Biekorf. Jaargang 19

Ledeghem bij Dadizeele

AL is 't dat Leêghem, in zake van vermaardheid, met den grootsten hoop mag meêtellen, toch is er over tijd - 't is nu jaren geleden - de aandacht op getrokken geweest. 't Staat in ‘Rond den Heerd’ - zaliger memorie - van 't jaar 1871. Maar hemel! Wie mag die ‘Omicron’ zijn? Had die nederige snuisterare van 1871 zijn naam voluit geschreven, misschien ware hij nog wel ievers in Griekenland te vinden.... 't Ware om hem een woordeken inlichting te vragen!

Gelijk bijna al de snuisteraars en geschiedschrijvers over eenige jaren, heeft ook onze ‘Omicron’ vergeten zijn bewijsstukken nevens zijn beweringen te leggen; en dat is doodjammer! Niet dat ik hem beschuldig van iets

[p. 222]

uit zijnen duim gezogen te hebben - God spare mij van zulke kwade vermoedens! - Maar omdat ik ook eens geerne die stukken zou willen bezien en de weerde daarvan wikken en wegen met andere die ik zelve nu bij de hand heb, en die Omicron waarschijnlijk - om niet te zeggen: zekerlijk - niet kende. Ze lagen toch zoo diepe onder 't stof!

Mag er alzoo 't een en 't ander voorbeeldeken aangebracht worden tot verklaring van hetgeen Omicron of zijn achterneven ons schuldig blijven?

Zoo staat er: ‘Rond den Heerd’ 1871 bl. 36: ‘'t jaar 1767, in den nacht tusschen den eersten en den tweeden kerstdag brandt de kerke van Ledeghem te pulferen op.... door de onvoorzichtigheid van den koster....’

Waar heeft Omicron dit jaartal 1767 gevonden? Of is 't misschien een drukfoute, Immers 't is zekerlijk mis, en 't moet zijn 1763. Wil ge bewijzen: 1^o de volledige rekening der nieuw gebouwde kerke in de archieven van de gemeente Ledeghem; 2^o een archieve van Bergen (Mons)⁽¹⁾, herkomstig uit de oude S^t Maartensabdij van Doornijk, thiendenheffer op Ledeghem; en daar is zelfs het begin van den brand wel bepaald op 's avonds van Kerstdag om 8 ¼ ure; 3^o een kerkrekening van 1787 te Brussel bewaard: Chambre des comptes, n^o 46,611.

De oorzaak van de rampe is nergens aangegeven, ook heeft ze Omicron niet gevonden in geschreven stukken: maar hoorde ze van de oude menschen.

Bl. 38: Na nog eens 't jaar 1767 aangegeven te hebben, schrijft Omicron voort: ‘Mijns wetens en staat er nievers eentwat beschreven nopens die afgebrande kerke, 't en zij in 't verslag, dat Bisschop Maarten de Ratabon erover deed, ter gelegenheid van zijne bisschoppelijke kerkvisite, gehouden 't jaar 1696 op den 25^sten dag in Hooimaand.’ En dan geeft Omicron een heel belangrijk stuk. Maar

(1) Nog onuitgegeven, en misschien nog niet genummerd: althans de archivist heeft er geen aangegeven.

[p. 223]

Omicron toch! Hoe is 't mogelijk hier niet bij te voegen waar ge zulks gevonden hebt? Dit stuk zelve en hebbe ik maar leeren kennen door Omicron, dien ik daarom dank wijte! Maar 't en is maar een halve dank omdat hij mij niet en zegt waar het nog te vinden ligt. Aangezien er zoo weinig overblijft, hetgeen wij hebben is erom dubbel kostelijk. Ik vinde een kerkvisite aangestipt in de Gemeente Rekeningen, ten jare 1722 gedaan door ‘Zijn Hoogweerdigheid van Ipre’⁽¹⁾. Zijn Hoogweerdigheid moet dan ook wel iets geschreven hebben; en misschien brachte het stuk van Omicron ons op 't spoor van dit tweede!

Tusschen haakskens: aan hetgeen Omicron hier vond kan er wel 't een en 't ander toegevoegd worden uit de laatst ontdekte stukken. Maar nu nog niet!

Verder spreekt ‘Rond den Heerd’ van een bloeiende S^t Cathelinegilde die voor den geuzentijd binnen Ledeghem bestond. Nog 'ne keer: Omicron, waar hebt ge 't opgevischt? Nu ze bouwden een nieuwe kerke en ‘keerden ze met den openen in den Oosten, om den tijdelijken leenheere te behagen, die voornemens was een casteel er recht over te zetten.’ - Inderdaad ze moeten de kerke met den openen naar 't Oosten gekeerd hebben, want... ze staat nog alzoo! En 't is ook zeker dat ze een gewichtige reden moesten hebben om de richting van de kerke geheel te veranderen. De oude stond immers wel degelijk met den openen in 't Westen en den ingang van 't kerkhof was aan de plaatse, bij de tegenwoordige kosterij. (Zie den ouden terrier van 1735 zeer schoon en nauwkeurig opgemaakt en te Ledeghem bewaard). Ook dat de wensch van den Heer de Moerman daar iets aan gedaan heeft, is best mogelijk. Maar dat hij voornemens was er recht over een kasteel te bouwen, dat en zal ik maar aanveerden mits vaste bewijzen en... hier vind ik ze niet.

't Laatste nu dat Omicron in ‘Rond den Heerd’ meê-

(1) Brugge: provinciale archieven: Châtellenie d'Ypres, n^o prov. 2022, f^o 14.

[p. 224]

deelt is de lijste ‘der pastoors die te Ledeghem gestaan hebben, van 't jaar 1618 tot 1871’.

Aangezien hij begint met de date van de oudste trouw- en kerstenboeken, die te Ledeghem bewaard zijn, zouden we wel peizen dat hij ze raadpleegde. En 't schijnt toch van neen! Hoe zou hij dan immers, als naam voor den 5^en onderpastoor, Pieter Staes opgeven, wanneer deze laatste zoo dikwerf en zoo klaar op de registers teekent Philippus Staes? En hoe zou hij de benoeming van pastoor Van der Eecke in 1679 plaatsen als de registers luide schreeuwen 1695? Verders geeft Omicron een groot deel wetensweerdigheden over de pastoors die in de registers niet te lezen zijn. Hij moet dus andere stukken gebezigd hebben! Welke? Nog eens doodjammer dat die opgave vergeten wierd! Over inkomsten van pastor, onderpastor en kerke enz.... heb ik nog verscheidene stukken die dienden met Omicron's bronnen vergeleken te worden! Om maar een voorbeeld te geven zoo staat er dat rond 1700 ‘de prochie groot was in lande 800 bunder, met 1000 communicanten.’ Welnu in de Archieven van Mons vindt ik voor 'tjaar 1764 dat ze groot was 825 bunder met 1800 communicanten! Zou de prochie zoo zeere gegroeid zijn?

Maar 't is al ruim genoeg voor vandage. Toch moet ik nog iets overschrijven, bl. 47: ‘De heerlijkheid behoorde eensdeels aan de erven van Mher van Mosschroen, anderendeels aan de Castelnije van Iper, die het recht oefende gezamentlijk met den balliu Geerard Remout (Geeraert Remaut) en den greffier Felix Gheysen.’ - Hoor, Omicron, ge moogt het niet kwalijk nemen, maar dat zinneke en heeft geenen zin!

Moeste 't nu 'nen keer gebeuren dat Omicron reeds bij den Heere is, zou er niemand van Biekorf's geachte lezers en snuisteraars kunnen antwoorden in zijnen name?

Omicron II.