Biekorf. Jaargang 27

De oude Sinte-Walburgakerk te Brugge en haar Cartularium

Losse aanteekeningen.

De oude parochiekerk van Sinte-Walburga, te Brugge, heeft met vele andere instellingen dit gemeen, dat er van hare eerste beginselen niets met zekerheid geweten is.

Door de eenen werd er beweerd, dat de Ste-Walburgakerk in de plaats gekomen is van eene grafelijke kapel die,

[p. 201]

nog vóór er graven van Vlaanderen bestonden, en wel namelijk in 725, zou gebouwd zijn geweest. Anderen vergenoegen zich met de mogelijkheid eener grafelijke kapel aan te nemen, die in 1240 voor eene groote parochiekerk zou plaats geruimd hebben. Edoch, van dit alles ontbreken de bewijzen niet alleen, maar kan men uit stellig sprekende oorkonden het tegendeel vernemen.

Het spreekt vanzelf, dat de geschiedvorschers nopens Ste-Walburgakerk zich, bij gemis aan voldoende documenten, niet verder mochten wagen dan tot het opperen van redelijke meeningen. Het archief der kerk was immers niet bekend, noch in orde gebracht; van de charters, die de kerk en haar beheer betreffen, wisten weinigen iets voort te vertellen. Maar nu, dat het kerkarchief door het initiatief van den E.H. Pastoor Bernolet en door de zorgen van den H. Coppieters Stochove in zijn geheel overzien, gerangschikt en geïnventorieerd is geworden, staat voor den weetgierige de weg opengezet.

In dit archief bestaan twee, nagenoeg gelijke, en tezelfdertijd gemaakte, exemplaren van het Cartularium der kerk, geschreven in of rond het jaar 1486. Een dezer cartularia hebben wij (door de tusschenkomst van den E.H. onderpastoor Vuylsteke), voor korten tijd mogen zien en excerpeeren en met het tweede exemplaar vergelijken.

Ziehier de beschrijving met het door ons geraadpleegde boek:

Het bevat 75 folio's, gewoon perkament, ter hoogte van 33 ctm. bij 25 1/2 ctm. breed. Folio's 73 verso, 74 en 75 zijn wit gebleven. Langs voor zijn drie ongenummerde folio's, waarop de tafel der charters staat. Van folio 1 tot en met folio 68 verso, is alles in dezelfde hand geschreven, namelijk tot in het jaar 1486. Alwat van lateren datum is, werd door andere scribenten bijgeschreven, immers tot in het jaar 1592.

De oudste charter draagt het jaartal 1259; andere zijn van 1267 en 1291; al de volgende gaan van 1314 voort; de jongste is van 1592. Maar de volgorde van datum is in het

[p. 202]

cartularium niet in acht genomen geweest; alleen werd, doch ook niet streng, op het verschil van rubrieken gelet.

Het cartularium is verbonden in lederen band op berderen, met schoone renaissance-versiering; de verbinding moet van omstreeks 1590 zijn, te oordeelen naar den trant der ornementeering.

_* * _*

De kerk van Sinte-Walburga leeren wij uit haar cartularium kennen als eene geringe parochiekerk, die zelfs wat moeite schijnt gehad te hebben om behoorlijk te bestaan. Ingesloten zijnde tusschen de huizen der St-Jans-, Ridderen Ste-Walburgastraten, was hare hoofdbekommernis, van in 1356 reeds, om een betamelijk, hoewel klein buitenkerkhof te hebben. De parochianen moesten effenop binnen de kerk begraven worden, wat in alle opzichten hinderlijk was.

De achtereenvolgende pogingen om een kerkhof te bekomen en het naderhand te vergrooten, zal men in de verder volgende uittreksels leeren kennen.

Van ambachten of neringen, gilden of broederschappen, die in Ste-Walburgakerk hare kapellanie zouden gehad hebben wordt er nergens een woord gezegd. Eéne kapel alleen, eigen aan de kerk, was de kapel van O.L. Vrouw. En, uit de mindere gunst, welke deze kerk scheen te genieten, zou men mogen vermoeden, dat zij als parochiale kerk van weinig tel was. Het feit, dat de kerkmeesters, in 1424, erop aandringen dat Ste-Walburga wel degelijk eene parochiekerk is, zoo goed en evengelijk geconstitueerd als eene andere, klinkt als een verzet tegen eene verkeerde meening. Hoe het ook zij, de omstandigheid, dat in den loop der tijden onderscheidene parochiepapen met name genoemd worden is daar ten andere een afdoende bewijs voor.

Het is gebleken, dat Ste-Walburgakerk in den eersten tijd Sint-Salvators als moederkerk erkend heeft. In elk geval was haar grondgebied uit dat van Sint-Salvators

[p. 203]

genomen, dat, langs dien kant der stad, over Markt en Burg, tot aan de Reie strekte, waar het aan de parochie van Sint-Kruis paalde. Evenzoo werden, in hetzelfde tijdvak, Sint-Gillis en Sint-Jacobs uit Sint-Salvators' gebied gespleten. Zie daarover Duclos, Bruges, Histoire et Souvenirs, 277, en Verschelde, S. Salvators, 106.

('t Vervolgt).

K.d.F.