Biekorf. Jaargang 32

De oorlog in Dickebusch en omstreken
(Vervolg van bl. 69).

1915. Dinsdag, 23ⁿ in Lentemaand. Nacht nogal stille, tot omtrent den 4ⁿ; dan ineens de schietmonden aan 't bulderen zoo schuw als ze kunnen een halve stonde lang. Twee boomen omverre aan den Burgemeester's, en een smijter ontploft boven Plaatse.

Tegen halfdag, 150 belgsche wielers met hunnen legerherder. Deze staat als een engelsche geestelijk,

[p. 90]

doch met hoed van alhier overstringd op zijn belgsch, en een kruis op de borst. 't Is de eerste maal dat een onzer krijgsherders hier op het dorp komt.

24ⁿ. Woensdag. In den namiddag weeral te doen tusschen Zweerd en Hallebast: verschillende keeren gesmijt.

Heel de kerke vol oorlogsvolk wederom; onmogelijk eenigen dienst er te doen.

Heden vertrekt het 27^e Legerdeel: enkele dagen gaan ze rusten tewege; en daarna toe naar Yper. 't Is van 't beste dat wij gehad hebben. De standoverste was een uitsteker.

De majoor of beheerhoofd, die twee nachten tevoren te-mijnent gehuisd had, is verleden nacht doodgeschoten in de grachten: zijn knape is daar achter zijn goed.

Plakgeboôn worden uitgehangen: 1. alle wapenen in te dragen; 2. geen sterkendrank te verkoopen aan krijgslui; 3. in de winkels niet te rekenen boven de geldenissen uitgesteken door de Wetheeren.

Nieuws: dat de sterkte van Premysl door onze Russen is ingenomen.

X. Ingroei van de Engelschen.

Donderdag, 25ⁿ in Lentemaand. O.-L.-Vrouwenboodschap. 90 HH. Nuttingen. En geen legergasten meer in de kerk.

't Is nu dicht een half jaar dat wij ons dorp van al die kerels vol-loopen hebben. Alhoewel sommige menschen met den oorlog zijn begonnen hun oogen open te trekken en hun leven een beetje te verchristelijken, heeft het gestadig bijzijn van het leger en de ongewoonheid van den tijd algelijk, in 't algemeen, geestelijk en zedelijk onze bevolkinge tamelijk bedorven. Er gewordt volk te zijn, dat geen tijd meer overheeft voor kerk en Sacramenten, en dat op niets-anders meer denkt als op geld te winnen: gelukkiglijk 't is enkel de kleine hoop, en 't is ookal meest van dat goedje welke vóór den oorlog ter

[p. 91]

kerke ging alleenlijk om te doen lijk al de anderen. Dat enkele vrouwliên hun eigenzelven niet altoos 'n hebben kunnen houden, och Heere, 'n is ook niet te verwonderen, ingezien de gevaren, en de aantrek van 't leger. De ergsten waren de vluchtelingen: altoos immers meest in 't gevaar, en trouwens op een vreemde meer schaamteloos. Toch in 't algemeen, daarover allemaal 'n hebben we tonzent niet-stijf-nog te klagen, als we hooren wat er op andere dorpen gebeurt al.

Dat de kinderen dan, zeven maand alreeds achter hage, en ook nooit-niet weg van omtrent al 't gesleep van den oorloge, allengerhand wilder dan wild zijn geworden, is licht te begrijpen. Werkelijk is 't al oorlog dat er steekt in hun kop. Ze zijn lijk gegroeid naar dat spel. Ge kunt ze zien onze jongens, haperen alom en staan hankeren omendom de gasten van 't leger: de grootsten met schoen aan daarvan, allen met beenderlingen ervan, velen gebroekt lijk een krijgsman, gééne vooral zonder op hun klakke allemaal koperen teekens (gevondene of ‘gehadde’, van die immers welke de Engelschen dragen, namelijk op hunne schouders ter herkenning van wapentuig en eigen gevaandel), dan elk met ergens een beugeltje mee gesloten onder den arm, om daarin vleesch- of zoetemoesdozen of ijdele flesschen te bergen, welke ze vinden hier en daar achtergelaten door 't legergeleur, en die de jongens daarna aanstonds loopen verkoopen. Altijd omheen dat getrek van dat vechtvolk, zien ze vaneigen en hooren ze vele dat hun beter niet dient. Verder hun spelen, dit spreekt, allemaal oorloge weer. Dezen namiddag, in de weide albachten mijn huis, zijn er een twaalftal zulke rakkers aan 't werk geweest. Ziet! Met een aanvang steken ze grachten; dan leggen ze een oude stovebuize aan aldoor de hage, d.i. een kanon; nu trekken ze een sterkte op met groote ledige dozen de eene op de andere gesteld: en de slag gaat beginnen. Doch eerst in den noodi-

[p. 92]

gen dracht staan: broek opgesloofd, hozen naar neêre, en een voorschoot ringsom de leden; ze zijn Highlanders! Vier kruipen binnen den hoop om hem te verdedigen. Almedeens, dààr, op een teeken gaan de acht andere aan 't ‘smijten’, met dozen, met eerde, met bucht, met alles wat hun bij de bate en krijgelijk is. De belegerden duiken hen, strijken hen plat... totdat het op een einde niet meer uithoudelijk is en... dat zij hen overgeven als krijgsgevangenen, ofwel als gekwetsten worden verdregen onderzocht vermaakt en genezen.

In den namiddag en avond, vele geschot al Boesinghewaard. Ten zevenen, boven Vlamertinghe tien bommen, waarvan vier langs den spoorweg. Een huis in gruis, drie mannen gedood, verschillende menschen gekwetst: 't was gemikt op de spoorhalle waarschijnlijk met een zelfrijgeschot.

Vrijdag den 26ⁿ. O.L. Vr. van de Zeven Wee'n.

De nieuwe engelsche drommen welke we hier hebben zijn van het Vijfde. Ze zijn de eerste die in 't Land zijn gekomen. Ze hebben gevochten te Bergen in 't Walengeweste. Ze togen door Dickebusch den 20ⁿ in Zaaimaand-geweest, lagen alhier aan den slag, over-'t Hooge eerst, later al Kemmel en Wytschaete. 't Loopen toch ook nieuwelingen tusschen, effenmaar uit Engeland overgescheept.

Op Dickebusch is een regiment of gevaandel H.A.C. (Honorable Artillery Company), bestaande meest uit leden van al rijke gezinnen van Londen: overheden tewege. Overal waar ze toevallen, doen ze veel tere. Daarbij geheel deftig. Geen keure of ons menschen hebben ze geren.

Twee Londenaars, een draadlichtwerker en een hoogleerling in geneeskunde zijn doende aan de kerke te vagen, waar omnu de Post of de Sturing is ingericht - nog de minste stoornis-tewege-misschien voor de goddelijke diensten -.

't Trekken in den avond veel schietstukken voorwaard.

[p. 93]

27ⁿ. Zaterdag. Vanvóór den 5ⁿ, gevlieg en beschietinge. 't Weder zit helder. In den voormiddag, bommen aan Harrie Van de Casteele's. Acht ook op de Clytte, een daar bij het bedehuis. Echter geen ongelukken.

28ⁿ. Palmenzondag. Gevrozen, en hard. Vliegtuigen van zeer vroeg.

175 HH. Nuttingen. Een 150 krijgsliên in de Hoogmis.

Thans legeren alhier min mannen dan naar gewoonte.

Een engelsche officier of overman, katholiek, uit name van zijn generaal of legerheer komt me nu vragen om de kerke te mogen gebruiken voor protestantsche diensten. Vele dorspherders in Vrankrijk, zegt hij mij, hebben 't gereedelijk toegestaan. Neen. zeg ik: 't is tegen 't Kerkelijk Recht; en, geen vermaan ertoe hebbende vanwege Z.E.H. Deken van Yper was 't mijn plicht het te weigeren. Wat later, om van 'tzelfde te spreken, een katholieke krijgsherder dan, E.V. Gill G.J.: deze doet het gedwongen, en keurt mijne weigering goed. Nooit nochtans 'n hebben ze geriescht het te vragen aan den Z.E.H. Deken. Eenige dagen nadien 'k sprak ervan tegen hem, en hij zei ma daarop het nooit toe te laten.

29ⁿ. Maandag. Bommen dezen ochtend aan 't Hallebast. Oostvleter ook in deze laatste dagen besmeten.

Spreekdraad en steldraad worden opgeschikt thuis in mijn spreekzaaltje.

Aankomst van E.H. Van Temsche, kapelaan van Voormezeele, die me komt bijstaan voor de Paaschbiechten.

('t Vervolgt).

[A.V.W.]