Biekorf. Jaargang 27

Nieuwskes uit de Slagveldstreke

... of, zooals ze zeggen al Becelaere, van de Frontemenschen.

Al Dixmuide, zooals stilaan een beetjen overal, heet de veertiendaagsche betaling: de konsjeem (= la quiuzaine).

Dan 't Albertfonds noemt men aldoor zonder achterdenken: het Beeralfons.

En den opziener van 't werk: den Schacht.

J.V.

Stoven met ovens, vóór den oorlog, waren onder ons buitenvolk nagenoeg onbekend, te weten toch oostwaarts van IJper; sedert den oorlog vindt me' er bij hen effenop. Al wie een stoof heeft, een ‘huisstove’ (met lange vierkantte huize is te zeggen) doet er maar even een oven aan steken. En nochtans dit kost vijftig frank of nogmeer... Dan wat zal er gebeuren? Achter jaren zal er een talwikker afkomen, hij zal willen ‘doen aan’ beschavingsgeschiedkunde, en zal uit dien aangroei van ovens besluiten: ‘dat onze geteisterde landsliên verzinnelijkt zijn in hun eten en in de bereiding ervan’.

Doch de echte zin van 't verschijnsel zit elders. Ik heb dien gevraagd hier en daar... en vernomen.

- 't Is een gemak, zei ik, ei? die ovens, lijk om erin 't een en 't ander te braden?

En 't antwoord lood altijd:

- 't Is eendelijk gemakkelijk: maar 't en is nièt van dat braden.

- Van wat is 't dan?

[p. 68]

-'t Is lijk om een beetje hout in te droogen! 't Gaat wel!

- Ha!

Ze moeten hun hout immers ‘rapen dàt is 't! En de oven en is hier geen teeken van weelde, maar een teeken van armoê.

T.R.

Niet zonder belang zijn de volksnamen der Barakken van 't Front.

De woningen in steen en ijzer, heeten hoepels, marmiten, ook nog tolbarakken (van tôle). Staan er tien in een reke, men doopt ze de Tien Geboden. Alzoo: vraagt ge aan de menschen in wat voor barakke dat ze wonen, ze antwoorden u: in de Tien Geboden, in 't Eerste, of Derde, of Zesde Gebod enz....

Staan er twaalf barakken: 't zijn de Twaalf Apostels; te Clercken kwam er een dertiende bij on ze naamden ze Ons Heere.

De H. Drievuldigheid bestaat ook; de Zeven Hoofdzonden, de Drie Koningen, en nog andere van dit slag.

Een barakke in hout opgeslegen op den hoek van een vierstrate wierd het Spioenkot genaamd.

De aldereerste barakken, door de menschen zelve in drie haasten en een schommelinge t'hoope gesmeten, naamt men molhoopen, sluipen, spelonken, en 'k weet er eene die den naam draagt en verdient van 't Stalletje van Bethlehem.

J.V.

En van Werken?

De gunstig gekende glasschilder Ladon komt een stel brandvensters te zetten in de kerk van Avecapelle bij Veurne: ze behooren ongetwijfeld tot het beste dat we in onze streek te zien krijgen. Het op te lossen vraagstuk was niet van de gemakkelijkste. Een eenvoudig landsch kerkje, gothisch van constructie, maar hier heeft dit laatgothisch, dat tot in de jaren 1600 in Vlaanderen zoo algemeen is, bijna niets meer van de klassieke middeleeuwsche vormen zoo men die in handboeken opgegeven vindt. Die middeleeuwsche kunst is tot een doorvlaamschen bloei uitgewassen waarvan soberheid in de kleurengam wel een hoofdtrek is. Onze plattelandsche kerkjes winnen geenszins met hooggekleurde ramen die den lichttoevoer te fel beperken. Te Avecapelle heeft de kunstenaar zijn taak allerbest begrepen: Een groot gedeelte der ramen is wit glas, de beschilderde vakken zijn heerlijk van teekening en kleur. Met mindere kosten bekomt men op die wijze een gunstiger uitslag. Een voorbeeld om na te volgen.

M.E.

En van Vondsten?

(Uit een handmare)

Wildernisse in Vlaanderen, 6-ii-21.

Te IJper.

- In de Rijselstrate blootgemaakt onder de brake: een streuschen muur in bergsteen. Hoogte, 3 tot 4 meter; dikte, een 40 meterhondersten. Bestaat uit twee verdiepen 't eene boven 't ander, te weten twee

[p. 69]

reken een onderste en een bovenste, van allemaal bogen - volleringde en blind - dichte tegeneen. Uit het Romaansch tijdvak, meenens Heer Coomans. Staande tusschen 't oud huis van Iweins' en dat van de Soenen's, een stap van 't Belle-Gasthuis. Ruw; kunsteloos.

- Langs denzelfden weg verder, ooknog ontdekt: onder 't gebouw der zoogezeide ‘Fricadellen’ ('t Leerhuis van Stad voor Meisjes geweest, tevoren de Lamottenzusters) lijk een begraafsteê, namelijk een ruim met in de wanden tal van holligheden, vakken zoogemeend als voor lijken.

- In S. Maarten's koor: de gekende grafsteden van ‘de vier Stiftherders’; tamelijk gave. Gaaf of zooveel ook het graf van ‘Mevr. Hugonnet’.

- Even in S. Maarten's: deelen van 't altaar van S. Joseph; het blad, kan men alonder thans zien, is een blauwschorren grafsteen, misschien uit de xv^e eeuw.

- Nog in S. Maarten's, aan den noordwand, aangetroffen: een ingang die toegemetseld was. 't Raam van dien ingang bestaat bovenaan uit een boge, een volleringde hoge onderstut door een klaver van drie andere boogskes insgelijks drie ringde; de groote overvangende boge rust op twee kantzuilen, elk met een kopken. Alles in blauwsteen. Volgens Heer Coomans, gaf die deur in het zijkoor der kerke, komende van uit de stiftzale ernevens.

- Eindelijk in S. Niklaai's (het nieuwere gebouw was van omtrent 1840 is 't niet?) weder ontbloot: de voelingen der zuilen uit den bouw van voordien, dertiendeeuwsch lichtewel. Er zou spraak zijn alreeds, met de blevelingen van '40 en die zuilen van voormaals, S. Niklaai's te herzetten... in 't Romaansch heelegaar!

E.C.M.

(Uit een andere mare)

10-iii-21.

Te Dixmuide.

- Maandag 7ⁿ II., zijn de ontruimingswerken in de Sinte Niklaaiskerke begonnen. Een kleen voetstuk 30/30 van den vermaarden doxaal tamelijk goed bewaard en twee kapiteelen of kopstukken, xv^e eeuw, zijn voor den dag gekomen. Te midden steen en kalkgruis ontdekten wij nog den ijzeren schild en de lechten der zijdeur van den noord beuk, smeêwerk uit de xvii^e eeuw.

J.V.