Biekorf. Jaargang 31

[p. 88]

Twee Maren

1^e MARE Van een ‘Westvlaming’.

‘Uit mijn nieuwsblad: Een golf van bandittisme heerscht over Italje. BROM is bezig met daar goe werk te doen in Biekorf en de wensch is dat hij voortgaande weg zijn ploeg wat dieper vore zou laten steken, immers om de pemen uit te rooien - pemen dat is van dat bladen- of kranten-vlaamsch dat doodelijk is voor onze arme tale en er zoo haastig in voort'oekert. Slechte tale, onkruid onder de terwe, zooals 't wemelt bij vb. in 't Nieuws van den Dag, dat door toch zoovele Vlamingen gelezen wordt. Daartegen moet de noodklok geluid, zooals Brom dat doet, maar nog veel luider’.

Brom's pemen groeien meer in ‘De Standaard’, en in al die hem achtertalen: levering heeft hij daar genoeg, meer dan tevele.

En, zake van nog luider te moorden erom, Brom gaat nog moeten voorzichtig zijn; want hoort een keer naar de

2^e MARE. Van iemand die geen ‘Westvlaming’ en is. (Ze is ingezonden naar EH. L. De Wolf, en bestemd voor wien het hem aangaat, eigenlijk [Brom]).

‘Leuven, 3 April 1925.

Weleerwaarde Heer,

Ik krijg daar zooeven het Wintermaand-nummer van Biekorf (1924) en heb dus eerst vandaag kennis kunnen nemen van een artikeltje (279-288) over Algemeene Taal en Dialekt, dat zonder den minsten twijfel tegen mij is gericht. Vermits die verslaggever zich verschuilt onder de breede plooien van het anonymaat, ben ik wel verplicht me rechtstreeks tot u te wenden om hem te bereiken. Mag ik u vriendelijk verzoeken hem de volgende aanmerkingen te willen bezorgen.

Dat ik tegenspraak zou uitlokken als ik in West-Vlaanderen over Dialekt en Beschaafd ging spreken, wistik op voorhand: men had me ten andere verwittigd. Maar dat die tegenspraak in dezen vorm zou uitgekomen zijn, daaraan had ik me niet verwacht. Daar is een tijd geweest dat de West-Vlamingen in allerlei officieele vergaderingen en tijdschriften met groote ronkende woorden werden uitgeschreeuwd als het uitschot van het Vlaamsche land (cfr. de kritiek van Nolet de Brouwere, Heremans en tutti quanti op Gezelle, De Bo, enz.) en met reden hebben de West-Vlamingen daar dan over geklaagd. Moet men nu ginder dezelfde methodes invoeren van speldeprikjes en verdachtmakingen? Kunnen we dat plezierig stieltje niet overlaten aan onze tegenwoordige politiekers en persridders, en, als het noodig is malkaar eerlijk en openlijk bekampen?

Uw verslaggever heeft het eerst tegen mijn methode van uiteen zetten. Goed! Kan me niet schelen. Vindt hij het beter eerst met bepalingen te beginnen en dan toepassingen te geven, mij is 't om 't even. Ik heb gedacht dat het best was eerst enkele

[p. 89]

feiten te geven, enkele vooroordeelen weg te ruimen en dan een bepaling te geven van de algemeene taal. Ik meen dat het even goed overeenkomt met de beginselen van de methodeleer.

Nu, wat de verschillende punten aangaat.

1^o Ik weet heel goed dat vele West-Vlamingen er naar gestreefd hebben hun taal beschaafd uit te brengen (cfr. Caesar Gezelle: Voor onze Misprezen Moedertaal, enz.). Maar, zooals ik zei bij het begin van mijn voordracht, ik hoor hier te Leuven hoe weinig hoogstudenten er zijn die daar iets voor doen, vooral onder de West-Vlamingen. Dat bewijst dus wel dat dit streven aan 't verminderen is en dat het dus wel nuttig kan zijn daar eens op te wijzen. Ik zou u daarvan voorbeelden bij de vleet kunnen aanhalen van studenten die me bekend hebben dat het hun niet mogelijk is meer dan een paar minuten beschaafd te spreken; zelfs een professor te Roeselare heeft me dat nog bekend dezen winter.

2^o Dus mag daar nog over gesproken worden “al zijn de eerste slagen geslegen... enz.” - Als men van een spreker moest eischen dat hij enkel kwam om nieuwe vondsten mee te deelen, dan mochten ze allen gerust thuis blijven, dan mag men alle sermoenen doodeenvoudig afschaffen en alle paters in hun klooster laten. - Ik weet heel goed dat ik daar niet gekomen ben om “de goede leer, de nieuwe, de mijne” alom te loopen verkonden’. Wat ik te Brugge heb verteld, kunt ge lezen in de meeste boeken over taalkunde, dat weet iedereen. Maar ik vrees niet dat ik in één enkele deeltje van mijn voordracht den indruk heb kunnen maken dat ik optrad als een nieuwe profeet.

3^o Ik meen ook wel dat ik in mijne voordracht voldoende een streep heb getrokken tusschen de verschillende soorten van taal, voor zooveel ik die kon behandelen. Ik heb ten andere in een voorafgaande opmerking gezegd dat ik niet kon spreken over individueele taal.

De nieuwsbladwoorden, de nieuwsbladachtige blazinge, het gegoochel en het gebazel laat ik voor de rekening van uw verslaggever. Unusquisque judicat prout est affectus! - Met zulke woorden in 't is eender welke kritiek bewijst ge toch niets.

Dat ik Assenede met Assebroucke verward heb, daar zal wel geen groot kwaad in schuilen. Ik had de toehoorders op voorhand verwittigd dat ik geen specialist was in Brugsche dialectologie en zeker niet in Brugsche toponymie.

4^o In mijn voordracht heb ik uiteengezet dat éénvormigheid in de taal een utopie was, dat men er niet moest naar streven alle beschaafde lieden van één taalgebied op dezelfde wijze al de klanken te doen uitbrengen. Dat ik in mijn spraak mijn Brabantsche afkomst verraad is dus heel begrijpelijk en heel natuurlijk. Ik ken ook geen enkelen West-Vlaming of Hollander die erin geslaagd is volkomen zijn afkomst weg te moffe-

[p. 90]

len. - Daarenboven, als men van zijn tien jaar af, slachtoffer is geweest van een verfranschte en valsche opvoeding in een internaat en dan veel later moet beginnen met zijn taal tamelijk deftig uit te spreken, dan is men eer te beklagen dan te bekampen.

5^o Ja, praktisch. Ik blijf eenvoudig bij mijn besluit: laten we ons best doen, allen, om onze taal te beschaven en als voermiddel onder ontwikkelde lieden, de algemeene taal te gebruiken. Meer kan ik daar niet op zeggen. Maar ik denk dat daarmee Vlaanderen en de Vlaamsche kuituur beter gediend is dan met louter afbrekende kritiek. Daar wordt tegenwoordig al te veel afgebroken en al te weinig opgebouwd.

Nog iets dat ik uit het oog heb verloren. ‘Zich imponeeren door houdingen taal’ was een aanhaling uit een brief van een Hollandschen vriend. Het ‘terrain d'entente’ en het ‘niveau’ heb ik iedere maal gebruikt als tweede uitdrukking, nadat ik b.v. gezegd had dat de meer ontwikkelden hun taal aanpassen aan die van de minder ontwikkelden. Dat het ‘avancement’ me ontsnapt is, is mogelijk: ik herinner het me niet. - Dat komt er van, als men niet slaafs zijn papieren afleest! Maar ik praat toch liever met mijn publiek dan domweg een lezing van 't blad af te zagen, al glijdt er dan soms een nieuwsbladachtige blazinge onder!

En daarmee heb ik rap-rap de enkele aanmerkingen neergepend die me, bij het lezen van dat artikeltje, door den geest zijn geschoten. Geloof me vrij, het is niet uit ergernis, maar eerder om te wijzen op het onvriendelijke van zulk een kritiek. We trekken nu toch allemaal aan ééne koord, het heropbeuren van ons Vlaamsche volk. Laten we malkaar dan niet op de schenen stampen!

Met genegen groeten.

A. BOON

Blijde Inkomststraat, 32.

Het zou me genoegen doen, al was 't maar een woordje hierover van uw verslaggever te ontvangen. Natuurlijk begeer ik zelfs niet dat hij zich bekend zou maken, want daarmee is die zaak amen en uit.’

Een klein woordje.

Hooggeleerde Heer,

Eerst en vooral, ons doel was niet Uzelf te bekampen; was eerder den mogelijk-kwaden invloed Uwer voordracht te bekampen: en dit door aan te toonen

1.	dat Ued. niets verduidelijkt had,
2.	integendeel nog verwarring had bijgebracht,
3.	en zelfs niet eens door goê voorbeeld gesticht had.

[p. 91]

Betreffende nu hier Uwe klachten.

- In de eerste. Die ‘Westvlamingen’ te Leuven die naar geen beschaafdheid 'n trachten?... Ipsi viderint. 'n Verwart toch niet ‘Uw’ Westvlamingen-daar met ‘de Westvlamingen’ (nl. de volkschvlaamsch-gezinden op zijn Gezelle's) van hier. Die studenten zijn ons heelemaal vreemd: want even thans in onze leergestichten worden zij eer ons-vijandig opgeleid.

- In Uw tweede klacht. Over die ‘nieuwe vondsten’ door Ued. mede te deelen? 'n Verwart weerom niet een sermoen met een voordracht, alleszins niet een pater van effendoor met een Hoogleeraar in de taalkunde die zou spreken voor leerzuchtige lieden, voor brave menschen zoo verre verwijderd van 't licht, zoo lange reeds hongerig naar een laatste gezaghebbend woord, en zoo diep eerbiediglijk uitziende naar een geleerde die hun eindelijk de duidelijk-omstaakte waarheid zou voorhouden over iets waaromtrent ze reeds twee geslachten in strijd zijn, enja waaromtrent ze ‘met groote ronkende woorden zijn uigeschreeuwd [nog heden met een honend verzwijgen zijn uitgewezen] als het uitschot’ van Vlaanderen. Och gewis, ze mochten wel van Ued. meer verwachten.

- In Uw derde klacht. Van die strepen die Ued. trok, ... en die werkelijk moesten dienen om aan te kondigen waarover Ued. niet handelen zou: als 't U belieft nogeens niet verwarren tusschen de beeldspraak van verzwijging (waarmede zoo vaak op kant wordt gezet wat een spreker als te moeilijk beschouwt) en duidelijke afstreping van begrippen zooals men van Ued. wenschte.

Dan. Die ‘nieuwsbladwoorden’ enz.? Die ‘blazing’ waarom Ued. schokschoudert, dat is inderdaad westvlaamsch, gebruikt door het volk (het woord nl.): die ‘blazing’ wil zeggen (in ‘algemeen nederlandsch’?) ‘declamatie’. Al zulk geblaas behoeft alhier niet nader bestaakt. Onze lezers kennen dat. En vermits het hier niet een stellige ‘kritiek’ gold, was dat niet noodig bewezen. ‘Blazing’ b.v. zou zijn als iemand eens zei:

[p. 92]

‘dat een verslaggever zich verschuilt onder de breede plooien van het anonymaat’ ... ziet, dat is ‘blazing’; en om aan te toonen dat een gewisse voordracht een beetje klonk in dien aard, had men moeten heel diezelfde voordracht stuk voor stuk kunnen aanhalen. Daarvoor was echter Biekorf te klein.

- In Uw vierde klacht. Aangaande die ‘eenvormigheid in de taal’, zinnens U zooals ook zinnens ons, ‘utopie’. Daar 'n was bij ons hier geen spraak van. Er was sprake van ‘praktisch’ 't voorbeeld te geven van dat wat Ued. aanprees.

Dat ‘geen enkel West-Vlaming... zijn afkomst kon weg moffelen’, dat achten we verre van wonderlijk, dat achten we vermakelijk eerder: want dat is even nu wat een zoogezeide ‘Westvlaming’ (namelijk een volkschvlaamsch-gezinde op zijn G. Gezelle's) opperwaard-uit niet 'n wil,... maar wat wel vele beschaafd-gezinden (zonder wel te weten wat ze willen) betrachten.

Tot Uw troost, wat Ued. wel in Westvlaanderen aantreffen kon, zijn echter ‘Westvlamingen’ (namelijk volkschvlaamsch-gezinden op zijn G. Gezelle's) die bekwaam zijn ‘na al hun verfranschte en valsche opvoeding in een internaat’, tot in het minste-uit heel deftig hun taal uit te spreken, bovendien met kennis en rechtveerdiging van woord en van wending ertoe.

- En ten vijfde. ‘Praktisch’! Ja, ‘laten we ons best doen, allen, om onze taal te beschaven’ zelfs alswanneer wij, als Hoogleeraar in de taal, over die taal en over heur beschaving een voordracht gaan houden; ons best doen om ‘als voermiddel [comme véhicule, in het fransch] onder ontwikkelde lieden, de algemeene taal te gebruiken’. Wis, de algemeene taal! Maar even, wat is dat?... That was the question! Dààrop diende duidelijk geantwoord.

Besluit. Heer Hgl., in Westvlaanderen, ten eerste, 'n zijn we geen ‘speldeprikkers’ zooals ‘onze tegenwoordige politiekers en persridders’; maar we willen waarschuwers zijn, en we waren 't al dertig jaar tegen allen schijn van licht dat ons uit het Oosten wil toe-

[p. 93]

komen tot groote verblinding van velen aldaar en van enkelen alhier; ten tweede, we blijven er niettemin Ued. met eerbied aanzien als een Hoofdman tewege van 't Davidsfonds die, hopen wij, niet verre van ons 'n zal staan in 't hardnekkig behouden en 't ernstig volmaken van eigenvolksch algemeen-vlaamsch, en die, hopen wij nog, als Hoogleeraar in de taalkunde ons een naasten keer met vastere leer en met duidelijker onderwijs zal gedogen te stichten

Ondertusschen aleer met ‘Westvlamingen’ (in 't algemeen) om te springen, als 't U belieft leert eens Westvlaanderen kennen: bij Ued. in 't Davidsfonds zal Ued. Westvlamingen vinden zooals Vliebergh een was, die U daarover inlichten kunnen, en die Ued. wel zullen weten uiteen te doen dat U met Westvlaanderen oneindig verder zal komen als U het een beetje wil kennen, en het een beetje weet te hebben. Westvlaanderen 'n is zoo wonderlijk niet, maar 't is vele beknibbeld ten onrechte, b.v. door hen die op den hals der echte ‘Westvlamingen’ laden willen alle de dwaasheden door dezen begaan die hun eigen Westvlaanderen loochenen.

In alle geval, één dingen is vaste, het 'n is niet gediend met ‘blazinge’, ‘declamatie’!

God vordere Ued. (dat is ook westvlaamsch)

en Uw dw.

Brom.

...En als Ued. ‘Brom’ wou ‘bereiken’, wilt mij dan voor hem als aansprakelijk aanzien.

Hoogachtend.

L. De Wolf.