Biekorf. Jaargang 19

[p. 167]

Brugsche Schetsen

I.

IK deed na wat ik zooeven gezien had. Twee dandy-like Engelschmans hadden op de vestingbrug aan 't Minnewater stilgehouden en het uitzicht der stad bewonderd. Onder het beschouwen hadden ze malkaar hun aesthetische gewaarwording medegedeeld en wellicht had het klassiek ‘splendid’ op hun lippen gebeefd terwijl ze met scherpe vinger-wijzing als om strijd de verschillende schoonheidpunten aantoonden. Dan waren zij heengegaan met een zware dosis indrukken. Hier dicht bij en verder op was't waarlijk betooverend mooi: mooi, het oude Brugge dat de ziel van Longfellow, hun zangerigen taalgenoot, in verrukking had gebracht - mooi, het Minnewater waarvan Fogazzaro de omlijsting gemaakt had voor een tafereel uit ‘Il Santo’, mooi, het prinselijk Begijnhof met wiens stillen vrede het droomerig hart van G. Rodenbach zijn Mondschein-sonaten had bezwangerd. De jockey-achtige kleedij van beide wandelaars liet me toch ietwat betwijfelen of zij zelf gevoelvolle artisten waren, maar 't was niet noodig: er zijn dingen waarvóór ook de volmaakste prozaïst niet onberoerd kan staan.

Hoe bekoorlijk deinde het zicht voor mijn blikken uit! De avondlucht was licht-rozig gekleurd en als een onafzienbare koepel rees zij hoog boven de stad; ontzaggelijk grootsch stond daar de Halletoren, op wiens top de vreemde dichter het pracht-visioen van Vlaanderens grootheid voor 't nageslacht opriep; slanker maar hooger steeg de O.L.V. toren met de zwirrelvlucht van de kauwen errond en alom peilden de kleinere torens van kerken en kloosters op naar het fijne kleurgewelf des hemels. Hun wondere aantrekkingskracht trok mijn ziel naar hun hoogte heen, naar 't lucht-paradijs van pracht en droomerij. Een hartberoering greep in, machtiger dan 't heerlijkst sonnet 't kan vertolken, een ziel-bevrediging in levend stilzwijgen.

[p. 168]

Het Minnewater vlak beneden de brug lag beweegloos. De oude knoestige boomen aan den linker kant lieten meewarig hun slappe takken over den waterzoom hangen en in hun lommer lagen drie hagelwitte zwanen, stil alsof ze sliepen. Aan de overzijde laaiden de laatste zonnestralen nog in de vensterruiten der huizen. Middenin blonk de wijde waterkom met soms teere rimpelslagjes, zoo lijze dat men ze haast niet vervolgen en volstrekt niet hooren kon. Plots kwam er onder de brug door een schuit gevaren. Twee jonge lui met een neergetrokken strooien hoed op 't hoofd, met opgestroopte hemdmouwen en lossen hemdboord zaten erin; de eene trok met krachtigen armruk de gele roeispanen door 't water dat het klaterend openkliefde en de naaste oppervlakte schuimde en danste.

Geschwinde! Geschwinde!
Es teilt sich die Welle,
Es naht sich die Ferne...

Aan het sashuis keerden zij rechts om en gleden weer de stad uit. Nu was 't de andere die roeide. Weldra was het weer onbewogen en stil op het water en de zwanen, die plots opgeschrikt waren, rustten weer ‘kalm in haren avondlust’.

Ik stapte de vestingbrug af en slenterde stadwaarts onder de lindenlaan heen. Hier en daar ontmoette ik een mensch; eenigen zaten op de bank en staarden weinig sprekend naar 't natuurschoon. Woelig sprong het water uit onder het sashuis en rende in gedrochtelijke schuimkronkels verder op tusschen zijn oevers en aan de boogbrug, waarop een heer stond, was 't wederom ongerimpeld en scheen het roerloos.

Op het Begijnhof ‘te Wyngaerde, gesticht ten jare 1245’ was 't zoo vredig. Niet éen gerucht onderbrak er de stilte. Uit de vensters der ouderwetsche huisjes met hun groene luiken en blanke, krokige gordijntjes, met hun lieven schittertooi van geraniumstruiken, was niet éen wezen zichtbaar; een oud vrouwtje trad op het wegeltje langs de stammen der popels die hoog openwuifden tot reusachtige

[p. 169]

bladertuilen. Een paar schilders zaten er en teekenden den uitgang van dit kloosterpand met den ouden, weemoedigen Christus en onderaan het lantarentje. Met een tint van treurnis en eenzaamheid stond het gewelf met den Gekruiste reeds op het doek in een mijmerzuchtigen avondvrede.

O Man van smarte met de doornenkroon.... Als onwillekeurig kwam de hymne van Verwey uit mijn ziel. Ik ging langs het droef beeld, waar zoovelen zonder de kennis van dit klankrijk en diep gevoeld liefdedicht, maar met oneindig sterker gevoelsdrang naar den God-mensch hadden opgezien, die daar hing in donkere alleenheid. En op de brug kon ik zien hoe met het vallen van den avond het water nog hel blonk tusschen de achterstoepjes der huizen en hoorde nu zijn gedempt, geheimzinnig ruischen. Even schelde het Angelus-klokje op de Begijnenkerk.

II.

Nu is 't een zegedag. Voor enkele uren is Brugge weer het middenpunt van het Vlaamsche land. De treinen slepen er kuchend hun duizenden menschen heen die aldra in eerbiedige en teer-meevoelende bewondering den lijdensgang van den Heiland door de oude stad zullen bestaren. De gouw, die wij doorreizen, leeft op in rijken lentebloei: de madeliefjes stralen wit op de groene graspaden, de boomgaarden hangen in schemerende bloesemwolken, de welige korenvelden en weiden deinen uit naar de verten met hun onbewogen sparrebosschen, met hun uitreikende populierenreeksen waartusschen de scherpe dorptorentjes opkomen. Over het wijde landschap daalt geen zonnegloed; het lijkt een ongestoorde sluimering der natuur in de kalme maar krachtige wording van een aanstaande zomerheerlijkheid. En toch kan 't oog er zich rusteloos op vermeien; toch neemt de reiziger behagen aan de beloftevolle uitstalling van de reeds bekoorlijke vlakten.

Dichte menschendrommen schuiven naar de stad. Soms worden ze plots uiteengedreven door een fiets, die schichtig

[p. 170]

voorbijrent of door een auto die trompend en vertragend de bende doorklieft. En weldra pakken duizenden en duizenden opeen in Brugge's wallen. Daar is 't een ontzaggelijke massa in blijden opgetogen feestlach onder de machtige overheersching van het samenzijn en in vromen godsdienst-ernst om de plechtigheid van den dag. De driekleurvlaggen aan de huizen golven in breede rukslagen open en toe, aan beide zijden der straten. Alle vensters en balcons zijn bezet met menschengroepjes waaruit een of andere soms vooroverbuigt om ongeduldig de aanvangplaats te bezien. Overijlig worden nog bloemen en loover uitgestrooid langs waar de triomftocht voorbij moet; even komen nog reeksen witgekleede en purper-gesluierde maagdekens uit een zijsteeg, hier en daar drijven bannieren boven de brobbelende menschenzee. Het volk schaart zich al meer op de voetpaden: de klokken luiden eindelijk!

Kletterend stappen de snoezige soldatenpaarden voorop. De stoet komt al aan met zijn jubelzang en feestmuziek, zijn rijkdom van geloofszinnebeelden, zijn Passie. O, de Passie met haar begin van zwellende Hosanna's, haar diepe treurcantilenen en haar dood. Heel het bijbelsch verhaal dat we in onzen geest tot een aanschouwelijk liefdebeeld optooverden, treedt daar voorbij in treffende natuurlijkheid, in verteerende majesteit, tusschen de rijen van 't zegenend medelijden. Nu denk ik blij op Mathilde Serao's boek: ‘Al payse di Gesu’. Neen, 't is niet enkel begoocheling... Zie hoe bij 't naderen der schrijn met de kostbare relikwie van het H. Bloed, die in eerewacht gedragen wordt, die duizenden menschen in belijdenden ootmoed en hulde op de knieën zakken! Op zulke stonden zien we weer de grootheid van Vlaanderens volk opleven: dan blijkt ge groot, mijn volk, omdat gij neerbuigt voor den Heer als uw vaderen; die grootheid gaat te loor bij andere volkeren, maar niet bij u! Laat het u zeggen door het begeesterd woord van een uwer zonen, die u dan bewonderd heeft:

[p. 171]

 

........ wanneer uw volk

 

Geknield op merkt en straat, in stillen eerbied stom,

 

Bij 't wallemen der wierookwolk,

 

Vereert zijn liefste Heiligdom,

 

 

 

Vereert zijn eeuwenouden schat,

 

Tot loon geschonken aan graaf Diedrik's heldenmoed,

 

Den zegepand van land en stad,

 

Het overkostlijk Christibloed,

 

 

 

Door koning, vorst en volk versierd

 

Met goud en edelsteen, godvruchtig aangebrocht,

 

Met staf- en mijterglans gevierd,

 

In glorievollen jubeltocht.

 

 

 

Schoon zijt ge, feestend Brugge, schoon!...

Toen op den Burg, waar de vaderlandsliefde de koene gilden vroeger opluide, door de indrukwekkende figuur van den Kardinaal de zegen met het H. Bloed driemaal gegeven werd over de eindelooze, aanbiddend neergeknielde menigte bij 't schelle getamp der kapelklok, bad ik dan ook ‘O duurbaar Bloed des Heeren, bescherm Vlaanderen en zijn volk!’

Arth. Coussens