Biekorf. Jaargang 20

[p. 177]

[Nummer 12]

Dood-zijn

WIE en heeft er van zijnen haarkapper niet vernomen dat de baard blijft groeien na dat de mensch gestorven is; of in zijn dagblad niet gelezen dat er lijken omgekeerd in 't graf gevonden worden; of in zijn leven niet hooren zeggen dat sommige vermoorden nog armen en beenen verroeren, op de wijze van Siegfried die, verraderlijk omgebracht, dreigend zijne hand uitstak, als Hagen te wege was hem, van den vinger, den tooverring te rukken en te ontrooven?

Wat is er daar al waar van?

Voor mij en een andere, die wel schikken een kort verblijf te doen in 't vagevuur, is het van klein belang dat onze baard, na onze dood, wat korter of wat langer groeit: 't eene zal verschoeperen met 't andere. Maar levende in 't graf liggen, dat is eene andersche mishande, en, van de twee een, zou ik nog liever levende verbrand dan levende begraven worden.

[p. 178]

Nu, om kort te maken: 't is waar dat baard en nagels eenigen tijd blijven groeien na de dood; 't en valt niet te betwijfelen dat sommige lijken gedraaid in 't graf liggen; en 't is slaande bewezen dat er onbermhertige lijken gevonden worden die, 't zij met eenen stamp, 't zij met een sijfa, den geneesheer onthalen die ze schouwen wil.

Dit alles bewijst: niet dat die lijken nog leven, maar dat er, kort na de dood, nog leven zit in de huid waar nagels en haar uit schieten, en in de spieren die de beenderen bewegen.

Voorde wet, en voor den priester die de heilige gerechten toedient, en voor de bloedverwanten en vrienden die aan de bedspoude weenend te wachten staan, is de mensch dood zoohaast de ademhaling ophoudt en het hert zijnen laatsten klop gegeven heeft.

Voor ons, geneesheeren, niet: 't is waar genoeg en 't spreekt van zelf dat de mensch, die zijnen laatsten snik gegeven heeft, overleden is in dezen zin dat hij niet meer opstaan noch leven zal, tot op den grooten dag der algemeene verrijzenis. Maar ons lichaam en sterft, met den slag, in al zijn deelen niet.

't Wordt aanveerd dat de hersenen en 't zenuwgestel, die tot hun levenswerkzaamheid immer nieuw bloed behoeven, maar weinig minuten gevoelig blijven na de dood. Men is er alevenwel in gelukt afgekapte hondskoppen, waardoor men, 't zij zoutwater, 't zij stroomend bloed van eenen anderen, - levenden - hond henenjaagt, uren lang te doen pinkoogen, blekken en leelijk doen.

Aan 't ander uiteinde en aan den top der levenstaaiheid ligt de bovenhuid met al hetgeen op de bovenhuid groeit en van de bovenhuid voortkomt: haar, nagels, tanden, eksteroogen, worten, en, bij de dieren, hoornen en pluimen. Gedurende het leven en hebben 't de bovenste lagen van ons vel waarlijk niet breed: tot spijze en vangen zij geen bloed, en zij behooren hunnen honger te stillen met den overschot van het wei dat uit leegerliggende bloedvaten uitgezeeverd wordt. En zoo komt het, na de dood, dat de

[p. 179]

bovenhuid met al haren aanhang menige dagen kan blijven wassen en voortdoen met de vochtigheid die in de greppen tusschen hare cellen versteven ligt.

Nog merkweerdiger, zoo 't zijn kan, is de doeninge der spieren na de dood. Maar hier ligt er groot verschil tusschen uitgeteerde, afgeleefde overledenen, en jonge gasten die, in volle levenskracht, schielijk geveld zijn. De lijken die in de kisten omgewenteld gevonden worden zijn meest altijd kloeke kerels geweest die, in tijd van cholera, na korte stonden gestorven zijn en haastig begraven werden.

Een ander bewijs dat de spieren van zulke overledenen in roeringe en in gistinge blijven, is het volgende: ge moet weten dat onze spieren, benevens hunne veerdigheid om de beenderen van ons geraamte te bewegen, nog belast worden met het bereiden der warmte die wij, warmbloedige schepsels, behoeven; bij zooverre dat, als wij met onze beenen in gang of op loop zijn, of dat wij met romp en armen een lastig werk doen, wij ook nog, buiten onze wete, en omdat wij arbeidende zijn, in onze spieren koolstof verbranden en kracht te wege brengen, dienende minderdeels om het werk dat wij doende zijn te verrichten, en meerderdeels om de koude die ten allen kante ons lijf bedreigt, onschadelijk te maken. Daarom zijn wij lui en ledig, en slaperachtig als het heet is; en rap te beene en wakker als het vriest dat 't kraakt. Welnu, als men eenige stonden na de dood, te midden in een spiere van een jongen kerel die door ramp of ongeval gekaduind werd, eenen thermometer steekt, rijst het kwik tot 40 of 41^o C.: een bewijs dat, in dit ijskoud lijf, de spieren nog in vollen gang van leven zijn. Ja, die spieren zijn duivelsgoed, en hij heeft het deerlijk ondervonden, Ambrosius Paroeus, onze voorzaat, als hij, te wege zijnde een verongelukt lijk te schouwen, zulk eenen stamp kreeg vlak in zijnen herteput, dat hij acht dagen in bedde bleef, van verschot en gepijndheid. Zulke sobere avonturen zijn veel zeldzamer geworden, nu dat de wet bespreekt ten minste 24 uren te

[p. 180]

wachten eer men doô liên te keere gaat: in dien termijn is de strijdlustigheid der lijken merkelijk gekoeld.

Onder al onze spieren, deze die langst meêgaat en langst geneigd en genegen is om toe te trekken is nog ons hert: dat ongelukkig hert dat nooit te wers en is van kloppen en nimmer ruste vraagt. Onlangs heeft een duitsche geleerde het hert van iemand die al eenen vollen dag overleden was nog eenige zwakke klopslagen kunnen doen geven.

_**_*

Bovengemelde wetensweerdigheden en zijn, wel te verstaan, maar betrekkelijk op lieden die voor goed den laatsten zucht geblazen hebben, en geenszins op zieken of gekwetsten die, van koude of bloedverlies, kwalijk lagen en maar gestorven waren in den schijn. Van zulk eenen maakt Jan Yperman gewag, mijns hooren zeggens, te weten van eenen franschen ridder die, in den slag van 1302, zijn spore ontroofd en zijn twee beenen afgekapt geweest was. De doodgraver, die een klauwaart was, was zoo verre te wege hem te delven, toen de franschman, wakker schietende, uitriep: ‘Ja, maar 'k en ben nog niet dood!’

De grafdelver, ievers een kluchtenaar, was het kwijt eer hij het wist, toen hij antwoordde;

‘Niet te doene! Ze zouden dat al kunnen zeggen! Luizegoed! Ge bedriegt ons nog, als gij dood zijt!’

Maar de veedte van den Vlaming was gestild: hij zag hem wapperen boven Kortrijk, den klimmenden zwarten leeuw, op gouden veld. Zoo, hij verzinde; hij verpakte van werk van bermhertigheid, en, in stede van den valschen doode te begraven, liet hij den erg-gekwetste door Yperman bezorgen en genezen, indachtig zijnde het gebod Onzes Heeren, het schoonste dat ooit den mensche gegeven werd: ‘Doet, zelfs uwe vijanden, wel!’

D^r Lauwers