Biekorf. Jaargang 27

Serninongsche stro(p)band... 't zwijn z'n ziele!

Zoo hoorde 'k eens een oude brugsche vrouw ‘zweren’, al schielijk - maar hertelijk - uitschietende tegen een klein strop van een meisje.

‘Is nog een vloek van Grootmoeder zaliger’ zei ze mij dan, binst dat het kind ineenkroop van schuwte en ontzag.

... Klinkt er toch een wonder gedeun in de volkstaal!

......

In zulk een onnoozel gezegde wat een zang, wat een kracht; àl even onkwetsend.

't Begin ‘serninongsche’ verwekt in uw ooren 't geketter van toornig ‘gevloek’. ‘Stropband’ is de reden ertoe, de reden tot al dat geweld; 't is 't verwetene kwaad, het verwijtsel, bediedend zooveel als ‘galgenaas’ ‘galgendweil’ ‘galgenband’ ‘nietweerd’. En daarna, wanneer ge zoudt achten dat 't uit is, uitgeketterd met vloek en verwijtsel, - onverwijld onverwachts - volgt nog tot bestaving ervan een verwensching, een ‘eed’... ‘'t zwijn-z'n ziele!’, ronkend een beetje doovende-weg; wat schielijk

[p. 19]

u weer luisteren en nadenken doet... verslegen of 't was...; hierdoor wordt ge van tegen te spreken weerhouden; verstomd sta'-je daar, en ge stilt... 'tgeen nu wezenlijk is wat de razer bedoelde! Treffend was 't woord dus, al en deed het geen zeer.

'k En raad aan niemand aan zulke woorden te bezigen... Allerminst aan ‘vlaamschgezinde’ knapen, die denken somwijlen ‘franschachtig’ geblaai verdienstelijk tegen te werken door ‘vlaamsche’ ruwloktigheid uit te hangen: immers al loopende met hun klakke vandweers, met hun onderlijf open, met een pijpesteert uit, hun handen op zak, en ‘G. domme’ in den mond! Ook niet, hoegenaamd niet aan menige vlaamsche verhaalkunstenaars - zelfs van ‘ons beste’ - die meenen ‘in volkstaal’ te werken wanneer ze slag-op-slag-neere altijdmaar-aan ondeftige woorden ophalen: ‘scheuvel’ en ‘sloeber’ en ‘smeerlap’ en tusschenin weeral ‘verdomme’! Hoe spijtig!... Hoe leelijk, hoe onnuttig vooreerst! En ten tweede hoe weinig aantrekkelijk, neemt b.v. voor ‘treffelijke’ liên of menschen die willen treffelijk heeten, en aan wie we geren verwijten dat ze aan 't vlaamsch geen schoonheid en vinden!

Wat is 't dat we mogen bewonderen aan die woorden hierboven?

Den zwier

en den ronk

en den sleep

en den val,

de kracht

... maar tevens ook de ergeloosheid.

Wat dit laatste betreft. Voor 't volk is er vele geen kwaad, van woorden b.v. die eigenlijk echter niet deugen. Maar zijn wij indachtig nochtans dat 't volk uitteraard niet en stààt achter kwaad... Besefte 't dat veel van zijn klaps tòch ergerlijk zijn, meerendeels 'n gebruikte 't ze niet. Ten bewijze daarvan: als het iemand hoort ‘vloeken’, de keeren dat 't zelf ‘een beetje wil zijn’ hoe licht zal 't

[p. 20]

niet zeggen, beleefd maar berispend: ‘Wat! spreek'-je nu fransch’?... alsof in zijn meening het grofwoordige al ‘fransch’ was, ttz. geen-vlaamsch, en niet-staande in een mond lijk den onzen.

Bijgevolge: wij dan, wij die hebben heuscher te spreken, en voor wie menige volkswoord al èèrder gemeene moet dunken, wat gaan we nu doen om toch ‘volkstalig’ te redenen? in 't bezonder wanneer we er wat klem achter willen? Wel! Dien eigensten zwier daar, dien ronk, en dien sleep en dien val en die kracht trachten achter te beelden... ja best...; nochtans opperwaarduit: wel nazien daarbij, dat we 't ook ergeloos - mèèr ergeloos - kunnen. Kieschheid, onkieschheid vooral, 'n hangt niet af van een taal, ze hangt af van de menschen.

Gezelle, om die kunste, van 't volk na te talen, om die kunste te leeren, lei er dertig jaar aan van zijn leven,... maar... heeft ze gekend als niet een. Geen immers als hij, die den deun onzer volkstaal even deftig als heftig heeft weten weder te geven.

Waarom het niet van hem afgeleerd dan?

L.D.W.