Biekorf. Jaargang 31

[p. 184]

't Mirakelboekje van Gulleghem

(Vervolg van bl. 159).

6

[Bl. 5] Int' Jaer ons heeren duust vier hondert vijf ende⁽¹⁾ || tzeuentigh, gheuielt⁽²⁾ dat een heijndrick castelaeijn || wonachtigh inde prochie van Ghuedelghem bijden || berghelinne⁽³⁾ hadde ghesaeijt een halfue rasiere || lijnzaets Int' saijsoen ghelijcke den ghebuers, en(de) || alst quam te huuteghanghe van meije⁽⁴⁾ als || andere vlas scoone en(de) groene sto(n)dt, daer ne || quam niet voort, zo de vors(eij)de heijnerijck ute zoude || hebben gheert⁽⁵⁾ om(m)e drauiere⁽⁶⁾ daer in te zaeijene, || Jane zijn wijf ne wildet niet ghedoghen maer || zou droucht vp onser lieuer vrauwen van ghuedel||ghem ende belofde huer eenen eenen⁽⁷⁾ steen || vlas mochter zo vele groijen, ter slijt tijt waest || also groot ende goet vlas als eenigh int' ghe buerte, bij der gratie godts ende onser lieuer || vrauwen, ende dede haer offerande alzo zou || beloft hadde, h(ier) of zijn oorconden heijnderijck || vors(eijt) ende Jane zijn wijf ende.⁽⁷⁾

(1) 't Woord ‘ende’ staat met het bindteeken erachter, als overgebonden aan ‘tzeuentigh’. Vgl. hierna opm. 9.

(2) Dit woord ‘gheuielt’ werd gesteld door dezen die dit boek samenbracht, en 't werd dan door Verbeq die 't heroverzag doorgekrabbeld, zonder dat deze zijn gekrabbel vervong door iets anders.

(3) TS verzendt hierbij naar Bulletijn [Geschied. Kring Kortr.] 1907-8, bl. 196. Vgl. KdF. Wdb. der Topon. ‘Berghelinus’.

(4) Heden zegt men aldaar ‘uitgang-Mei’.

(5) Thans ‘uitkeeren’. ‘Eeren’ is hier dus nog ‘colere’ (arare). OUDEMANS: ‘eeren’ en ‘eyren’ = landbouwen, bewerken, beploegen.

(6) ‘Drauiere’ wellicht = ‘de rauiere’ (fr. ravière?), rapier. Vgl. DBO ‘rapier’ = raaploof.

(7) Recht zoo.

(7) Recht zoo.

⁽⁸⁾7

Int' Jaer ons heeren duust vier hondert sesse⁽⁹⁾ ende-

(8) Eerst was 't 6, aanstonds verbeterd tot 7.

(9) 't Woord ‘sesse’ staat met het bindteeken, als overgebonden aan ‘endeseuentich’ (welke zelf in een woord staat; vgl. hierboven opm. 1).

[p. 185]

seuentich gheuielt inde prochie van || Gheudelghem, dat betkin s'paermentiers⁽¹⁾, dijt⁽²⁾ || vanden schepe, was twee daeghen in aerbeijde // [6] van kinde ende in zo groter noot, dat zou ouer doot vanden vrauwen ouerdect was, zo dat de vrauwen || daer bij rustende aenriepen met vulmaecten || gheloue onser vrauwen van gheudelghem te || v(er)zouekene met neghen peilgrims mochte || zou moeder ghewerden de bede ghedaen tvors(eijt) || betkin wart vertroost ende moedere van || eenen leuenden kinde, ende hadde name en(de) || kerstendom bijder hulpe godts ende onser || lieuer vrauwe van ghuedelghem ende es || ghehuwet metten vadere va <n> de <n> kinde⁽³⁾ tram || harijnck, oorconden twijf van heijnrijck caste||laeijn, twijf Joos marcelis, ende twijf sijmoens || smeits.

(1) Vgl. ‘smitenaers’, boven, t^k 2, bl. 157 opm. 1.

(2) Wellicht = het fr. woord ‘dit’, ‘gezeid’.

(3) Eerst stelde de Steller tweemaal ‘vadere’, blijkbaar een vergrijp. Aanstonds echter verbeterde hij den tweeden ‘vadere’: stelde een ongewoon samenhaalteeken op de ‘-a-’ van dien ‘vadere’ waardoor hij bekwam ‘vâ-’ ttz. ‘van-’; miek van de ‘-r-’ van denzelfden ‘vadere’ een ‘-n-’ waaruit ‘vanden-’; en eindelijk dóór de ‘-e’ van 't einde van ‘vadere’ krabbelde een oudwijsde ‘-k-’, was nu ‘vandenk-’; en stelde daarachter ‘-inde’: ‘vandenkinde’.
Tram is de verminkte leest van ‘Bertram’, veel gebruikt in dien tijd.
De zin van ‘ende es gehuwet...’ schijnt dus: ‘zij was 't wijf van Tram Harijnck, den vader van dat kind’.

8

Int' Jaer ons heeren duust vier hondert sesse || endetseuentigh, gheuielt inde prochie van || huele dat een kindeken toebehoorende zeghere || vanden bussche te huele ghenaemt wille||mijnken out ontrent twee Jaer, quam vp een || auenstonde een groot gheswel van auentueren⁽⁴⁾ || in zijn ooghen zo dat danof staer blent⁽⁵⁾ wart ende ||

(4) Van = ‘d'aventure’? OUDEMANS: ‘Aventure (bi)’ = bij toeval.

(5) OUDEM.: ‘staerblind’ = stekeblind. Nog heden ‘sterblind’.

[p. 186]

niet en zach de moedere zochte raet omme te // [7] doen ontswellene, ende daer op worden gheleijdt || plaesteren van roosenwaetere ende andere || zaecken die ten zeeren ooghen pleghen te dienene, || twelke niet ne baette wat zou daer toe dede, || voor ende anderstont dat zou beloft hadde te || v(er)zouckene metten kinde, met offeranden onser || lieuer vrauwe van gheudelghem ende also || varijnc als de belofte ghedaen was, tghezwel || ghezat⁽¹⁾ ende t'kint waert ziende alsoo wel || alst van te vooren dede ende bet, bijder || gratie godts ende onser lieuer vrauwen, || ende dede huer peilgrimage te ghuedelghem || naer huerer belofte vp den ommeghanc dach, || oorconden de moedere ende de vadere, heb bent ghecertifiert, p(rese)nt paesschier den || vroede, ende Joos vanden broele, en(de) meer || andere

(1) OUDEM.: ‘gesitten’ = tot bedaren, tot rust komen.

9

Int' Jaer ons heeren duust vier hondert || ende seuen en(de) t'zeuentigh gheuielt inde || spiersche reijze⁽²⁾, dat een man vande stede || van Curterijcke, ghenaemt Cornelis eausselle || wart ghevanghen vanden fransoijsen ende || gheuoert te Doornicke, Daer hij was in // [8] zwarer ghevanghenessen ende in grooter pinen || eenen termijn van daghen dattene niement || en volchde, om(m)e te lossene, de fransoijzen dit aen||ziende, dattene niement en volehdel zij en wilden || hem niet langher respijt gheuen zij zeijden wij || zullen hu ghaen verdrincken inde schelde in eenen || zack ende alle die hier zijn, hij de voorn(omde) man || bat met Innegher bede ende riep vp onser || vrauwe van Ghuedelghem ende beloofde daer, || mochte hij zijn lijf behouden ende huten handen || vanden fransoijsen ontcommen, en hij te Cur||terijcke came, hij

(2) OUDEM.: ‘reyse’ = krijgstocht.
Over de ‘Spiersche reijze’ vgl. TS ald. bl. 12-16, en TS Episodes des Troubles de 1477. (- Bull. Com. Fl. France) Bailleul, Ficheroulle, 1909, 12 bl. 't Laatste van de beide opstellekes is 't volledigste.

[p. 187]

soude onser lieuer vrauwen || van Ghuedelghem verzoucken, crupende ouer || zine knijen van daer hij woende ende was aen(den) || euen driesch⁽¹⁾ tusschen der steenpoorte ende || Canonic poorte, Nota achtervolghende de || woorden vande fransoijsen⁽²⁾ voors(eij)t zo namen zij || achte gheuanghene en(de) dese Cornelis causselle <vors(eijt)>⁽³⁾ || was de neghenste, de voors(eijd)e viij persoonen wor||den ghezact, elc, ende versmoort, ende hij die || de neghenste was wart oock ghezact ende den || zack ghebonden met eender coorde ende wart || gheworpen int' watere, de zack ontbant ende || de vors(eijd)e persoon quam te cante, hij wart we||dere ghe uanghen ende ghesact en(de) weder int' // [9] water gheworpen, anderwaeruen in water wesen(de) || de zack ontbant ende hij cam anderwaeruen te || cante, ende doe wart hij derde waeruen ghevan||ghen, ende ghezact ende wedere int' watere || gheworpen hij derdewaeruen int' water wesen(de) || de zack ontbant als te vooren ende de vors(eijde) || Cornelis cam te cante, de fransoijsen dit ziende || zeijnden hemlieden, segghende hij moet gode of || ons(er) vrauwen of eenighen sant vele liefs ghedaen || || hebben, ende es beijtere dan wij ende gauen den || voors(eijd)en persoon wech ende gheleede, ende es || den fransoijsen ontcommen ende te Curterijcke || commen ende heift zijn lijf behouden, bijder hulpe || godts ende onser lieuer vrauwen van ghuedelghem, || ende heift zijn peilgrimage anghenomen crupende || ouer zine knijen, endees commen duer de stede van Curterijcke al crupende ende een kinde||ken in zijn lijnwaet met hem gaende draeghende || een schoone wassen kerse daert

(1) TS zegt: ‘aen enen driesch’. 't Is echter wel ‘aen den euen driesch’. Bij KdF. Topon. niet vermeld. Anders nochtans staan daar namen als ‘evenacker, evenbeilck, evenbrouck, evendijck, evenpolder, evenstuck, evenvorde...’.

(2) Eerst stelde de boeker ‘francoijsen’.; en dan bij herlezinge veranderde hij ‘-c-’ in ‘-s-’.

(3) 't Woord ‘vors(eij)t’ schijnt er bijgevoegd bij herlezinge, slacht de ‘-s-’ daareven uit opm. 2.

[p. 188]

-menigh mensche || ansach ende heift zijn peijlgrimage ende offer||ande ghedaen te ghuedelghem daert menigh || mensche zach, gode lof ende onser vrauwen || die dit mijrakele daden zoo geschijen ende heift || brocht de coorde daer mede dat den zack toe || ghebonden was de welcke noch hanct alzomen || zien mach voor onser vrauwen. //

('t Vervolgt)

L. De Wolf