Biekorf. Jaargang 25

[p. 121]

IJdelheid van Albrecht Rodenbach

WE hebben 't aan den achtbaren Heer Hipp. Van Honsebrouck te danken dat wij dit onuitgegeven handschrift van Albrecht Rodenbach kunnen druk vast in Biekorf stellen en alle vlaamsche vrienden kenbaar maken.

Het dagteekent van zijn laatste collegiejaren (74 of 75). Zijn belang ligt hierin te vinden dat het gedicht ‘Weelde’ (1876) een rhythmische omwerking is van dit dichterlijk prozawerk.

IJdelheid

De nacht ligt over de stede.

Daar rijst een donker gebouw hoog en breed. Wijd strekken de hoven erbachten, vereend in den duisteren met hunne kronkelende wegen waarover de zwarte trillende kruine der boomen helt, en hunne vijvers waarin de betrokken mane spegelt en de beplekte lucht. Duister en somber is het gebouw alhier.

Maar al den anderen kant schitteren de hooge vensters en verlichten de breede strate. Rijtuigen staan voor de wijdopen poorte, en in huis langs den grooten marmeren trap staan er trotsche knechten in livrei. Boven stroomt het licht door de ruiten en de driedubbele kanten behangsels, en ondertusschen vliegen daar dansende schaduwen voorbij, en men hoort als bij walmen het zwierig spelen van fluit en snaartuig.

Daar woont Rijkdom en Weelde.

Van binnen in dat paleis zijn er donkere gangen, maar in den donkeren ziet men hier end daar het marmer blinken en spookachtig zien er de standbeelden uit en de geschilderde tafereelen langs den wand; onder de voeten voelt men den kouden en klinkenden marmeren vloer op het donzig tapijt.

Daar verder is er licht; daar loopt een prachtige gang, alles blinkt er en schittert. Daar komen knechten in livrei weg end weder.

Nu speelt wederom dat streelend en vleiend muzijk met zwierig trippelende mate.

Hier is eene zale. Hier heeft het kostelijk maal plaats gehad. Op de tafels staan nog de zilvezen schotels en bekers, de vruchten, en wat er overschiet van den zinnelijken disch. Hier hedben zij gezeten, die rijke, op die prachtige stoelen. Daar in dien zetel zat de Meester van het huis, recht over dat geschilderd paneel, dien ridder in het stalen harnas, die hem met zijn streng gelaat geheel de maaltijd bekeken heeft, terwijl zijne hand met ijzeren handschoe rustte op het ridderlijke reuzenzweerd. Hier heeft de kostelijke wijn getinteld in de bekers. Hier heeft ook het muzijk gespeeld; hier hebben zij gezougen en vrolijk geklapt en gelachen, terwijl de schuimende drank in de bekers gistte. Hier heeft men gezwommen in wellust en wereldsche vreugd.

[p. 122]

O weelde, o rijkdom, o wereldsche vreugd.

Een knecht trekt door den verlichten gang voorbij, beklimt zwierig den trap daar te enden, en opent de bonte gordijne en treedt in de zaal waaruit een lichtstraal schoot als de gordijne verroerde.

Laat ons volgen. Hoor, daar speelt op nieuw dat muzijk. Gevoelt gij niets in uw herte? O streelend en vleiend is 't dansend muzijk, maar het doet vreemde stemmen in het herte zingen.

Zie, hier is de feeste.

O rijkdom, o pracht, o zinnelijke weelde. Is het eene zale, of het tooverpaleis van de Araabsche sage; is het een lustig priëel te midden den vroolijken bosch? De grond ligt of het ware met bloemen en geurige kruiden bestrooid. Daar te enden te midden een bosselken spruit de fonteine; hooge schiet de schitterende waterstrale, en valt, te midden diamanten regen, in den murmelenden waterkom waarover kostelijke planten zijgen met breede bladen, en waar gouden en zilveren visselkens in zwemmen. Al alle kanten stroomt het licht. Daar omhooge zweven goden en godinnen, het wemelend hof van den Olympos. Daar, te midden dat bosselken spelen die kunstige spelers. In het ronde wemelen met stralend gezicht en vierige wangen en lachenden mond die blijde rijke genoten; en als het muzijk zwijgt, dan hoort men duizende stemmen en vrolijk gelach. De kostelijke waaiers leven lijk-vliegende vlinders. Al alle kanten stralen de diamanten in het gevlochten haar der vrouwen, en de bloemen op de weerschijnende ruischende zijde der slepende kleederen.

Die jongeling hoog van gestalte met zijn edel wezen en edelen gang, zijne stralende ooge en diepen blik, is de meester van het huis. Hij is edel en machtig. Naar hem lacht de gekroonde vorst en voor hem buigen eerbiedig de trotsche hovelingen. Hij is rijk. Des winters woont hij hier in dit prachtig paleis; des Zomers, verre van de stad, te midden de velden, niet verre van de zee en de badstede, op zijn kasteel met bosschen en weiden en wateringen omringd. Daar geeft hij malen en feesten lijk hier en jaagt in de bosschen met de edele jonkers. Zijne genoten. En door de velden hoort men het gebas der honden, het schallen der jachthoorns en de stemme der loopende knechten in 't rood en in 't groen. En somtijds staken de menschen hun werk op het land: een prachtige hert vliegt gelijk een schicht door de weide en springt over de kronkelende beke, terwijl in de vernte naast het woelig jachtrumoer.

Rijk, machtig en jong is de heer van het huis. Daar zwiert hij licht en lachend te midden die blijde genoten.

Men heeft een stonde gerust, de waaiers hebben hun werk gedaan, men heeft den adem wedergekregen. En terwijl de genoten verzamelen tot den dans, speelt het muzijk het voorspel der draaiende walz. Daar valt de trippelende mate: de wiegelende zwerm vliegt toe en wemelt en wentelt op de mate van het zinnelijk spelen.

O Rijkdom, o weelde, o wereldsch genot.

_**_*

Het is nu reeds laat in den nacht. De zalen schitteren nog en nog stroomt het licht door de vensters op strate. Maar de heer van het huis

[p. 123]

aleene doolt nog in de zalen. Het muzijk zwijgt en eenzaam spruit de strale der fonteinete midden het bosselken en de kostelijke planten, en treurig murmult het water dat valt in den kom.

Want een voor een zijn de rijtuigen weggereden van voor de deur. En de jonker heeft een treurigen blik geworpen door die prachtige eenzame zalen, en heeft verzucht, en is weggegaan met tragen stap, het hoofd op de borst.

Diepe voor hem loopen de trotsche knechten met rijke livrei en weken op zijds langs den gang. En hij en heeft ze zelfs niet gezien, en deze die hem afwachtten aan den trap die naar zijne kamer leidt, heeft hij afgewezen; en, traagzaam, het hoofd op de borst, doorkruiste hij de donkere gangen, niet willende dat men hem lichtte.

En daar staat hij nu boven op den steenen trap die daalt in den hof, en beziet met mijmerenden blik de zwarte boomen langs de kronkelende paden, de zilverachtige plekken te midden het donkergroene gers, en den duisteren hemel waar de mane duikt bachten groote wolken.

Zijn arm rust op den reuzachtigen marmeren leeuw die op de leuning van den trap ligt, en zijn hoofd rust op zijn hand, en daar staat hij, duizelig en het herte vol weedom en vreemde smerten.

Hij is rijk, hij is machtig, hij is jong; op zijn gebod komt weelde en vreugd en wereldsch genot; en zijn herte is ijdel en zijne ziele onvoldaan.

Droomend beziet hij den somberen hemel en voelt hoe groot de afgrond zijns herten is en hoe wijd en hoe diepe dat vreemd gevoel, de begeerte. En hij droomt en hij droomt; en hoe langer, hoe treuriger hem het leven schijnt. In zijne ooren ruischt lijk eene spottende stemme het dansende lied en het vrolijk fluisteren en lachen der feeste. In zijn dolend verstand ziet hij het maal en den dans. Maar treurig blijft hij daar staan en droomt van het vreemde raadsel zijns levens.