Biekorf. Jaargang 23

‘Gezelliana’

BOVEN (op bl. 111) vermeldt Caes. Gezelle een snipperling van Guido Gezelle:

‘De beste kamers zijn 't

die al voor nieten

met goud dat niet en blinkt

het land begieten.’

Daarna vraagt C.G.: ‘Van welke kamers zou er hier sprake zijn? Voorzeker van de kamers die 't land helpen beheeren. Wie waagt een andere gissing?’

- Ik, zei de hond. Waarom niet?

Onderstelling. Ze mogen zeggen van G.G. wat ze willen, maar G.G. was een Vlaming lijk een ander. Allen die hem gekend hebben van bij, zullen me toegeven (zonder, hoop ik, dat er daarom één vrome ziel nu moet gaan kemelruggen) dat hij ook geren een keer, als elke Vlaming, loech... al was het zelfs met een zegseltje dat een klein ziertjen aangebrand was. - Gezelle? zulk een mystiek man? - Ja, ja, Gezelle? Maar hoort! Versta'-me wel: tusschen een zeker realisme dat oostersch riekt, en Gezelle's mysticisme dat op sommige dagen kloostersch was, loopt er nog een geildige middenweg... dikwijls bewandeld ten anderen door ‘'t Manneken uit de Mane’ (vat-je me?); en alwaar dat er geen een Vlaming wars en is, van zijn neus altemets een keer in te steken. ‘Histoires de curés flamands’ zegt de Wale. En in dezulken, wil ik zeggen, was 't dat Gezelle niet en verschoot. De brave man stamde te stijf-vast uit 't volk, en hield hem maar-immervoort te dichte staan bij 't volk, om kieskeurig ooit den vijzen uit te hangen. Bovendien het was zijn leus, en het is zijn kunst geweest: dat hij, om zijn volk te verheffen, en dezes taal medeen, hij dit volk en deze taal niet veranderen moest, maar ze laten wat ze waren, en 't vuige eruit veredelen, en 't vuile schoone-zeggen.

En om den wille van dat allemaal, ik gis het volgende:

Stelling. Hier is een woordenspel op handen.

Uitwendig, en bij gelegenheid, is er spraak ‘voorzeker van de kamers die 't land helpen beheeren’... overigens een inrichting waarin Gezelle zeer hertelijk gerust was, en daarenboven een benaming, welke hij als een schuimwoord verwees (vgl. Loquela o.w. ‘huis’) en fraai begekte (vgl. zijn Biekorf alom).

[p. 367]

Van die ‘Kamers’ zal er op een dag gesproken zijn geweest.... en God weet, wat dat men van die ‘Kamers’ zei: misschien dat die ‘Kamers’ veel te grooten stuiver kostten aan ons Land, of te hooge belastingen stelden; en dat ze ooit-maar ‘goede Kamers’ gingen worden, als ze diezelfde lasten wat verleegen zouden instee van ze te verhoogen. En Gezelle, die daarbij aanwezig was, Gezelle loech; - hij loech daar op dien stond, of hij loech nadien... om 't even. - Hij loech, omdat hij in zijn onafhankelijk vlaamsch gemoed, het bespottelijk achtte te gaan de franschen nadoen, en te spreken zooals zij, van ‘kamers’ (= huisvertrekken) die een land beheeren! Hij loech, omdat de liên daar, die voor ons Land de ‘beste kamers’ wilden, hun vlaamsch vergeten waren, en niet indachtig bleven dat in 't vlaamsch de ‘beste kamers’ juist de minsten zijn! Te Brugge toch is 't zoo, en Gezelle die een bruggeling was, viel dadelijk aan 't dichten... om te lachen.

Hij dichtte van de ‘beste kamers’, uitwendig als boven; doch inwendig bedoelde hij vast: niet dat vreemd begrip, een afgetrokken inrichting van staatkunde; maar naar ons vlaamsch begrip, dat werkelijk en welbekende huisvertrek, waaruit men haalt:

- ge weet wel wat - dat ‘goud’ weerd is al is 't dat 't ‘niet en blinkt’, (wat toch ook denken doet op [‘stinkt’]) en waarmee men [toennog] ‘voor nieten’ mocht ‘het land begieten’!
‘Niet blinken’ was een euphemisme; en ‘'t land begieten’ realisme.
't Was grof gemeend; toch fijn gezeid; en Gezelle zal daarbij hebben gemonkeld:
- hem zijn zeggen schortte 't wel aan eerbied voor de ‘Kamers’; maar dit was hem eender;
- 't schuimwoord dat hem knees, kwam er ‘al stinkend’ uit; 't was alles wat hij wenschte;
- en 't drolligste van al, met inwendig de zaak meest door den str... te trekken, zei hij uitwendig meest de waarheid.
Zoo gis ik...
en
zeg!... mis ik?

T. Raepaert.