Biekorf. Jaargang 27

[p. 234]

Volkskunde

Iets verblijdend's en... wat anders!

Le Folklore brabançon Brabantsche folklore (Provinciaal Bestuur, 9, Eikstraat, Brussel=Fr.6), is de nieuwe tolk van ‘den Provincialen Dienst voor Folkloristische Opzoekingen’ in 't leven geroepen door den Brabantschen Gouwraad op 10ⁿ in Grasmaand 1919, zonder dralen dan ingericht, en door den Gouwheer van Brabant Heer Beco bij zijn brabantsche gemeenten aanbevolen den 8ⁿ in Herfstmaand 1920.

't Eerste t^k van dit verdienstelijk blad (Koornmaand, 1921) bevat oorkondschap, bespreking van werkwijzen, mitsgaders enkele zantingen.

't Groot doel van de Stichting, ook van het Blad, is eigenlijk verzameling: verzameling van alles wat nog vindbaar is van 't oudbrabantsche leven. En 't ware te wenschen dat dit in alle gouwen geschiedde, ook in Westvlaanderen waar het hooge-hooge tijd wordt het vooroorlogsch leven bovenal uit de verwoeste gewesten zeere boekvast te maken. Er bestaan geen ‘Gouwen’ in de Volkskunde; maar het bestaan er op geldgebied: en den dag dat onze Gouwe entwat overhad, iets in den aard van de twintig duist frank die de brabantsche Gouwraad verleend heeft, iets dat kon dienen tot een beter onderleeren van ons westvlaamsche leven, dien dag 'n zou Biekorf, welke dit nu haast dertig jaar ter eer van Westvlaanderen op eigen rekening doet, misschien nietmeer moeten ellendiglijk scharten om te ‘mogen’ bestaan! Hadden ze in Brabant maar een Biekorf gehad!

Ondertusschen is de Stichting hierbovenvermeld een verheugende poging vanwege Brabant's beheer. Zake van zamelen, hoemeer men bijeenbrengt hoe beter; ondersteuning daarbij, van ambtswege nog, is een voldoeninge toe, verstaan, wanneer ze geen vrijdom 'n krenkt en dat ze haaft waar ze zijn moet. 't Schijnt dat 't in Brabant goed aanlegt.

Nu iets in 't bezonder.

Men wil daar in Brabant wetenschappelijk werk. En met recht.

't Is schoon om te zien hoe sedert een tijd, men overal van Volkskunde iets ernstig's wil maken. Zoo heel onlangs nog op Geschiedkundige Zitdagen te Doornijk te Mechelen, en even in de Knkl. Vl. Akademie. En telkens, om te zeggen ‘iets ernstig's’, zegt men dan ‘iets wetenschappelijke’.

Hier, wederom.

Doch ‘ernst’ en ‘wetenschap’ 'n zijn niet hetzelfde. Ernst kan vlijt zijn, en aandacht en doordacht, stiptheid zorge volherding, wat weet ik: allemaal noodig bij een wetenschappelijk man; echter geen wetenschap zelf. Wetenschap zelf bestaat ook buiten den man, en behoort te wezen een redematig stelsel van een eigen slag waarheid. Daar waar entwie, ten dienste der ‘Volkskunde’, een werkwijze bezigt ontleend aan hier of daar een ander wetenschap, als zouden zijn benuttiging van lichtbeelden talwikking vergelijking enz., zonder nochtans de volkskunde zelf als afzonderlijke wetenschap op te vatten, daar handelt hij ernstig, mogelijks - nu eens min dan eens meer -, evenwel daar handelt hij slechts uit geliefhebber; weten-

[p. 235]

schap plegen 'n doet hij daar niet. Ook ziet hij daar nooit, waar zijn uitkomst zijn moest, of hoe er zijn werk moet bestaakt of ingedeeld worden. En vandaar geen vooruitgang.

Hier, eenigszins wederom zoo.

De vragenreeks (op bl. 9-11) die blijkbaar moot gelden tewege als een indeeling, is van aard niet volkomen, immers omdat ze is geweest willekeurig. Daaruit zal ontstaan vele last voor wie ze moet volgen waarkeuren benuttigen aanvullen. En ondertusschen weeral geld verspeeld b.v. aan batelooze herdruksels.

Dan de ‘bepaling’, of omstaking van Volkskunde (zooals we vernemen op blz. 16) wordt aldus voorgesteld: ‘de folklore is de studie van alles wat betrekking heeft met het volksgeloof, het volksleven, de volkskunde en de volkswetenschap’. Maar ‘studie’, nog een keer, 'n is geen ‘wetenschap’, studie is betrachting, inleering, doorvoelinge bevinding enz., nog niet daarom een kennis welberedend.

En reeds alleen om 't woordje ‘folk-lore’ werd er voelbaar gehaperd. Want evendaar (op bl. 16) weet men niet wat gedaan met folk noch ook met lore. Van folk zou men wel willen zeggen maar men durft niet, dat dit de ‘lagere standen’ beteekent... dit klinkt een beetje preusch, 'n doet niet? En lore dan, schijnt, heel onduidelijk, vooral te zijn 's volks wetenis... alsof die was ‘het gansche folkloristische gebied’ (bl. 9), het meeste deel van 's volks gedoen.

En andere voorstelling van Volkskunde als wetenschap, en naar mijn bescheiden meening een betere medeen, heb ik voordezen nog bepoogd in Biekorf's Volkskundige Boekenschouw, 1908, i, bl. 1 vlgg. Volkskunde betaamde te wezen een beredende kennis (met zaken en oorzaken) aller uitingen van de bedrijvigheid der gemeenschap inzooverre deze handelt uit neiging; m.a.w. (zooals we verder uiteendeden in het ‘Eerste Vl. Taal- en Geschiedk. Congres’ te Antw., in 1910) van alles wat het volk (‘de menschen’, ook wij, ‘'ne mensch’) vermeent te weten, te kunnen zeggen of doen buiten de tusschenkomst van wetenschappelijke middelen; of (zooals L. Ghys zaliger het liever verkoos) van alles wat komt in of uit het volk.

Deze breeder maar ook nauwer-omgrepen bepaling heb ik toen trachten goed te maken (evendaar); en ermee, het voorwerp en de indeeling der Volkskunde, meer vast en volkomen, waargekregen. (Vgl. ook Hoe dient men, om wetenschappelijk te werken, de bronnen van folklore te behandelen, zoo ik het mocht voorhouden in het ‘XXXII^e Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres’ te Antw., in 1912, en zoo het, ongelukkiglijk onnagezien en ongekeurd, werd overgedrukt in dezes ‘Handelingen’ (bl. 616-629).

Alevenwel verder...?

- Dr. Schrijnen deed me dan de eer mijn bepaling tendeele te... ‘stelen’, s.v.v. (Vgl. daarover Biek. 1914-1919, xxv, bl. 33, opm. 1).

- Anderen nadien, en totnog, deden en doen me de eer mijn bepaling voort onbestreden te laten.

Dank voor die eer...

Maar... niet voor mij, doch om wille en ten bate der waarheid, ik zou verkiezen... bestreden te worden.

L. De Wolf