Biekorf. Jaargang 25

[p. 165]

De oudste lamp van Europa

WIJ hebben het wel onthouden: 't was den 5^en September van 't jaar 1904, oen gulden dag, die straalde, boven het groen der heuveltoppen, die Stuttgart als in eenen trechter omsluiten.

Wij stonden daar in 't Muzeum nauwkeurig het jongsteentijdsch steengerief van het paaldorp Nüssdorf na te speuren en met onze vondsten van Pitthem en Denterghem te vergelijken.

- Verschooning, Mijnheer, weêrklonk het al met eens aan onze ooren, gij stelt wel veel belang in al die oude werktuigen.

Wij keken verbaasd op:

- Vindt gij er ook uw beschot in? vroegen wij bescheiden.

't Stond daar een struische en bloeiende jongman voor ons... Zijn pikzwart haar, zijne donkere, vonkelende oogen, de kleur en de uitdrukking van zijn gelaat lieten ons zijnen zuiderschen oorsprong vermoeden.

- Hebt gij nog hooren spreken van Don Marcelino de Sautuola van Santander? vroeg hij met opgewekte stem.

In 1904 was die man zoo bekend niet als nu; hij was ons toch niet vreemd en wij antwoordden dat wij 't een en 't ander over hem gelezen hadden.

- Wel, hernam onze Spanjaard, ik ben zijn zoon... Kom mede met mij naar mijn gasthof. Ik moet u van mijnen vader vertellen. Men komt niet elken dag menschen tegen, die in zulke zaken belang stellen.

Wij aanveerdden het voorstel.

Onder de schaduw der hoornen, door de prachtige lanen van Stuttgart, in 't licht van den speierenden zomerdag stapten wij naar het Marquardtgasthof, het eerste van de stad, dat bij de spoorhalle gelegen is en er zijnen bijzonderen ingang heeft.

Op het eerste verdiep had de Spanjaard eene rijkversierde kamer gehuurd.

[p. 166]

Recht over elkander zetten wij ons neder, volgens duitsche geplogenheid in elk eene sofa en het spreekt van zelf dat een Spanjaard en een Vlaming rookten.

Terwijl de rook in waasfijne krinkels naar omhoog walmde, deed de jonge heer de Sautuola ons het volgende verhaal:

- In de streek van Santander, nabij Santillane, wel bekend door den beruchten Gil Blas, ligt de spelonk van Altamira; mijn vader bezocht ze in 1875; in 1878, in de tentoonstelling van Parijs, had hij merkweerdige verzamelingen gezien van den ouden steentijd afkomstig en hij vermoedde dat de grot van Altamira ook zulk gerief zoude kunnen bevatten... Hij deed opsporingen en inderdaad hij vergaarde eene menigte werktuigen in herthoren en in keisteen: zij behoorden klaarblijkend tot de tijdperken van Solutré en van de Madeleine. Zekeren dag, in den loop van 't jaar 1879, was mijn zusterken medegegaan met mijnen vader; nieuwsgierig en wikkelachtig zooals de kinderen zijn, had het naar omhoog gekeken en toonde het met blijde kreten eenige bultossen, die op den bovenwand der spelonk geschilderd waren... Welke was de verrassing van mijnen vader niet, toen hij daar eene wonderbare ontdekking deed!... Er waren eene menigte zwierige bultossen verbeeld, 'nen meter 25 cent., soms 2 meters 20 cent. lang; de teekening was in den rotswand gesneden en de dieren waren in 't zwart, in 't bruin en in 't rood afgemaald. Het volgend jaar wierden die ontdekkingen in het tijdschrift van G. de Mortillet, die alsdan de groote man was, bekend gemaakt; een fransche geleerde, M. Harlé, gaf een nauwkeurig verslag over de navorschingen van mijnen vader... maar hij oordeelde dat de schilderingen van Altamira tusschen 1875 en 1879, door eenen bedrieger waren uitgevoerd geweest!... 't Wierd alhier en aldaar, in bladen en zitdagen, wel nog wat getwist over de ontdekking van mijnen vader... doch de wetenschap had haar vonnis geveld: in het rendiertijdvak bestonden geene schilderwerken en de ontdekking van Altamira geraakte in

[p. 167]

het doodboek!... Mijn vader bleef bij zijne eerste meening, doch niemand liet hem recht wedervaren en hij stierf in 1888 zonder dat de wetenschappelijke wereld zijne ontdekking erkend had!...

- Zoo gaat het, spraken wij; zeg de waarheid en niemand zal naar u luisteren; leugens kan men gemakkelijk aan den man brengen... Doch lazen wij niet onlangs leden dat de nagedachtenis van uwen vader gewroken werd?

- Dat gebeurt ook maar al te dikwijls: de verdiensten, de ontdekkingen en de kunstwerken gelden slechts na de dood...

- Was het niet in de spelonk van La Mouthe, bij Tayac, in het Dordognebestrek gelegen, dat M. Rivière, de eerste na uwen vader, oude schilderingen en teekeningen ontdekte? vroegen wij verder.

- Zoo is het en bij verdere opsporingen in andere fransche en spaansche grotten wierd men gewaar, dat die verbazende kunstwerken van den ouden steentijd, welke mijn vader zaliger de eerste had opgemerkt, ook met eene dropsteenlaag bedekt waren... Ik heb hier schetsen bij mij uit de grot van La Mouthe. Bezie eens dien steenbok; de kop is flink geteekend; de horens zijn omtrent nauwkeurig; het lijf is veel te groot in evenredigheid van den kop, maar de achterpooten van dit dier, dat loopend wordt voorgesteld, zijn weêr niet slecht verbeeld... Aanschouw nu dit dier met zijnen fijnen kop; 't is een halfezel met rechtstaande manen en lange ooren; gansch het vorenste deel, met de voorpooten en de hoeven, verraadt wederom de vaste hand van een goeden teekenaar. Hier is nog een rendier; het is best gelukt; de omtrek van den snuit komt schoon uit; de gansche kop is met strepen bedekt, die vermoedelijk haren verbeelden; het gewei is ook bevallig geteekend; bij den wortel, heeft het een uitspruitsel, dat sierlijk en waterpas van achter naar voren loopt... Verleden jaar is priester Breuil naar Santander gokomen; meer dan eene maand lang heeft hij de schilderingen der grot van Altamira bestudeerd. Een dingen is zeker: 't is

[p. 168]

dat onder de verschillende beschilderde grotten van den ouden steentijd, welke thans reeds bekend zijn, Altamira de wonderbaarste is: priester Breuil zal daarover een prachtwerk uitgeven, dat al het belang, al de wetenschappelijke weerde, al de schoonheid van deze verbazende, oudsteentijdsche schilderkunst in volle daglicht zal stellen!...

- Ja, daar is priester Breuil toe in staat: hij is de eerste oudheidkundige van Europa...

Nog lang spraken wij met elkander; de vriendelijke Spanjaard noodigde ons uit nog eenigen tijd in zijn gezelschap te verblijven...

Doch 't kon niet zijn; wij moesten afscheid nemen; door de verrukkelijke vallei van den Neckar, door de landschappen, welke de verbalen van Auerbach onsterfelijk hebben gemaakt, moesten wij ons naar Konstanz begeven, om daar ook het oortijdsch muzeum te bezoeken.

_**_*

En de oudste lamp van Europa? vraagt ons de geduldige lezer.

Wel, wij komen erop.

De eerste schilderwerken der spelonk van La Mouthe, zijn 90 meters van den ingang gelegen.

't Is daar helledonker en de oortijdsche schilders moesten toch zien om hunne kunstwerken uit te voeren, olifanten en bultossen, steenbokken, poerden en rendieren in die verholene krochten, op de rostwanden in te snijden en met rooden oker af te malen.

Zij hebben lampen gebezigd om te zien en zoo eene lamp van den ouden steentijd heeft men in de spelonk van La Mouthe gevonden.

Zij is gemaakt van een rond, plat stuk rooden zandsteen; aanzijds de ronde is er eene soort van handhaaf; de bovenste zijde der ronde is uitgehaald in de gedaante van een schaaltje; op de onderste zijde der ronde schijf, staat de kop van een steenbok gekorven.

[p. 169]

In dat schaaltje kon men, zooals de Eskimozen nu nog doen, eene wiek leggen van droog mos en olie branden die van vet gemaakt was.

J. Claerhout