Biekorf. Jaargang 29

Mengelmaren

A. Coussens, Pennetrekken uit Ierland, bij Lannoo-Maes, Thielt, 6 fr.

Wij weten wel, als we A. Coussens' Pennetrekken van waar 't ook zij, ter hand nemen, dat we geen handboek van geschiedenis voor ons hebben, noch een relaas van de bezoekenswaardige hoogten en laagten, kunst- en natuurschoonheden, die Schrijver misschien te zien kreeg. Daarom zou het mij al weinig schelen, zoo zijn naaste

[p. 95]

boek nu Pennetrekken uit Ichteghem heette. Want ik ben verzekerd dat het hom niet te doen is passende venterswaar aan den man te brengen. Dat immers zou soms een of andere lezer kunnen denken. ‘Ierland’ is steeds nog de zuurzoete lekkernij onder aangebrande of ongekookte gerechten die geschiedenis en politiek ten leestafel opdisschen. Lezer houd uw gemak. Schrijver doet daar zoo weinig mogelijk in meê: ik zou zelfs zeggen 't is een vooroorlogsch boek, ware 't niet dat ik den oorlog volstrekt niet vermelden wil. 't Is hier een boek dat meer over kenniswaardige menschen spreekt dan over wetenswaardige toeristenbijzonderheden; dat Ierland voorstelt gelijk het leeft in zijne echtste kinderen, in zijn zeden en gebruiken, gelijk het streeft naar zijne herwording.

Een innemend boek, dat onze genegenheid en bewondering groeien doet voor het Eiland der heiligen, waar zoo heldhaftig en eeuwenlang gestreden werd tegen den hatelijken verdrukker. Gemoedelijke schetsen, als het de Schrijver kan, luchtig verhaald, de trant zijner vroegere Pennetrekken. In 't stille ijvervolle leven van Iersche priesters komen we, die zoo een groote plaats bekleeden in 't hart der Ieren; bij de Iersche taalbewegers wordt ingeleid; bij de Iersche stads- en buitenmenschen, altijd al wandelend, genoegelijk ontspannend. Ook eenige belangwekkende kapittels vindt ge er over de mannen van 's Schrijvers voorliefde, de letterkundigen, waarover we altijd zoo graag eenige betrouwbare, beleefde mededeelingen vernemen, omdat het hier zulke schoone menschen geldt bij wie de schrijver ons brengt.

En dan ook wel nevens eene bladzijde Iersche leven en gewoonten, eene bladzijde die niet Iersch is maar die ik Coussensch zal heeten. Dat is, meen ik, ook eene aanbeveling, en niet de minste.

J.F.

Aangaande Pijlpetaandjes

(Biek. boven, bl. 71).

Wat het woord betreft:

Al Loo hier en Veurne is er een raadsel om te zeggen ‘een vierwielwagen met twee peerden en den voerman’, en 't luidt

Vier wielewalowoens,
twee pijlepalepoens,
en een wentelpuid.

'k En zal er niet voor instaan dat men zegt ‘wiolewale-’ of ‘wielewane-’, insgelijks ‘pijlepale-’ of ‘pijlopano-’. Maar medunkt dat duidelijk ‘vier wielenwale-’ een schelmsche verdooving is van ‘vierwilewagen-’; en ‘-woens’ (zoo verder ook ‘-poens’) is een slotgeluid zonder zin. ‘Twee pijlepale-’ kan doelen op het pootengespeel van de peerden, welk immers in de oogen van kinders ‘te pijlepane’ (= in de war) voortwarrelen. En de ‘wentelpuid’? kan de wentelpijt zijn (slacht van don ‘schoepijt’ en den ‘mostaardpijt’... en in de wdbb. ‘keukenpiet’), alsof we zouden zeggen de zwepeman.

[p. 96]

En ‘pijlpetaandjes’ dan? Het woord? Is 't ook niet een schelmsch, kinderwoord, waar er bedekt een zinvol gezegde achter duikt?

H.V.

Ja 't kan. B.v. iets waar ‘piel’ inkomt? Want ‘piel’ uit zijn eigen beteekent rechts een ‘jonge eend’, en is ook een roepnaam [in 't Hollandsch], zegt Koenen in zijn Verkl. Hdwdb. der Ndl. Tl. (o. 'tw.). Nu ware te achterhalen hoe men die aandekes bijroept, misschien al zeggende; ‘Piel! pt.. pt.. pt... piel!’, en vandaar ‘pielpet-aandjes’?

T.R.

Om te zeggen in 't vlaamsch de ‘balusters’ eener trapleuning, zei er een franschonkundige vrouwe: ‘de speeken van de leuninge’.

En om te zeggen van iemand dat deze was ‘un impulsif’, zei er een andere vrouw die ook geon fransch en kende: ‘die man is stijf schietende’.

... 't Is toch jammer dat 't vlaamsch in de handen niet en mag zitten van Vlamingen die geen fransch en kennen!

Maar ge zult het zien: om te zeggen ‘speeken’ en ‘schietende’, zal 't weerom beter zijn, en degelijker, en beschaafder Nederlandsch, te zeggen ‘balusters’ en ‘impulsief’!

W.I. D'oore.

- Als iemand zegt: ‘'t Is 't mijne!’, krijgt hij dapper weder: ‘Da's 't mijne, zei de begijne, en ze lei heur hand op heurg...’

- Hoe laat is 't? (En 't gevalt dat 't is:) ‘halveracht’? aanstonds wordt er bijgesnakt: ‘D'uur da'k tracht, zei de begijn, en ze smeet heur kap over d'haag’.

Zulks wordt enkel gezeid uit grap, om te bedoelen: dààr ‘'k ben er gerust in’, en hier ‘'k ben weg’.

(Dendermonde).