Biekorf. Jaargang 32

Husidinium

EEN aantal oordnamen, in Nederland, Belgie en Frankrijk, wijzen op eenen ouden verlatijnschten vorm Husidinium, of Husithinium, met overgang van intervocalische th in d, in de 7^e eeuw of vroeger. In dit laatste geval is ons woord wellicht in verband te brengen met Husithi, 12^e eeuw, nu Hüsede, in Westfalen (Jellingh.: Die Westfal. Ortsnn.).

Het woord moet Germaansch zijn, want in het Oudkeltisch bestond geene h, en in het latijn was de h in die tijden reeds lang verstomd, en wierd dus in het Germaansch niet overgenomen.

Uit de latere ontwikkeling blijkt dat de u in hu- en de i in de lettergreep -di- kort zijn.

De beteekenis van het woord is mij onbekend. Doch mag verwantschap met hûs = huis, en got. huzd, oudsaks. hord = schat, vermoed worden, en, door bloote veronderstelling mag aan het woord de beteekenis toegeschreven worden van: verborgen plaats, of hetzij natuurlijke, hetzij door menschenhanden opgerichte, berg- (en verzamel-)plaats, voor menschen, dieren, vruchten.

Hier volgen de mij bekende oordnamen daarvan afgeleid;

1^o Heusden, ook Op-Heusden genoemd, in Gelderland. Ten jare 1088, geschreven Husu,-Husiduna (Jellingh. o.c.). Wel te lezen: Husidinna.

Heusden en Oud-Heusden, in Noordbrabant.

Heusden, in belgisch Limburg.

Heusden, in Oostvlaanderen. - Husdinne ten jare 1163. - Voor de ontwikkeling -iniu-, tot -inne-, vgl. Wackinio, vermoedelijk in 791, Wackine, 11^e eeuw, en Wackinna, in 1110 (Fay. Lib. Trad.). - In de 13^e eeuw wordt deze gemeente in het Fransch Hosdain genoemd.

2^o Houdeng-Aimeries en Houdeng-Goegnies, in Henegouwen. - Hosdeng, in 1129 (Chotin).

Houdain, Nord, arr. Avesnes.

[p. 230]

Houdain, Pas-de-Calais, arr. Béthune.

Hodenc-en-Bray en Hodenc-l'Evêque, beide in het arr. Beauvais (Oise). - Vgl. bij Reusens: Elem. de Paléogr., bl. 42, anno 695: (nonco) panti Hosdinio in pago Belloacense... in suprascripto loco Hosdinio.

Hodeng-au-Bosc en Hodeng-Hodenger, in de Seine-Inférieure.

Hodent, Seine-et-Oise.

Houdan, Seine-et-Oise.

Mag Hordain, Nord, hier ook meegerekend worden?

Eene wijziging van -sd- in -rd is mogelijk. Vgl. varlet uit vaslet, Arleux (Somme) uit Asloas (Chron. Centul.). Hertru (nevens Hestru), waalsche uitspraak van *Hêstrûd = Heestert. Doch voor Hordain vindt men Hordenio reeds rond 1061 (Duvivier, Doc. anc. 1.) en eene zoo oude verandering van s tot r is niet waarschijnlijk. Eer zou men nevens husid-eenen bijvorm huzd- mogen veronderstellen, dewelke in het Westgermaansch reeds in de eerste eeuwen onzer tijdrekening zou hord- geworden zijn, waaruit dan regelmatig Hordain. Vgl. nog in de prov. Namen Hordin op Moustier, Hordin op Spy, Hordenne op Anseremme, en Hordien in Baden.

3^o In een deel van W.-Vl., langs de zeekust en vooral in het Westen van Noord tot Zuid, alsook in vlaamsch Frankrijk, is de u gevolgd van i, j, zeer vroeg, door ü overgegaan tot i. B.v. in rik, pit, brigge, dinne, voor en nevens wvl. rugge, put, brugge, dunne. In open lettergreep is deze i, even als alle andere i. overgaan tot e; b.v. in evel, krepel, nevens euvel, kreupel, uit ubil-, krupil-. Dit verschijnsel, dat ook Angelsaksisch is, is in de hoogste mate doorgevoerd in het uiterste Westen, waar husid-, door hüsidhisid- geworden is; later, in het Fransch hesd-, dat sedert lang hesd- gesproken wordt. Van daar de volgende namen, waarvan de oudere vormen bij Karel de Flou; Wdb. der Top. kunnen nagezien worden: Hesdigneul, arr. Béthune, en Hesdigneul, arr. Boulogne (P. de C.), beide verkleinvormen.

Vieil Hesdin, arr. Saint-Pol. (P. de C.).

Hesdin, arr. Montreuil en Hesdin-l' Evêque, arr. Boulogne (P. de C.), beide vroeger Hisdinium, in de 12^e eeuw Hesdin(i)um, Hedinium. Daarnevens, in stukken uitgaande van de meer oostelijke gewesten, ook Huesdine, enz.

Hesdres, op Wierre-Effroy, arr. Boulogne, cant. Marquise. Deze naam onderscheidt zich merkelijk van de voorgaande.

[p. 231]

Deze laatste zijn van eersten af in den stroom der fransche taal meegerukt, en hun vorm is ook zuiver fransch.

Hesdres daarentegen, dat gelegen is ten Noorden der lijn Saint-Omer Boulogne, heeft eerst eene volledige vlaamsche ontwikkeling doorloopen, vooraleer in zijnen huidigen vorm fransch te worden. Hisdene, Hesdenne, met klemtoon op de eerste lettergreep, is tot Hesdres overgegaan, wanneer de oudfransche woorden ordene, havene, Londene, enz. ordre, havre, Londres geworden zijn.

A. Dassonville.