Biekorf. Jaargang 31

't Mirakelboekje van Gulleghem⁽¹⁾

HIER, evenals boven voordat van Lombardzyde, bedoelen we slechts een geschiedkundige uitgave, geen godsdienstmatig gevonnis.

THEOD.SEVENS (T.S gaan we zeggen)was ons eenigszins voor met een schier-dergelijke uitgave nl. in zijn Onze-Lieve-Vrouw van Gullegem (Kortrijk, Beyaert, 1909, in 8ⁿ, 16 bl.). Echter deze zijn uitgave diende hem daar alleen als bewijsstuk voor een brokje geschiedenis van Onze-Vrouwe's eeredienst te Gulleghem; zoodat zij als stukovername zeer ontoereikend moet heeten, immers wijl ze daar voorkomt alleenlijk bij uittreksels, en bovendien niet nauwkeurig 'n is.

Wij, we geven nu 't boekje weer op zijn geheel.

(1) 't Behoort toe aldaar aan de Kerke. Besten dank aan Eerw. Herder Lecoutre, die 't in zijn milde Biekorfgezindheid ons gereedelijk meedeelde.

[p. 156]

De betalmerking van de bladen begint achter 't voorblad, en is erop aangebracht door iemand uit onzen huidigen tijd, misschien door TS toen hij 't werkje overging.

Integendeel de betalmerking van de ‘mirakelen’ zelf is echt: maar in 't oorspronkelijke staat ze op den zijkant, een beetje zorgeloos-weg, 't zij rechts of 't zij links van elk der verhalen; wij hier we stellen ze boven elk van diezelfde.

Eerst nu 't gewoord, daarna de bespreking.

[Voorblad, vk]
DESEN BOUCK BEHOORT ONSER VR, GHULDE VAN GHULDEGHEM.------
Ghecopiert den i4 febr. i660 vut het oude exemplaer⁽¹⁾ van daten i450.

[Vblad, ak.]⁽²⁾
[Bl. 1] DIT NAERVOLGHENDE ZIJN || de mirakelen van onser vrauwe van Ghul||deghem die zou ghedaen heift vp diuersche || personen, die betrauwenesse vp haer || ghehadt hebben, en(de) vp haer gheroupen || hebben.

(1) Eerst ‘exemplael’, aanstonds verbeterd.

(2) Niets op deze bladzijde.

Eerst.
1

So gheuielt int' Jaer ons heeren duust vier hond(er)t || ende vichtich int' Jaer van gracien, inde prochie || van Ghuedelghem bewesten der kercken vp t' goet || te honschote daer doe vp woende de wede^e van || Gillis bernaert, de welke hadde een dochtere gheheeten ghrietken out ontrent xij Jaer die zint⁽³⁾ || heift ghenomen Goessin vander beque te huele, || t'welke grietken om(me) gheworpen was van tween || peerden ghespannen in een

(3) TS zegt: ‘zint’ = ‘te zijnent’ (bl. 1, opm. 2). Blijkelijk is door hem deze zin uit de lucht gegrepen, en beteekent het woord als zoo dikwijls ‘daarna’: vgl. OUDEMANS Mid.- O Ned. Wdb. o. 't w. ‘Sint’.

[p. 157]

eeijchde, die ontloopen || waeren den paerde cnape, ende het was vp || t'slichte land ende zoe onder d'eijchde ligghende || riep vp onser Vrauwen om(m)e haer lijf te behou||dene, die paerden die int' t'harnasch ghespannen || waren spronghen ende stommelden zoo zeere, dat || zij met springhenne al t'harnasch ontwee spron||ghen, ende d'eijchde bleef al stille staende, en(de) || t'voors^e grietken daer onder ligghende, bleef on||ghequest ende ongheschendt bijder hulpe Godts // [2] Gods ende onser vrauwen van Ghuedelghem Hier of || zijn oorconden Marcx bernaert, doos ende Leenaerdt || bernaert. et^a

2

Int' Jaer ons heeren duust vier hondert ende sesse ende || vichtigh, so gheuielt inde prochie van Gheudelghem || dat een Hannekin van ouerschelde f^us pieters oudt || ontrent vj Jaer zeere was gheschuert in een zijde, || Wannekin smitenaers⁽¹⁾ de moedere aenriep vp onzer || vrauwen van Ghuedelghem, dat huer kindt zoude || mueghen ghenesen, zou zoude huer offerande doen || met hueren kinde, de bede ghedaen, t'voors^e Hanneken || wart ghenezen ende bleef ghenezen ende es noch⁽²⁾ || leuende man⁽³⁾ wonen(de) inde prochie van ghuedelghem en(de) || dat bijder hulpe godts ende onser lieuer vrauwen, || oorcon(den) hier of t' vors^e Hanneken⁽²⁾ ende Wanneken zijn || moedere, etc^a

(1) = 's Myttenaere's? TS laat dit over.

(2) Hanneken kon niet getuigen aan zes jaar oud, maar wel nadien; 't oorspronkelijk verslagstuk (hier ‘ghecopiert’ in 1660) was dus opgenomen een merkelijken tijd na 't jaar van de gebeurtenis... toen ten anderen men reeds al een keer kon zeggen van hem ‘ende es noch leuende man’. Zijn moeder leefde toen ook nog.

(3) Men denke op: ‘hij (zelfs “zij”) is nog frisch man’.

(2) Hanneken kon niet getuigen aan zes jaar oud, maar wel nadien; 't oorspronkelijk verslagstuk (hier ‘ghecopiert’ in 1660) was dus opgenomen een merkelijken tijd na 't jaar van de gebeurtenis... toen ten anderen men reeds al een keer kon zeggen van hem ‘ende es noch leuende man’. Zijn moeder leefde toen ook nog.

3

Int' Jaer ons heeren duust vier hondert ende achte || ende vichtich gheuielt inde prochie van huele te basseghem⁽⁴⁾ dat een Roegekin van eeckin f^us Baltins // [3]

(4) Nog niet vermeld bij KdF. Wdb. der Topon.

[p. 158]

out vijf Jaer, zeere was ghequelt vanden steene || zo datti met grooter pine zijn orine maecte, so dat || de vors^e baltin anriep op onzer vrauwe van ghue||delghem om(m)e zijn kint hier of gheremediert te || hebbene ende dat hijse metten kinde met || offerande verzoueken zoude, de bede ghedaen || t'kint wart v(er)lost ende leusde eenen steen alzo || groot als een middel boone, ende bleef voort || aen hier of onghequelt bij de hulpe van onser || lieuer vrauwe ende es noch leuende man⁽¹⁾ won||achtigh te denterghem, h(ier) of zijn oorconden mane || ende Jan van eeken. etc^a

(1) Wederom: oorspronkelijk eerst opgenomen na eenigen tijd.

4

Int' Jaer ons heeren duust vier hondert zeuene || ende t'sestigh, so gheuielt inde stede van Curte||rijcke dat een Jooskin noppe f^us Jans vuldere vp || den Reep out ontrent vj Jaer buterlijcke⁽²⁾ zeere || was ghequelt vander graueele, zo dat' t'kint || van pinen nauwe zijn orijne ghemaken conste, || de moeder vanden zeluen kinde gheheeten Mar||tine noppe aenriep vp onser lieuer vrauwen || van ghuedelghem, huer belouende te v(er)zouckene || metten kinde met offeranden, waert dat ande || bate commen⁽³⁾ mochte, de bede ghedaen t'kint || wart verlost vanden vors^en mesquame,⁽⁴⁾ ende // [4] dede huer peilgrimagel ende es noch leuende || man⁽⁵⁾ ende onbelemmert van deser mesquame, bij || der hulpe godts ende onser vrauwen, h(ier) of zijn || oorconden Oliuier noppe in ghud(e)l(ghem) en(de) t'vors^e Jooskin. etc^a

(2) Vgl. mirakel 15. OUDEMANS, ald. ‘uiterlijk’ = overdreven.

(3) ‘Bate’. OUDEMANS, ald. = betere hand, herstel.

(4) OUDEM. ‘Mescame, mesquame’ = kwaal, ongemak.

(5) Wederom. Opgesteld een tijd nadien, ten minste wanneer 't kind zelf eens van oude was om te getuigen.

5

Int' Jaer ons heeren duust vier hondert en(de) || t'seuentich gheuielt inde prochie van Ghue delghem dat Jan noppe diemen hiet de naghe||lare, hadde een Jonc gheselle teenen zone, de welken zone eenen grooten

[p. 159]

vaer⁽¹⁾ an quam daer hij || ghijnc bij nachte in zijn Jonckheijt, zo dat hij || zijn tale daer bij verloos ende wart stom en(de) || was stom wel vijf daeghen, zo dat zijn vadere || ende moedere aenriepen vp onser vrauwen || van gheudelghem ende belofde⁽²⁾ huer peilgri||mage te doene, voor ons(er) vr(auwen) te Ghuedelg(hem) || mochte huer kint commen te zijnder tale || de bede ghedaen de vors^e Joncman wart || sprekende ende behielt zijn tale alzo wel als hij te vooren plach te sprekene, ende || dat bijder hulpe godts en(de) ons(er) lieuer vrauwe van || Ghuedelghem h(ier) of zijn oorconde oliuier noppe en(de) || Jan noppe de vadere. etc^a //

('t Vervolgt).

L. De Wolf.

(1) OUDEM. ‘Vaer’ = vrees.

(2) Recht zoo.