Biekorf. Jaargang 27

[p. 12]

Susanna de Pardo van Brugge

Bernardijner Abdis in het Munster te Roermond.
1627-1642.

In de 17^de eeuw ontmoet men in Vlaanderen vele families afkomstig uit Spanje, reeds geheel inheemsch geworden en met aanzienlijke ambten voorzien, zooals Del Rio, Del Castillo, enz. Onder dezen bekleedde de adellijke familie Pardo of Pardovan een voorname plaats. Jan Pardo, heer van Frémicourt, was schepen en burgemeester van Brugge, welk ambt zijn kleinzoon Jacobus, ridder en heer van Flines en Beaucourt enz., overleden 5 Maart 1641, eveneens bekleedde. Tot deze familie, afkomstig uit Burgos, behoorde ook Susanna de Pardo⁽¹⁾, die op jeugdigen leeftijd den kloostersluier aannam in de abdij Sparmaille, sinds eenige jaren overgeplaatst van Siesele naar Brugge.

De abdij, tijdens den oorlog meermalen door de Kalvinisten en soldatengespuis geplunderd, was in een puinhoop veranderd. Om beveiligd te zijn tegen de strooptochten dezer benden werd het klooster niet meer opgebouwd, maar naar de stad verlegd in het refugie der abdij van Duinen.

Onder de leiding voornamelijk van den abt Bernardus Campmans, een der grootste en heiligste der abten van Duinen, bloeide het klooster spoedig op. Het genoot door het uitmuntend bestuur der begaafde abdis Marie de Ramires, zulk een faam van regel en tucht, dat niet alleen velen tot dit klooster werden getrokken maar andere kloosters door de hulp der religieusen van Sparmaille weder uit hun verval werden opgeheven⁽²⁾. Een krachtigen steun had de abdis in de priorin van het klooster, Susanna Pardo, die door woorden en werken den goede geest onder de kloosterlingen wist te bewaren en als bekwame huishoudster de abdis in vele moeilijkheden met raad en daad ter hulpe kwam.

(1) Zie het wapen der fam. Pardo en aanverwante families in Grafen Gedenkschr. prov. Antw. I, 63, op de afbeelding van de grafzerk van Silv. Pardo van Brugge, Vic. gen. van Antwerpen, overl. 1605.

(2) De priorin Barbara Casembrood werd, 1623, abdis in Hemelsdal te Dixmuide.

[p. 13]

De abt Bern. Campmans, vicaris-generaal, van nabij met den ijver en begaafdheid der priorin bekend, bestemde haar voor een zeer moeilijke en ondankbare taak. Onder zijn vicariaat behoorde ook de Munsterabdij Roermond, eertijds een der luisterrijkste abdijen der Cisterciënserorde, zooals nu nog haar machtige kerk, Roermond's glorie, getuigt.

In 1574, bij zijn bezoek aan het Munster, vermeldt de generaal-abt van Cîteaux, dat hij aldaar eene geleerde abdisse en evenzoo eenige nonnen en een beste regeltucht aantrof. Er waren toen zestien nonnen, twee novicen en vijf-en-twintig conversezusters⁽¹⁾.

Na den dood der abdis Elisabeth de Vlodrop, 1560-1582, begon het geregeld leven in de abdij te verdwijnen en het getal der nonnen te verminderen. Op het voorbeeld van hooger, mengde de adel, die de vorsten over de kloosters als over hunne domeinen zag beschikken, zich hoe langer hoe meer in de aangelegenheden der abdijen, en beschouwde deze als een eigendom voor hunne dochters om daar een gemakkelijk leven te leiden. Voornamelijk was dit het geval in Limburg; Herkenrode, Munster, Val N. Dame en Burtscheid werden geheel door den adel in beslag genomen, niet echter zonder heftigen tegenstand der Cisterciënserabten aan wie die abdijen waren toevertrouwd.

Vooral kwam in Roermond het kloosterleven in verval ten tijde dat Anna de Ruisschenberg als abdis aan het hoofd der Munsterabdij stond, 1604-1626. Door haar onstichtend leven, het voortdurend ontvangen van de adellijke bloedverwanten en vrienden in het klooster met wereldsche praal en vertoon, verdween de kloosterlijke geest⁽²⁾.

Van hare stichting af 1218 door de gravin van Gelder Richardis, eerste abdis, was de Munsterabdij gesteld onder den abt van Oudekamp, gelegen in denzelfden Staat.

(1) Cistercienser Chronik (Bregenz 1901), xiii, 264.

(2) Limburgs Jaarboek, xxii (1916), 127-129. Verslag oude Rijks Archieven, xxxv (1912), 451.

[p. 14]

Vreeselijk had Oudekamp, een der machtigste abdijen der Bernardijnerorde, te lijden door den opstand der Nederlanden en de reformatie. De abdijgebouwen werden totaal verwoest, de kloosterlingen van het eene refugiehuis naar het andere gedreven, uitgeplunderd en verarmd. Na het ontslag van den ouden abt 1622, kwam Laurentius van Bever aan het bestuur der tijdelijke zaken. Streng en krachtdadig trad hij op om het verslapte kloosterleven op te beuren en den financieelen toestand zijner abdij te verbeteren, waarin hij slaagde⁽¹⁾. Hij schrikte voor geen moeilijkheden, en vol ijver voor het welzijn der orde dulde hij den ergerlijken toestand in de Munsterabdij niet langer. Hij eischte het onderhouden der kloostergeloften en der voorschriften der orde. De pogingen van den abt leidden tot verzet en weerspannigheid van de zijde der abdis en het grootste gedeelte der nonnen, die steun en aanmoediging vonden bij hunne bloedverwanten en zoo bij de Staten van het Overkwartier van Gelder. De abt van Kamp, na te vergeefs alle middelen beproefd te hebben, ontnam in overleg met den abt van Duinen, Bernardus Campmans, aan de abdis het bestuur en dreef met kracht zijn bevel door om den regel en voorschriften der orde te onderhouden. De abdis ging in beroep bij de Aartshertogen, het generaal-kapittel en den Paus; wellicht niet om in gelijk gesteld te worden, maar om tijd te winnen. De Staten van het Overkwartier wendden zich 2 Juni 1625 met klachten over den abt van Kamp tot de Aartshertogen; dat hij de Munsterabdij tot een besloten klooster wilde maken; dat er hierom zich weinigen presenteerden om in het klooster aangenomen te worden.

(1) M. Dicks, Die Abtei Camp am Niederrhein (Kempen 1913), 464-475. In deze schoone en uitgebreide monografie vindt men niets over de moeilijkheden met Roermond. Kamp was de moederabdij der vrouwenkloosters Leeuwenhorst bij Leiden, Mariendaal, St. Servaas te Utrecht, Gravendal, Dalheim, Hoenepe bij Deventer, ook van de mannenkloosters Heusden, Ysselstein, en had het oppertoezicht over de Cisterciënserkloosters van Sibculo, waartoe Waarschoot en Potklooster te Antwerpen behoorden. Gedeeltelijk door de Hervorming, gedeeltelijk door de politiek, verloor zij alle rechten in die kloosters.

[p. 15]

De Staten dit voornemen strijdig achtend met de stichting, tot nadeel van het klooster en den landsadel, wendden zich hierom tot de Aartshertogin ten einde door hare machtiging en hare voorspraak te verkrijgen van den Paus ‘dat tselue cloister (gelyck voirtyts ten opsiene van veel stiften deser Nederlanden, die cloisters waeren geschiedt is) tot ein adelick stiftt mucht geërigeert werden’⁽¹⁾.

De Aartshertogin Isabella, bekend om haren ijver voor het herstel der kloosters in hare Staten, in plaats van zich te storen aan de klachten van de Geldersche Staten, steunde den abt van Kamp in zijn ondernemen, keurde het ontslag der abdis goed, en benoemde een opvolgster.

De vicaris-generaal Bern. Campmans had het oog op de priorinne en het klooster Sparmaille te Brugge. In overleg met den abt van Kamp werd deze tot abdis benoemd van het Munsterklooster. Hij wist dat Susanna Pardo voor zulk een taak berekend was en de nieuwe abdis vergezeld van zes of zeven der ijverigste kloosterzusters van Sparmaille aanvaardde vol moed en betrouwen op Gods hulp de lange reis, om te Roermond zulk een moeilijk werk als het vernieuwen van een kloosterleven in een vervallen abdij te ondernemen.

('t Vervolgt)

J. Fruytier Bernardijn.

(1) Limburgs Jaarboek, xxii (1916), 129. In de XVIII^e eeuw werden door den adel opnieuw pogingen aangewend te Rome om de abdijen Herkenrode en Val N. Dame te seculariseeren, zonder gunstig gevolg.