Biekorf. Jaargang 31

[p. 16]

Lr. Geert Brom,

op 9ⁿ 11., te Leuven in ‘Met Tijd en Vlijt’, sprekende van Hollanders en Vlamingen, zei onderander (volgens ‘De Standaard’ 21-1-25):

‘[Wij Hollanders,] stonden we vroeger een beetje wantrouwig tegenover al dat geschreeuw en gevecht van de Vlamingen, zie b.v. wat een Bakhuyzen, Van den Brink, een Multatuli, een Van Deyssel al niet voor leelijks van de Vlamingen hebben gezeid, zoo valt er toch stilaan een kentering te bespeuren. De Hollander heeft lang den ernst der Vlaamsche Beweging niet begrepen. Hij amuseerde zich ten koste van den Vlaming. De omkeer is gekomen, een twintig jaar geleden, niet door de politiek, den strijd, de wetenschap of de taalkunde, maar door de Vlaamsche Kunst met Guido Gezelle. Het was een veropenbaring. Toen daarna Stijn Streuvels en Hugo Verriest naar Holland kwamen, stond men verbaasd, en... men verviel in het ander uiterste. Vlaanderen leek nu een sprookjesland. Het begint in te werken op Holland door zijn poëzie en mystiek... wetenschap... verjongde frissche kracht. Er komt wederkeerigheid, doch zij mag niet worden tot eenvormigheid. Er moet een verschil blijven bestaan als van man en vrouw, van stad en dorp, van ernst en blijheid...’. Enz.

Dat en is hoogstwaarschijnlijk de taal niet van Brom, de woorden en zinnen niet door hem uitgehaald - deze klinken immers te vlaamsch-nieuwsbladachtig, ttz. te zoogezeid-algemeen-nederlandsch! -, doch we mogen 't wel voor zijn stelling aanzien.

Welaan: zijn 't mijn gedachten, of... die Guido Gezelle en die Stijn Streuvels en die Hugo Verriest, 'n waren die niet entwaar uit West-Vlaanderen da'? En hun zoogezeid ‘westvlaamsch’ of liever ‘volksch vlaamsch’ 'n wierd het niet herhaaldelijk uitgescholden voor streeksch, en verachterd, ondeftig, en doodend? Het 'n was dus niet zoo slecht, dan? Hunne tale was kunst, verjongde frissche kracht, met éénwoord-uit was ‘vlaamsch’!

En zeggen dat er nog Vlamingen zijn, de ‘Degelijken’ t.w., die liever aan hunne ‘Vlaamschheid’ verzaken! Vlamingen ja, die 't alles (wellicht uit besef van hun eigene onkunde en eigene leerluiheid, en tevens uit een hoogmoedig verlangen ‘voornamer’ dan anderen te schijnen) die 't alles, zeg ik, van Holland verwachten, en best-nog van dàt-wat aan 't Hollandsch het slechtste is, nl. ondermeer van zijn ijsstijve franschheden (voor hen het gemakkelijkste om na te doen)! De sterksten daarin zijn veel onzer nieuwsbladstellers; zijn mede dan al die hen achterlaten (dit doende waarom? omdat deze uit hun eigen oogen niet kijken 'n durven, noch uit hun eigen kop keuren wat hun de eerste-de-gereedste stout voorhoudt).

Doch 't keert. Meer en meer Vlamingen krijgen 'n walg van dat kwalijkbegrepen zoogezeid ‘algemeen nederlandsch’, of zoo-

[p. 17]

als het iemand hier heette van dat ‘betergenoemd algemeenfransch’,... alleszins ‘al’ dat ‘gemeen’ is. Allenstappe komen ons maren toe van verre en van bij, mededeelingen vanwege meer en meer menschen die 't rechtzinniglijk moê zijn. Een dezer maren onlangs was van een Antwerpschen Lezer. Heer KDV., die buiten aan Biekorf wellicht niet 'n wist aan welk een vlaamsch blad hij zijn verkijsdheid mocht uiten. Een heele reeks zendt hij ons, van woorden geraapt goed-kome-'t uit, uit een aanwijzer van een vlaamsche boekhalle: deze wijzer, zegt hij, behelst een twaalftal beknopte levensberichten, allemale doorspekt met zegsels als ‘inspireeren, inspecteur, humor, initiale merkteekens, sublieme vondst, sereene geloofslicht, expressionistische verzekens, etherische gevoelens, geestelijke miseries, culminanten, abnormaal, grotesk en caricaturaal, visionnair en luguber, poëtische charme, produceeren, obsedeeren, energie en carrière, pleiade en metamorfoze, als een ekwinoks vloed’!... Mijn dagblad zou dat smakelijk vinden, en daarop zeggen ‘een amusant praatje’ (alsof ten anderen ‘verzettelijk, vermakelijk’ enz. nietmeer dietsch of ‘nederlandsch’ waren); alsof het vlaamsch nietmeer van Vlaanderen was, maar eerder van overal-elders, van Florence b.v., zoo mijn blad al meer dan eens zei (insteê van Firenze, omhettoch altijd en enkel maar te zeggen als in 't fransch)!

Hoe bedroevend en dwaas toch dit alles... en de dood teweeg onzer eigene taal! En deze zijn nu nog maar woorden, het lijf en de leên van de taal. Maar ook de wending, de zin, de ziel van de taal moet eraan; trouwens door er meer en meer zinnen in te bezigen blindelinge overgenomen uit 't fransch, namelijk als deze welke we hier maandelijks schandvlekken, zinnen als b.v. ‘hij vervolgde haar met zijn liefdevoorslellen (= poursuivre quelqu'un de ses avances)’, of ‘de Vlaamsche leeuw dreunde uit de kopers (= les cuivres)’!

Vlamingen! Vlamingen!

Als allemaal dat fransch, ‘het’ eenigdeugende ‘vlaamsch’ wordt, wat baat het op een einde nog ons te kraken aan 't vlaamsch?...

Verzint aan ‘den Vlaamschen Strijd’ nu eens alles ten uiterste best. Het zijn er die Vlaanderen een land-op-zijn-eigen willen: neemt dat 't morgenochtend zoo is. Hoelange zou 't meêgaan? Hoelang, eer dat 't meer nog ‘verbelgd’ en verbeulemanscht is dan het Belgen van heden? 'k En geef het geen jaar! Want 't en zijn waarlijk de Walen niet die Vlaanderen ontvlaamschen, 't zijn de Vlamingen zelf met hunnen onzinnigen zucht naar mooimakerij-op-zijn-fransch;...en onder de Vlamingen de ergsten? zijn dezen die, best-nog gezind en best-nog bekwaam behoorden te zijn, om ons volk aan zijn alenkele en leefkrachtige vlaamschheid te houden, en die het méér-nog doen zuchten naar die mooimakerij, immers al het helpende nogmeer te verfranschen, en al het zoogezeid verhollandschend toe.

[p. 18]

Ge zoudt 't waarlijk aanzien als verwenscht met dat vlaamsch! Ge zoudt 't opgeven, wis!... Mijn dagblad zei 't anders: ‘den steel, zei het eens, zou'-je achter de bijl werpen’ (immers in 't fransch = jeter le manche après la cognée! We 'n gaan allichte geen-woord-nietmeer hebben om onzen laatsten snik uit te geven).

Gelukkiglijk hebben we Guido Gezelle gehad, Goddank, die - schamele verstekeling alleen - door zijn zoetheid, zijn zangerig woord, zijn aanhoudende voorbeeld, zijn eenvoudigheidsmacht, Vlaanderen meer eigen, meer iets-op-hemzelf, meer onafhankelijk zelfstandig, of tot dat alles bekwaam heeft doen blijken, dan het ooit al onze franschdenkende en beulemansch-vlaamsch-brullende ‘Degelijken’ saam gaan vermogen.

Het vlaamsch blijve, zooals hij getoond heeft dat 't kunstigst en machtigst kon zijn, volksch! Niet nieuwsbladachtig! Niet staatsch! Niet schoolsch! Niet zitdagsch! In 't bezonder, niet brusselsch! Niet antwerpsch zelfs! 't Blijve volksch, ‘algemeen-volksch’, levende-volksch, of 't moet dood! En Vlaanderen, dood dan daarachter.

BR. BROM.