Biekorf. Jaargang 30

Da mihi... Flamencos

ONDER de hoofding Damihi Belgas kwam uit in Biekorf, 1923, bl. 265-269 eene niet onbelangrijke bijdrage. Schrijver's stelling over den zin, de herkomst en 't misbruik van die wending, waar eigenlijk dienen bedoeld te worden de ‘Padres Framengos’⁽²⁾, ‘Flamencos’ of nederlandschsprekende Paters beamen we ten volle.

Daarover echter zullen we het niet verder opnemen. Wat we willen is hulp verzoeken voor het opmaken eener eerelijst onzer Westvlaamsche Zendelingen, eener

(2) Vgl. E.V. MONNENS S.J. in Franciscus-Xaverius, De Missieheraut. - Xaveriana (Leuven), [1924], t^k 1, bl. 17.

[p. 103]

lijst die nu werkelijk ‘een onvervalscht pluimtje op onzen vaderlandschen hoed’⁽¹⁾ zou wezen.

Naar wenk van onzen Doorluchtigen Kerkvoogd Mgr. Waffelaert zijn wij bezig met eene dergelijke lijst samen te stellen voor de wereldtentoonstelling te Rome in 1925. Totnu hebben we gegevens over elfhonderd Westvlaamsche Zendelingen; en dit getal zal nog aangroeien, dewijl nog enkele kloosterorden die hunne lijst hebben toegezegd nog niet ermede klaar zijn. Is dat geen echt ‘Da mini Belgas’ of liever ‘Flamencos’?

I. We hebben hier voor ons verschillende namen, welke we halen uit de eigenhandige opteekeningen van Guido Gezelle zaliger over ae Vlaamsche Zendelingen, en aangaande welke we nergens-elders iets gevonden hebben. Omwille van de onvolledigheid dier gegevens, durven we die nog niet in de groote Namenreeks overbrengen. Misschien zal een of ander Biekorfvriend ons uit die twijfels kunnen ophelpen. Wat we vooral van noode hebben te vernemen is: naam en voornaam, geboortevlek en -dag, zendingsoord (wanneer ernaartoe en wanneer ervandaan), overlijdensdag en -plaats. En kan daar meer bij gezeid, al even welgekomen.

Hier volgen de namen met de aanduidingen, zooals we die uit Gezelle's vermeldingen kunnen wijsworden:

CREVITS          Vancouver.

DEBLON Pieter van Kortrijk (1821).          Salford.

DEGRENDELE          Manchester.

DEMEULEMIE (?)

DEPREZ Frans van Woumen.          Noord-America.

D'HUDEVETTERE          Moka.

DUMELIE Leopold van Poperinghe (1834).          Salford.

JOOLE J.C. van Ichteghem (1809).          Northampton.

(1) Biek., ald. bl., 269.

[p. 104]

MEERSSEMAN

MISSUWE van Lampernisse.

THIENPONT          Cincinnati (N.-A.).

van Thielt of Gent (?),

studeerde te Rousselare.

VANDENDRIESSCHE          Oceaniën.

Heeft Gezelle zelf erover getwijfeld? We weten 't niet, maar wat wij weten 't is dat niet één van hen te vinden staat in de lijsten uitgegeven in Gezelle's tijd in Biekorf genoemde lijst uit Hiawatha.

II. Eene reeks Zendelingen komt voor in Gezelle's an Hiawatha⁽¹⁾. Daar ook moet ik eenige vraagteekens zetten!

De volgende 4 namen staan er als die van Zendelingen in Noord-America. Elders vond ik er geen spoor van. Kan me iemand inlichtingen bezorgen? Zijn ze waarlijk daar geweest? Wanneer? Enz. (zie onder I).

N. DECLOEDT van Jabbeke.

K. DEPREITERE van Ardoye.

H. MEULEMEESTER van Zerkeghem.

N. SOETE van Kortrijk.

Aangaande dezen laatste, zoo vermeen ik toch, steekt in Gezelle's reeds genoemde nota's een briefje met melding ‘Soete, Kortrijk, olieslagerszeune’, zonder meer. Welnu E.H. Slosse zaliger⁽²⁾ geeft onder de kleinkinderen van Jan Jacobus Soete, ‘brouwer en olieslager op den Pottelberg’, Jules Soete, zoon van Edward Soete De Kimpe, geb. in 1845 (waar?), Priester in 1868, Pastor te Tongre Notre-Dame (Doornik) van 1877 tot 1889, thans [1910] Zendeling in America. Zou het deze zijn? Maar reeds in 1886 geeft Gezelle hem op in America, en hier zou hij maar na 1889 weggegaan zijn?

(1) The song of Hiawatha, overgedicht in 't vlaamsch. Uitgave van 't Davidsfonds, 1886, bl. 203-204.

(2) Rond Kortrijk. Rousselaere, J. De Meester, bd. III, [1910], bl. 1230.

[p. 105]

Gezelle kan zich voor den eenen of den anderen wel vergist hebben: zoo geeft hij ook Al. D'HONDT op van Ouckene, die nooit in America was maar wel in Siam, waar hij naartoe ging op 15 Juli 1858 en waar hij verbleef tot aan zijne dood te Bangkok 26 November 1916.

III. Eene derde reeks zijn de volgende, opgegeven door Delplace in Les missonnaires Belges et Hollandais aux Etats Unis (in La Revue Générale, 1912, bd. xlv, bl. 51-78):

BEAUPREZ van Woumen, vertrokken naar America in 1829, werkzaam te Bâton-Rouge, bisdom van Nieuw-Orléans.

L. D'HAUWS van Harelbeke, vertrokken ook in 1829, en werkzaam bij de Natchitoches, bisdom van Nieuw-Orléans. In Coup d'oeil sur les Missions catholiques dans les Etats-Unis (Aalst, Spitaels) staan brieven van hem uit de jaren 1829 en 1830. En Standaerd van Vlaenderen van 9ⁿ Oogst 1853 kondigt het overlijden aan van E. D'Haw, pastoor van St-Josephskerk te Nieuw-Orléans, oud 45 jaar!... Is het dezelfde?

J.B. CLICTEUR van Brugge, zegt Gezelle in de reeds gemelde lijst van Hiawatha. Delplace, bovengem. bijdr., bl. 73, noemt een DE CLICTEUR, overleden te Cincinnati in 1831. Is dat dezelfde niet? In de Annales de la propagation de la foi, 1830-1831, bd IV, bl. 472, 508 en 514 noemt men hem ‘secretaris van 't bisdom van Cincinnati’, en staan er drie brieven van hem, van 17ⁿ Februari, 28 Juni en 3ⁿ Juli 1829. Daar ook, bl. 532, staat hij als overleden op 23ⁿ September 1829!

Weet er iemand over hen iets meer? Besten dank bij voorbaat.

IV. Eindelijk geven wij nog de lijst van de Westvlaamsche Zendelingen van vóór de 19^e eeuw, die we tot nu gevonden hebben. De Zendelingen in Engeland en Holland, waar ze te dien tijde dikwijls, op gevaar van hun leven, zendelingenwerk moesten verrichten, laten we hier ter zijde:

[p. 106]

1)	BODDENS J.B., geboren te Brugge, 20^n April 1596. S.J.: Zendeling in Paraguay. Met pijlen doorschoten bij den Parana, 20^n Oogst 1638.
2)	BOURGET Jos., geboren te Meenen, 24^n Oogst 1718. S.J.: naar Canada, Louisiana, Florida en Mapyland in 1765. †....?
3)	BOURGET Philips, geboren te Meenen, 15^n December 1727 of 1725. S.J.: in de Antiljen en Cayenne. † na 1768.
4)	BREMERE Jaak, geboren te Brugge, 25^n Juli 1655. S.J.: naar Chili in Juli 1683. † na 1694.
5)	CASIER Philips, geboren te Meenen, 23^n Juli 1677. S.J.: naar Sina in 1708. † 13^n Januari 1722.
6)	CNUDDE Adriaan (ook genaamd Crespus), geboren te Brugge, 17^n Februari 1602. S.J.: naar Paraguay in 1627. † 25 Februari 1651.
7)	CORTYL Joseph, geboren te Yper. S.J.: in Oceaniën. Vermoord op de Palaos-eilanden in September 1711. (Vgl. Biekorf, 1906, bl. 96).
8)	COSTENOBELE Petrus, geboren te Yper, 23^n October 1652. Recollet: P. Antonius; naar Smyrna in 1680. † aldaar van de pest den 28^n November 1686.
9)	DE BLENDE Bartholomeus, geboren te Brugge, 24^n (of 14^n) Oogst 1675. S.J.: naar Paraguay in 1709. Vermoord door de Payaguas in November 1715.
10)	DE BOSSCHERE Willem,

[p. 107]

	geboren te Kortrijk, 22^n September 1649. Recollet: P. Amandus; naar Smyma in 1686. † aldaar van de pest op 8^n Oogst 1689.
11)	DE BOSSCHERE Petrus, geboren te Hulste in 1587 zegt De Backer (Sommervogel, Bibliothèque des écrivains de la Compagnie de Jésus, bd. I, sp. 1827). Is het niet ‘Hulst’ in Holland? Ik denk het. S.J.: naar Paraguay in 1616. Leeft nog in 1657: ‘Vix pelle haeret et ossibus’ (Précis historiques, 1879, bl. 480).
12)	DE MEEZEMAECKER of DE MAEZEMAEKER Frans, geboren te Yper, 12^n Februari 1669. S.J.: naar Chili in 1717. Vergaan op zee, 7^n of 9^n Oogst 1717.
13)	DE WITTE Jan, geboren te Brugge, 6^n Oogst 1475. Predikneer. In 1528 Bisschop van Santiago in Cuba; maar kwam terug in 1530 om almoezenier te zijn van Eleonora, zuster van Keizer Karel en Koningin van Frankrijk. † te Brugge, 15^n Oogst 1540.
14)	ERASMUS van Veurne. Capucien: Zendeling in Congo te Pinda in 1651. † te Sonho in 1652 of 1655.
15)	GLAPION Jan, geboren te Brugge, einde XV^e eeuw. Recollet: P. Joannes; Commissaris der Americaansche provincie ‘Les Perles’. † onverhoeds te Valladolid, 15^n Sept. 1522.
16)	GRIFFOEN Andries, geboren te Kortrijk rond 1400. Recollet; P. Andreas; naar het H. Land rond 1440. Bisschop benoemd van de Maroniten door Paus Calixtus III. † te Famagosta in 't eiland Cyprus tusschen 1475 en 1484.

[p. 108]

17)	KINTS, geboren te Kortrijk, Capucien: P. Bonaventura; naar Martinique. Overleed aldaar in 1693, oud 31 jaar.
18)	LUCAS Jan, geboren te Brugge. Bisschop van Lima in Peru in 1625. † ...?
19)	RICO Jan, geboren te Oostende, 15^n Februari 1685. S.J.: in de provincie van Toledo. Rektor te Asuncion (Zuid-America), van 1735 tot 1739; dan te Rome; en in 1748 terug in Buenos-Ayres. † waarschijnlijk in 1753.
20)	SPILLEBEEN Martijn, geboren te Brugge, 10^n December 1589. S.J.; naar Mexico in 1616; naar Sina in 1628. † te Nankin in 1632^(1).
21)	VAN DEN BERGHE Geeraert, geboren te Meenen in 1584. S.J.: naar Chili in 1616. † na 1640.
22)	VARRÉE Servaas, geboren te Oostende, 18^n December 1691. Recollet: P. Servatius; na 1711 naar Oost-Indiën. Terug in Vlaanderen, † te Poperinghe in 1740.
23)	VERBIEST Ferdinand, geboren te Pitthem, 29^n (of 9^n) October 1623. S.J.: naar Sina in 1658. † te Peking, 28^n Januari 1688.
24)	WILLEM VAN MEESSEN, die nu misschien geen geen eigenlijke Zendeling was maar toch erbij mag gerekend worden. ‘FJamingus natione de eo loco quod dicitur Mecine’, zegt Bulletin de la Soeiété des Antiquaires de Franee (1879, bl. 164). Hij was Patriark van Jerusalem^(2) van 1130 tot 1145.

(1) PONCELET S.J. in Biographie Nationale (bd. XXIII, bl. 382), zegt ‘rond 1630’.

(2) Hij was het die vooral heeft aangedrongen om eene relikwie van het H. Bloed aan Graaf Diederik van Elzaten te geven: wat dan ook, slechts nochtans na zijne dood, geschiedde. (Vgl. Het Belfort van 3ⁿ Mei 1924).

[p. 109]

Overleed ald., 27^n September 1145.

Daar hebben we dus 24⁽¹⁾ Westvlaamsche Zendelingen van vóór de 19^e eeuw. Andere nog kunnen bijgevoegd worden die niet in Westvlaanderen geboren zijn maar er toch een weinig hebben gewoond. Zoo vinden wij uit dien tijd:

1)	ADRIAAN VAN GEERAARDSBERGEN. Recollet: Na 1440 Zendeling in Turkijen en Gardiaan te Constantinopel. Terug in Vlaanderen in 1453 na de uitmoording van Constantinopel, verbleef in 't klooster te Brugge ‘buiten de Ezelpoort’, waar hij overleed op 25^n October 1496.
2)	COUVREUR Jan (Joannes de Tecto). Recollet: Leermeester der Godsgeleerdheid te Gent, wordt hij in 1515 naar Brugge gezonden om er in het ‘groot klooster’ de regeltucht te herstellen; in 1522 naar Mexico met Pater d'Aora en Broeder Jan de Mura van Gent. † in 1524 niet ver van Iztapan.
3)	SCARDENBURGHE Mattheus. ‘Freremineure’ die van Nieuwpoort de Vlaamsche hoveniers ging helpen op 't eiland Amark in Denemarken, omtrent 1561.
4)	TOEBAST Ignaas, geboren te Gent, 28^n November 1648. S.J.: in 1667; leeraarde te Brugge van 1671 tot 1676; dan naar Nieuw-Granada waar hij door de inboorlingen vermoord wierd te Hidda op 7^n October 1684.
5)	VAN HA MM E Pieter, geboren te Gent, 25^n Maart 1651. S.J.: Leeraarde te Brugge van 1675 tot 1679; in 1683 wordt hij aangeduid om den grooten Sinlandschen Zendeling P. Phil. Couplet te vergezellen in de col-

(1) Oftewel 23 indien De Bosschere Petrus uit Hulst in Holland is zooals wij het vermoeden.

[p. 110]

legiën van Vlaanderen; in 1684 naar Sina, van daar naar Mexico en dan terug in Sina. † 17^n Oogst 1727.

Weet er iemand nog andere? Of heeft iemand nog nadere inlichtingen? Vanher dank op voorhand.

Nog verdere onduidelijkheden zouden we willen zien opklaren, doch genoeg voor vandaag. Misschien komen we later wel eens terug met andere vraagstukken.

Brugge.

P. Allossery.