Biekorf. Jaargang 31

Het Afrikaansch-Dietsch, benevens het Engelsch, door Leeg- en Hoograad als ambtstaal erkend.

HET Afrikaansch-Dietsch welverstaan. Dus niet het zoogezeid ‘Algemeen Nederlandsch’!

- 't Is jammer, zuchten de zoogezeide Algemeeners.

- 't Is best, juichen de anderen. 't Is een verrijkinge. 't Is een geschiedkundige ontwikkelinge meer aan onze roeizame tale.

[p. 106]

- 't Is een noodzakelijk gevolg van den toestand in Afrika, meldt eindelijk Jan Grauls nog erbij (in ‘De Standaard’, 21/22-v-25).

‘Al wat naam heeft, zegt hij, in Zuid-Afrika spreekt en schrijft Zuid-Afrikaansch: de dichters, de prozaschrijvers, de voornaamste dag- en weekbladen, negen op tien leden der Landraden, de meeste gemeenten en gouwen, al de wetenschappelijke tijdbladen. 't Is een overheerschend gebruik, en... een zegen voor 't behoud van den landaard.

Ten andere dit Afrikaansch verschilt niet zoozeer van al 't andere Dietsch. 't Wordt verstaan zelfs door de minst-onderwezene Vlamingen.

De Afrikaansche taaleigenaardigheden welke ons inzonderheid treffen zijn vooral het wegvallen van de slot-n in meervouden, infinitieven, enz. b.v.: mense dorpe, worde; het verdwijnen der g tusschen klinkers als b.v.: in oë (oogen), haël (hagel), eie (eigen); het verkorten van sommige woorden als wa (wagen), vra (vragen), blij (blijven), lê (leggen), sê (zeggen); het verdwijnen der slot-t na g, s en f, als b.v. in lug, krag, tweedrach, twis, rus, skof; het verdwijnen van de buiging en het eenvormig gebruik van het lidwoord dat altijd die luidt; de uitbreiding van de meervouden op s als b.v.: gedagtes, behoeftes; de veranderingen welke de verschillende voornaamwoorden hebben ondergaan en het wegvallen van alle persoonsuitgangen bij het werkwoord, b.v.: ek, zij, hij, ons, julle, hulle leer, loop, enz.; het verdwijnen van meest alle vormen der sterke werkwoorden, b.v.: gevind (gevonden), gebring (gebracht), gedenk (gedacht), enz.; het gebruik van het voorzetsel vir vóór het lijdende voorwerp, b.v.: Het jij al vir Oom Piet gesien?; de herhaling van het ontkennende nie aan het eind van een ontkennenden zin, b.v.: Jij moet nie vir hom slaan nie (jij moet hem niet slaan), enz.

Dat de Afrikaansche woordenschat heel wat vreemde elementen bevat is heelemaal niet verwonderlijk. Toch is de Afrikaansche woordvoorraad in zijn geheel overwegend Nederlandsch gebleven.

[p. 107]

Dat het Afrikaansch nu reeds over vastheid in vormen en zinsbouw zou beschikken, moet men natuurlijk niet verwachten Dat kan alleen de tijd bewerken. De Afrikaansche taal bekoort vooral door haar natuurlijkheid, haar frischheid, en de poëzie der Afrikaansche dichters klinkt wezenlijk “so heerlik als die geluid van die eerste reëndruppels na 'n langdurige droogte”. Het officieele en kranten-Afrikaansch bevalt minder. Daarin hoort men te dikwijls niet een Nederlandschen maar een Engelschen klank’.

...Deze laatste is dezelfde plage van hier, maar die hier is in 't fransch... En 't kluchtige van de zaak, is dat de zoogezeide Algemeeners van hier, onze fransche taalverbastering uitgeven als een middel van nederlandsche taalveralgemeening, terwijl ze die engelsche verbastering van daar eerder zouden doen doorgaan als een oorzaak van scheuring!

We zeiden het reeds zoo dikwijls: een levende tale (niet het fransch eenigszins maar het vlaamsch) is een geschiedkundig gegroei; men mag heur helpen, b.v. heur verweren tegen 't inwoekeren van vreemd goed; men mag heur schaven, naar heur eigen aard en aanleg; maar heur binden aan geboekte leesten (zooals geschiedt met het fransch), en nog meest aan vreemde leesten (als deze genomen uit 't fransch) is heur dwingen en dooddoen.

Waarom de geschiedenis heur gang niet laten gaan, nl. het levende dietsch niet levend laten uitzetten al was het in meertallige scheuten: in Hollandsch, in Vlaamsch, Afrikaansch, enz.?

Wie met een beetje voordacht, kan er daar iets tegen hebben? Als in Gods schepping allemaal de bloemen tot één gebracht waren, werd het gewaswezen schooner? Ook in 't werk van de menschen, in een leger b.v., als allemaal de wapendrommen eender van tuig en eender van handeling waren, zouden de stevigheid en macht van dat werk erbij winnen?

Is het niet beter te vernemen dat er drie Dietschspraken zijn, vier en vijf zelfs alover de wereld verspreid,

[p. 108]

dan altijd maar één te hooren noemen, dannog eigenlijk ééntje? Wanneer nu een volk wezenlijk klein is, dan toogt het toch weer grooter als het talrijk gestamd staat, slacht van een heester daarin. 't Toogt grooter; en 't is wreeder van hoop; en men gaat er verder voor om. In 'nen hut helpen de wissen malkander, terwijl van den boom een bul het altijd al alleene moet doen: nl. schoone staan, vroom zijn, en zien dat er niets en begeeft... Als we nu toch geen eik kunnen zijn ttz. éénstamde sterk, wezen we struik ttz. menig en taai.

God moet van àl zijn getal hebben.

T. Raepaert.