teelen's.

Tjieper: Muis van Tjieper's.

Tjiepen.

Tjieter.

Triestje.

Vandomme: Ko -.

Vinke.

Vuilsteert.

Walle: Cistje - (naar den familienaam Vandewalle).

Wanze (â).

Witten.

Woste.

Wouw; Neutje Wouw.

Zeepuit (= 'n kleene dikkoppige visch ook potsekop genoemd).

Zeune.

Ziele.

Zot.

den Zwakken.

den Zwarten.

Zwijntje.

Jozef De Langhe.