Biekorf. Jaargang 20

[p. 257]

[Nummer 17]

Buiten of binnen

VOOR den twintigsten keer stond Toone de oude visscher op van zijn stoel en saffelde al trekhielen de deur uit, niet zijn handen in zijn broekzakken, om buiten te gaan kijken naar de scheeve zandstrate die langs den gevel van zijn huis voorbijliep. Een heelen tijd stond hij er te zien naar dien mulligen weg die daar oneffen en ouderwetsch tot vóór zijn voeten kwam aangesukkeld, en dan verder in allerlei bochten en kromten vooruit slingerde de duinen in, lijk een die zelf niet goed zijn weg en weet, om ginder te verdwijnen backten den hoogen hil van goudgeel duinezand.

Toone schudde zijn ouden grijzen kop; zijne oolijke blauwgrijze oogskens blonken van spijt en zijn oud bekkeneel wrocht met meer gejaagdheid aan de pruime. Meteen draaide hij zijn rug naar de straat, en bezag zijn huizeke dat met den achtergevel tegen den weg stond geleund en naar 't westen keek.

[p. 258]

‘En zeggen, grolde Toone in zijn eigen, dat ik hier zou weg moeten uit mijn huis. Ik zou algelijk willen weten wie mij zou dwingen mijn huis te verkoopen? Ze zullen hier van dien ouden goên zandweg eene splinternieuwe kassij maken van dubbele breedte; “uw huis moet weg, zijn ze komen zeggen, we zullen u den prijs instaan!” Wat, mijn huis weg? Noch ik, noch mijn huis en gaan hier van mijn leven weg!’

Toone en kon het niet verkroppen dat ze hem, den ouden visscher die meer als dertig reizen op Ysland had, die niets anders en vroeg dan te mogen gerust met Doka voortleven op de erve hem van vader achtergelaten, dat ze hem nu buiten wilden omdeswille van een nieuwen steenweg die de stad moest verbinden met strand.

Toone trok voort al slepen met zijn witte kloefen; al knabbelen stapte hij den lochting binnen en overging met tragen blik gansch zijne erve. Zijn huis stond daar zoo vriendelijk met zijn blauwendig witten voorgevel te baden in 't zonnelicht, met zijn vuurroode dak waarop een wijngaard zijne stille bladeren had gespreid tot een groenen mantel; boven stond het oud weêrhaantje, gedachtenis van Ko van Djake's, vergaan op Ysland. Aanzijds was de kleine stal van hem getimmerd, en gefaseld met eene oude lijfboot voor kappe, en waarin hij eene geit hield en konijnen. Daar vooraan was de steenput dien zijn zoon Wies nog gemaakt had, tegenwoordig in Vlissingen, met een ouden mast erbij geplant met blok en schuifloop, al nog van zijn eerste schip, om er de ketels mede te laten in 't water zinken. De doornhaag en de twee appelboomen daar, die krom en knuistig stonden en twee groote ronden zwart lommer op den grond afwierpen, had hij zelf geplant en bezorgd tusschen het zeevaren.

Het ging in zijn herte dat hij daar al van zou moeten onteigend worden voor die ‘domme, nuttelooze kassij’, maar hij was besloten koppig te blijven, alleman te laten praten en geen duimbreed uit den weg te gaan. Nu was hij naar binnen en vond er Doka die stille en gezapig de

[p. 259]

aardappels aan 't schrooden zat bij 't venster. Doka was een vrouwe van in de zestig met rimpelig wezen en witte pijpmutse, hare oogen pinkten gestadig al op haar werk kijken, en zij en hief zelfs het hoofd niet op als Toone bij kwam.

Hij stond nu te kijken naar het huisgerief dat daar, al schoon en net opgepoetst, zijn binnenhuis versierde: die gele ketels en teelen die blinkend op den langen bank stonden, en eronder eene heele rei glinsterende kannen en melkpinten; boven den heerdmantel met bebloemd lijnwaad afgezet, een Kristusbeeld met Kalvarieberg, en heel 't Bitter Lijden in eene flesch; daarnevens een zes tellooren met Napoleon erop en zijn leger, aan de zoldering twee kleine driemasters lijn uitgesneden, en volledig betuigd van anker tot vlag, en daarbij eene vogelkooi met twee duinefrijoens erin.

- ‘Wat zult ge nu zeggen Toone,’ sprak Doka, na een wijle, ‘als die Heeren weer gaan komen van d'achternoene?’.

- ‘Wat ik zal zeggen, wijf? - dat mijn huis hier zal blijven staan, en dat ik voor niemand en zal veranderen, zij moeten maar zelf een omweg doen met hunnen steenweg... met hun steenkoppen, hertevreters!’.

...Doka zag dat het Noorden aan 't duisteren was en dat een ongewêerte gauw zou losvaren, daarom zweeg zij en schilde voort aan de harde knollen. Toone deed zijn kloefen af, en op zijn rooskleurige zokken ging hij op de voute zijn beste hollandsche pijp halen, ontstak, en altijd stuur kijkende nam hij een stoel en ging zitten op de blauwe schorren aan den voorgevel.

_**_*

's Namiddags kwamen ‘die Heeren’.

Toone had ze zien afkomen, zij waren met drieën; een hunner droeg roodgekleurde stafs onder den arm, achteraan kwam de veldwachter met zijn dikken gaanstok. Aan den naasten zwaai van den zandweg stonden zij stil en

[p. 260]

mieken gebaren, met hunne armen wijzende naar de vier gewesten, en redekavelden heel luid. Dan kwamen ze nader, Toone hoorde ze onder elkander kouten in vriendelijkheid, dan al met eens waren zij den dam over en daar stonden ze voor hem.

- ‘Goên dag, Toone’, 't was eene groote heer die hem aansprak, met zwarten bolhoed en grijze knevels. ‘Goên dag, ehwel hebt ge u al overpeisd? Binnen veertien dagen wordt de steenweg alhier aangelegd en we zijn hier om u dezen keer mondelings en van staatswege drie duizend frank te bieden voor uw goed, is 't genoeg?’

- ‘Is 't genoeg, is 't genoeg’, weêrtaalde Toone, en zijne oogen vonkelden, ‘maar mijn goed en is niet te koop!’

- ‘Hoe, niet te koop? - maar 't is al vier maanden dat wij u zeggen dat de nieuwe steenweg dweers door uw huis moet komen en dat ge een schoonen prijs zult krijgen voor grond en gebouw; ge kunt er maar bij winnen, 't is al oud en versleten!’

- ‘Er is hier niets versleten, Mijnheere van de wet,... maar ik geloof dat gij zelf begint te verslijten. En daarbij ik en verkoope niets, 't is daarmeê uit.’

Toone stond recht en was teweeg naar binnen, maar de tweede heer weêrhield hem. 't Was een man met vilten hoed, groengestreepte ondervest, nijper op zijn krommen neus, en deftig voorkomen.

- ‘Horkt, Toone’, sprak hij met zijne handpalmen open en zijn hoofd scheef, ‘wilt ge niet overkomen ge zult het u bitter beklagen, en ge zult moeten herden wat er van komt!’

- Toone wrocht met zijn kakebeenen - ‘ik en heb me nog nooit niets beklaagd...’ antwoordde hij.

- ‘Jamaar, voor zulk een schoonen prijs?... ge kunt u een huis maken als een kasteeltje, dicht aan zee, dichte van uwe boot!’

- ‘Ik en ben niet voor kasteelen’, grolde Toone.

- ‘Nu, en Djake Rijssen dan, hij heeft hem ook laten gezeggen, hij is al bezig met verhuizen!’

[p. 261]

- ‘Djake Rijssen!... 't is gemakkelijk voor hem, hij en heeft niets dat het zijne is, noch boot noch erve, iedereen kan alzoo verhuizen!’

Die heer wierd gewaar dat hij geen rechterkant aan Toone zou krijgen, en hij gaf het op. Hij wisselde een oogske met den eersten en zei hem eenige woorden in 't fransch. De veldwachter en de pennelikker met zijn roode stafs en papieren onder den arm, waren al hunnen kant bezig met Doka te overklappen die doende was aan 't schuren van potten en pannen onder den vlienderboom. Maar Doka bleef van Toone's gedacht, en toen de Heeren gereedschap mieken om te vertrekken en haar zeiden: ‘Doka, Toone heeft ongelijk van maar zoo weinig redelijk te zijn’,

- ‘Toone heeft groot gelijk’, riep zij, ‘oude boomen en willen niet verplant zijn, anders drogen ze uit en ze waaien in den dijk’.

De heeren vertrokken, en Toone zag ze voortstappen langs den krommen zandweg. Met nijdigheid in 't herte overdacht hij, hoe zij hem hier bij alle middels wilden buiten hebben! ‘maar 't zal nog te zien zijn,’ gromde hij.

Na stil het avondeten genut te hebben gingen Toone en Doka in de avondkoelte te samen in gezapigheid over den dam op strate. Zij slenterden over end weêr: en bekeken langen tijd hun gedoente, en die oude straat met die versletene knuistige tronken erlangs, die breede wagenslagen in het malsche zand, de duinen die ginder opgingen rood- en goudgekleurd en die de laatste stralen der zon opvingen. En ze spraken gemeenzaam en mompelden van ‘domme steenweg en bucht van volk’. Dan stapte Toone nog eens de breedte af van den zandweg, haalde weêr misnoegd zijn schouders op, en ontstak eene andere pijp.

De avond viel en de donkerte kwam achter land en duinen gekropen; nog een tijd lang vlekten de roode mouwen van Toone en de blauwe rok van Doka op den grijzen zandweg. Een koele wind kwam uit zee al over de billen gevloeid; ze fazelden nog een stonde en trokken dan binnen in huis.

('t Vervolgt)