Biekorf. Jaargang 30

En 'n woord ook aan sommige jonge Heeren van de ‘Emulation’

NAMELIJK aan de Heeren van 't vak der Boekenschouw uit de ‘Annales de l'Emulation de Bruges’.

't Mag zijn, nietwaar? We staan er wel mêe met die Heeren, bevriend ja gaan we zeggen, want (dat en zou maar gaan onder gevrienden) de ‘Emulation’, als er iets scheelt aan ons, of aan ons werk, aan Biekorf heel en gansch, ze zegt het ons vlakaf; ze weet dat ze dat mag. En wij alsdan we mogen 't ook van haar.

En zoo: vandaag ons beurt.

Eerst iets vooraf. Over twee werkwijzen. Cauchie, Pirenne: zijn twee namen van geleerden, zijn ook twee werkwijzen te weten in geschiedkunde. Cauchie was al ontleding, Pirenne eer opbouwing. Even veerdig in de twee wis zijn ze beiden, maar de eerste stak zijn meesten tijd aan 't eerste, de tweede meest aan 't tweede. Cauchie zou heel de wereld-maar aan boekenschouw gesteken hebben: had immers gansch uw leven u daarin doen speuren, naar immers 't laatste woord der wetenschap over een daadzake, om u alsdan te laten zien en doen betrachten of ge er een woord kont bij doen nog, al was 't maar één doch ook een vast, en zoo de wetenschap opnieuw kont helpen vorderen. Pirenne integendeel gaat losser heen over 't gezeg van wie hem vorenis; gewis hij doet hij ook om eerst te staan op goeden grond, maar 't is niet om dien grond te helpen uitbreiden; hij zoekt niet om te zeggen dan: ‘tot hier is 't vast, en nu iets bijgewrocht’; zoodra zijn voet gevestigd staat, hij wilt omhoog, hij wilt een bouw, iets versch', iets groot's,

[p. 85]

iets mooi's, een heel nieuw ding de lucht in (als 't maar niet wordt alsdan ‘een dingen in de lucht’, of allerminst iets dat alreeds grondzakelijk gezegd is).

Welaan, onthier en twintig jaar, hebben die beide strekkingen een weinigje elk bestaan in onze ‘Annales’: tien jaar tot aan den oorlog was 't de eerste, ersedert is 't de tweede; een tijd van stuur- en stevigheid, waarna een tijd van durf en van uitbundigheid.

Cauchie is dood;... anders, verleden jaar, men ging hem eerlid maken;... dan bood men 't eerlidschap aan Hgl. Pirenne (AnEm. 1923, 273-274).

Is goed.

Maar nu, aldoor gelijk wat strekking, 't was wenschelijk medunkt dat onze ‘Annales’ niettemin altijd volstrekt van stiptheid hielden. Wij, arme lezers van de ‘Annales’, soms eens verlekkerd op geschiedkunst, we mogen vragen waarheid daar te vinden... niets anders als de waarheid. In 't voordeel van ‘l'histoire de Flandre’ waarover de Emulatie heur moederlijk heeft aangesteld, behoort het dat we daar verkrijgen oprechte voorstelling van echtgebeurde zaken.

We lazen echter onlangs daar (alevend., 274) dat het M. De Sagher [een leerling van Pirenne] was ‘qui après la guerre a grandement contribué à doter nos Annales de la magnifique bibliographie de l'histoire de l'ancien comté de Flandre, instrument de documentation hors ligne et qui jusqu'à ce jour n'a pas trouvé son pareil en Belgique’. ‘Doter’ is veel gezeid, teveel (in tale van geschiedkunde); 't moest zijn ‘continuer’ of beter nog ‘reprendre’, want deze boekenschouw bestond al tien jaar lang, in gang gezet door mannen van Cauchie, en was reeds ‘magnifique’ vanaf 't jaar '05 tot '14.

Ze was 't misschien niet min als thans, voor wie b.v. nog onthoud heeft dat ze eenigszins vollediger en anderszins ook meer omsloten was: vollediger in 't voor- en 't uitleggen van de allerminste opstellen en in het mededeelen van ook besprekingen uit ander tijdbladen; omslotener, d i. gematiger in 't melden, of althans in 't ontleden van de al te vreemde werken.

[p. 86]

Wat ze alleszins nooit deed, was: over eenig werk of opstel, beoordeelingen overnemen van elders of van anderen al dezer naam verzwijgend... ik zeg nog niet al dezer naam vervangend.

Gebeurt dit thans?

Men zie eens na.

Ik vind b.v. 't volgende (als boekbespreking):

Ter eener zijde, in ‘Bijdragen tot de Geschiedenis’ (15-X-23) op bl. 567:
‘Bonaventura Vulcanius heette in 't vlaamsch De Smit. Hij was geboren te Brugge, 1538, studeerde te Leuven de rechten en de medecijnen, is een tijdlang hoogleeraar te Keulen, wordt in 1577-78 sekretaris van Marnix van St. Aldegonde... (Dank aan... hebben we thans een) belangrijken historischen getuige voor de geschiedenis van het humanisme en mede van het Calvinisme in de crisisjaren 1573-1580...
(Dr. de Vries heeft) uitmuntend (de) uitgave (dezer stoffen verzorgd). ... Registers (... zijn met veel zorg opgemaakt. Van de historische) bibliographie (... blijkt de schrijver... op de hoogte ...)’.
(Met hier geen handteeken).
Ter ander zijde in AnEm. 1923, t^k 4 (uitgekomen ingangs-III-1924), bl. 91*, t^k 771.
‘Bonaventura Vulcanius heette in 't vlaamsch De Smit. Hij was geboren te Brugge, 1538, studeerde te Leuven de rechten en de medecijnen, is een tijdlang hoogleeraar te Keulen, wordt in 1577-78 sekretaris van Marnix van St. Aldegonde.
- Belangrijke historische getuige voor de geschiedenis van het humanisme en mede van het Calvinisme in de crisisjaren 1573-1580.
Uitmuntend [zoo] uitgave.
Registers.
Bibliografie’.
(Met hier een handteeken - een valsch aldus - van iemand van de ‘Annales’, EEN uit den tijd der mannen van Pirenne... al heeft deze Hgl. vaneigen daar geen schuld aan)!

Welaan is dat niet jammerlijk, ontstichtelijk?

In eender welke werkwijze, we wenschen maar één ding, voor de eere van de ‘Annales’ en voor de wetenschap, 't is dat zulks weer verandere.

Een uit den tijd

der mannen van Cauchie.