Biekorf. Jaargang 23

[p. 234]

Langstlevendheid

GUIDO Gezelle vernam uit Thourout, in 't begin dat hij Loquela uitgaf, de volgende spreuk: een hond leeft drie tuins.

Hij vroeg daarover verderen uitleg en hoe welgezind was hij niet, ons eenige maanden later te kunnen mededeelen, dat hij van D^r Verriest, uit Berlijn, een antwoord gekregen had.

Dit antwoord bevatte de volgende ladder van langstlevendheid:

Een tuin leeft drie jaar,
een hond leeft drie tuins,
een peerd leeft drie honden,
een mensch leeft drie peerden,
een ezel leeft drie menschen,
een wilde gans leeft drie ezels,
een kraaie leeft drie wilde ganzen,
een hert leeft drie kraaien,
een rave leeft drie herten,
en de vogel Phoenix leeft drie raven.

Dat staat in Loquela, Amsterdam 1907, bl. 650. Uit verder onderzoek bleek het dat die zeisels ook bij de oude Grieksche schrijvers bekend staan en onder vele volkeren verspreid zijn.

_**_*

Bij de keltische volkeren hebben wij 't een en 't ander daarover waargenomen. De hertog van Devonshire bezit een iersch handschrift genoemd het boek van Lismore. Op bl. 151 van dit handschrift, staan er iersche spreuken, waarvan het bedied hier volgt:

Een tuinstaak leeft een jaar. De akker leeft drie jaar. Drie leeftijden van den akker voor den hond. Drie leeftijden van den hond voor het peerd (ech). Drie leeftijden van het peerd voor den mensch. Drie leeftijden van den mensch voor het hert. Drie leeftijden van het hert, voor de duikmerel. Drie leeftijden van de duikmerel, voor den arend. Drie leeftijden van den arend, voor den zalm. Drie leeftijden

[p. 235]

van den zalm, voor den taxusboom. Drie leeftijden van den taxusboom, voor de wereld, van zijn begin, tot zijn einde.

Terloops weze hier aangestipt dat de keltische Ieren ech zeggen voor equus, peerd. Zij hebben dus de k bewaard, terwijl al de andere Keilen die k in p verwisseld hebben. De Gallen zeiden bij voorbeeld epos voor peerd. Toen de Kelten de indogermaansche k in p verwisselden, waren de Ieren te ver van het stamland verwijderd of hadden zij reeds voor de verwisseling, het stamland der Kelten verlaten, dat vermoedelijk op de boorden van den Mein gelegen was?

Diezelfde sage staat ook in een gedicht vermeld, dat te vinden is in het bekend iersch boek van Ballymote, een handschrift van het begin der 15^e eeuw.

Dat verdichtsel luidt als volgt:

Tre gort crann.

Tre crann cu.

Tre cu marcc.

Tre marcc doen.

Tre doen set.

Tre set nasc.

Tre nasc iach.

Tre iach eo.

Tre eo bith.

Bith beo dia.

Hetgeen beteekent:

Drie akkers een boom.
Drie boomen een hond.
Drie honden een peerd.
Drie peerden een mensch.
Drie menschen een pad.
Drie paden een keten.
Drie ketens een zalm.
Drie zalmen een taxusboom.
Drie taxusboomen de wereld
En eeuwig levend - God.

In deze zeise gebruikt men voor peerd het oud iersch woord marc, van denzelfden stam als 't oudhoogduitsch woord marh peerd en ons woord merrie.

[p. 236]

Bij de Kelten van Bretagne waren die spreuken ook bekend. In de Revue Celtique (III, bl. 204), staat er uit de taal van Bretagne in 't fransch overgezet, als volgt: de raaf leeft drie menschenlevens en nog vindt zij dat het niet genoeg is.

_**_*

Voor het hoog altaar der abdij van Westminster ligt er een rond steenen inlegwerk. Rondom dien vloer kan men overblijfselen gadeslaan van een latijnsch opschrift, dat dagteekent van omstreeks 1268, dat vroeger aangeteekend wierd en nog te lezen staat bij Scott, Gleanings von Westminster Abbey, bl. 99. Dit opschrift vermeldt de haag, den hond, het peerd, den mensch, het hert, de raaf, den arend en groote zeemonsters op de wijdvermaarde ladder van langstlevenheid.

_**_*

Bij de romaansche volkeren werden dezelfde zeisels ook vermond.

In Venetië zegt men:

Tre sievi dura un can,
Tre cani dura un cavalo,
Tre cavai dura un omo,
E tre omeni dura un corvo.

In Portugaal luidt het:

Uma selve dura tres annos,
Tres sebes um câo,
Tres câes um cavallo,
Tres cavallos um homem,
Tres homens um cervo,
Tres cervos um elephante.

In Estremadura in Spanje kan men de volgende sage waarnemen:

Tres años dura un seto,
Tres setos un perro,
Tres perros un cabayo,
Tres cabayos un hombre,
Tres hombres un cuerbo,
Y tres cuerbos un milano.

[p. 237]

't Is hier de haag, zooals men ziet, die de plaats van den tuin inneemt.

_**_*

't Is nu de taak van dezen die bevoegd zijn in de volkskunde, op te sporen van waar die ladder van langlevendheid afkomstig is. Voor zulke dingen placht men dikwijls den oorsprong in Indië op te zoeken. Zeker is het dat er in het derde boek van de Mahábhárata over het volgende gefazeld wordt: 't zijn daar verschillende dieren gedagvaard, die achtereenvolgens ouder zijn, te weten een uil met name Pravarakarna, eene kraan met name Nadijangha en eene schildpad met name Akupara.

T.R. Caes.