Biekorf. Jaargang 19

Plaatsnamen

Gothengim.

Onder koning Lodewijk den Vrome en abt Einhard, 814-840.

Handsch. A: Gothemiaogian. Fay., bl. 33. - Hier heeft de eerste uitgever, v.d. Putte, Ann. de la Soc. d'Ém. III, bl. 211, en na hem V. Lok., bl. 12, den moeilijken naam vereenvoudigd tot Gothem.

Handschr. B: Gothengim, Fay., bl. 32, V. Lok, bl. 12.

Uit Gothengim besluiten wij tot een ouder *Gothingahem, en zoo is het wel dat wij moeten lezen in het oudste handschrift.

Dit Gothengim wordt door V. Lok. en Fay. vereenzelvigd met Gotthem bij Deynze, op den linker oever der Leie. Het is onmogelijk dat Gothingahem regelmatig zou Gotthem geworden zijn. Men moest veronderstellen dat

[p. 314]

de uitgang inga is verwaarloosd geworden, dat nevens Gothingahem, een nagenoeg synoniem Goth-hem zou bestaan hebben, dat de laatste vorm alleen zou bewaard gebleven zijn en de andere verloren gegaan. Die veronderstelling is weinig waarschijnlijk.

Op den rechter oever der Leie, te Afsne, ligt een gehucht, Goedinge genoemd. Dit ook kan aan *Gothingahem beantwoorden: het gebeurt immers dat het naamdeel hem, villa, van kante gelaten wordt, zooals in Poperinghe, nevens Pupurninga villa in de 9^de eeuw, Poparingahem en Poperingehem in de 11^de en 12^de eeuwen, in Boesinghe (Westvl.), nevens Boeseghem (Nord), enz. Dan moeten wij aannemen dat de o van *Gothingahem lang is, - wat anders ook het waarschijnlijkste is, zooniet zou men eerder Guth- verwachtende zijn, - en behoort bij ons woord ‘goed’, dat werkelijk in eigennamen gebruikt wordt.

Gunzingehem.

A. 950: Gunzingehem, Fay., bl. 60. Bij V. Lok. (ad an. 951), bl. 27: Gunzinghehem.

Deze plaats moest in de omstreken van Gent gelegen zijn. Aan Gijzegem (Oostvl.), waarmede Fay. Gunzingehem gelijkstelt, valt niet te denken.

In Gunz- (met z = ts, ds, enz.) hebben wij een door middel van s afgeleiden vorm van Gund-, stam Guntho- = bellum, pugna, praelium, ohd. Gundfano (fr. gonfalon) = krijgsvane. De namen Gundo, Gunzo, Gontso, bij Fay. zijn veel gebruikt, alsook samenstellingen, als: Gundrada, Guntardus, Guntbertus, enz. bij Fay.

Mag hier aan Kuntseghem, gehucht van Velsicque-Ruddershove (Oostvl.), gedacht worden?

*Ermenghem.

Bij Fay., bl. 127, leest men Hermengem, in het handschr. A (10^de eeuw); deze vorm kan echter niet ouder zijn dan de 12^de of 13^de eeuw.

Ligging onbekend. Fay. ziet daarin Hermelghem, op

[p. 315]

Nederzwalm-Hermelghem; en alhoewel dit niet onmogelijk ware, is het toch onwaarschijnlijk, daar de vorm met n tot heden toe bewaard is in den maagschapsnaam Van Ermenghem (Brussel), Van Ermengem (Werchter, Brab.).

Als oudere vorm kan *Ermingahem gelden, uit denwelken men nochtans tegenwoordig *Ermeghem zou verwachten. Daarom mogen wij wel *Erminingahem (*Irmin...) veronderstellen, afgeleid uit den persoonsnaam Ermino, Irmino, of uit den stam ermino- irmino-, die veelvuldig als eerste lid van samengestelde namen voorkomt. Bij Fay. vindt men: Ermenfridus, Ermengardis, Ermenoldus, Hermengarda. De beteekenis van dezen stam schijnt ‘groot, geweldig, machtig’ geweest te zijn. Een kortere gedaante is ermo-, die ook als eerste lid van eigennamen dienst doet. Bij Fay.: Erembaldus, Erembertus, Eremfridus, Ermeswindis, Erenfrida (?).

Hermelghem, op Nederzwalm-Hermelghem (Oostvl.).

Bij V. Lok., I, bl. 212: Ermelghem, in eene oorkonde uit de 12^de of 13^de eeuw.

Deze naam kan opklimmen tot *Erminingahem, indien ontlijking van de opeenvolgende neusklanken m-n-n tot m-l-n mag aangenomen worden, en eene dergelijke ontlijking ware niet te verwonderen. Nochtans is het natuurlijker *Ermilingahem als ouderen vorm aan te stellen, als afgeleid van *Ermilo, verkleinvorm van Ermo, behoorende bij den zooeven besproken stam.

Het fransche dorp Hermelinghem (Pas-de-Calais) heeft denzelfden naam bijna ongeschonden bewaard.

*Heddeghem.

A. 1042: Hiddengim, Fay., bl. 113, V. Lok., bl. 87.

Midden der 11^de eeuw: Hiddingem, Fay., bl. 115.

Ligging onbekend. Voor Fay. is dit Ideghem (Oostvl.); voor mij is het *Heddeghem, een plaatsnaam die zekerlijk bestaan heeft, zooals blijkt uit den gentschen maagschapsnaam Vanheddegem, Van Heddeghem.

[p. 316]

*Hiddingahem is afgeleid uit eenen stam, waarvan de oorsprong en de beteekenis duister zijn, en die bij Först. vertegenwoordigd is door de namen Hidda, Hiddi, Hiddo, en ook wel Heddo.

Hilleghem (Oostvl.).

In de Annales Blandinienses, geschreven in de tweede helft der 11^de eeuw, wordt in eene gifte van 825 Hildengim vermeld. Bij Fay. staat dezelfde gifte aangestipt op blz. 27, handschr. A: Hildeningahem, V. Lok., bl. 11, en handschr. B, bl. 26: Hildengim, V. Lok., bl. 11. Nog in het handschr. A wordt dezelfde gifte herhaald op bl. 49, bij Fay.: Hildingahem.

Om het midden der 11^de eeuw: Hille...(ghem, onleesbaar), Fay., bl. 115.

12^de, 13^de eeuw: Hillenghem, Fay., bl. 138.

Aa. 1108, 1123 en 1145: Hillengem, V. Lok., blzz. 115, 125, 141.

A. 1164: Hillinge..., V. Lok., blz. 168.

A. 1186: Hillenghem, V. Lok., bl. 195; it. a. 1190, Fay., bl. 204, 205.

A. 1198: Hillengen, V. Lok., bl. 207.

Aa. 1201-9: Hillengem, ib., bl. 226.

A. 1205: Hillegem, ib., bl. 229.

Aa. 1233 en 1243: Hillenghem, ib., bll. 263, 272.

A. 1246: Hilleghem, ib., bl. 278.

A. 1281: Hilleghem en Hillenghem, ib., bl. 407.

A. 1285: Hillenghem, ib., bl. 433.

De vorm Hildeningahem, nevens Hildingahem, in hetzelfde handschrift van de 10^de eeuw, zal wel aan eene verkeerde lezing of eene misgreep in het schrijven zijn ontstaan te danken hebben, alhoewel hij als afleiding uit hildino-, uitbouw van hildjô ook werkelijk kan bestaan hebben.

Hier valt in het oog de tamelijk zeldzame assimilatie van ld tot ll (vgl. vl. spelle, nevens ndl. speld), die in den loop der 11^de eeuw, of zelfs vroeger, schijnt ingetreden te zijn.

[p. 317]

In dezen naam schuilt het germ. zelfst. nw. hildjô, hildî = ‘kamp, veldslag’, dat ook in een groot getal persoonsnamen, als eerste of als tweede lid, voorkomt. Bij Fay.: Hildeberga, Hildebertus, Hildegardis, Hildwinus, enz., Bertildis, Everelda, Godildis, enz.

Adzo