Biekorf. Jaargang 19

Plaatsnamen van vreemden oorsprong

Vracene.

Van Vracene vind ik de volgende oude vormen:

A. 1182-85: Frassene, V. Lok., bl. 188.

A. 1183: Frasne, Fay., bl. 202.

A. 1183: Vracene, V. Lok., bl. 191. - Getrokken uit Miraeus, slecht weergegeven, als naar gewoonte.

A. 1186: Frasene, ib., bl. 194.

A. 1196: Frasne, ib., bl. 202. - Oorspr.

A. 1196: Fraisne, ib., bl. 204. - Oorspr. - Fransche invloed is mogelijk.

A. 1196 en 1197: Frasne, ib., blzz. 204, 206. - Twee oorspr. stukken.

A. 1239: Vracene, ib., bl. 269, 207. - Uit Miraeus.

A. 1281: Vracene, ib., bl. 404. Later ook nog Vrasene.

Deze naam heeft alleszins een vreemd uitzicht, en een vreemdeling is hij Ik acht hem immers ontstaan uit het latijnsche woord fraxinus: esch. Boomnamen dienen niet zelden als plaatsnamen, en inzonderheid is dit met

[p. 139]

fraxinus het geval. De latijnsche x (ks), wordt in het Nederlandsch behandeld als de Germaansche verbinding hs: zij wordt ss (als uitgaande klank en voor medeklinkers geschreven s). B. v. Coxinu (zeker door *Kuhsinu): Kussen.

Alzoo fraxinu, *frahsinu, fras(se)ne; dat is in regel. Tegenwoordig wordt dit voorgesteld door Vracene, die eene gebrekkige spelling is. Daarenboven is het woord ook niet tot zijne volle ontwikkeling gekomen. Men zou Varsen verwachten, met omstelling van r; en, zooniet in de spelling, toch in de spreektaal Vassen (waarbij ook Versen en Vessen mogelijk waren). Nu, Vassen hebben wij misschien in Vassenkasteel, dat door Jourdain (Diction. Géogr.) aangegeven is als afhankelijkheid van Meirelbeke.

Dit woord hebben wij verder op Germaansch gebied, in de provincie Luxemburg, onder den vorm Frassem, op Bonnert. Kurth, Frontière linguistique, I, bl. 262, geeft de volgende oudere gedaanten:

A. 1262: Frassenem.

A. 1264: Vrasene.

A. 1317: Vrayssene.

A. 1328: Vrasem.

A. 1337: Wroissenem.

Ante 1574: Frassem.

Het is wel mogelijk dat Frassenem en Wroissenem wijzen op eene samenstelling van Fraxinu + hem.

Indien het latijnsche woord fraxinus op germaansch taalgebied, als oordnaam, doorgedrongen is, zal het ons niet verwonderen het in dezelfde bediening te vinden in de romaansche streken. Fraxinus is in het fransch fraisne, fresne, frêne geworden; waarbij hier en daar frasne als dialectische bijvorm. In Belgie vinden wij Frasne (Namen), Frasnes-lez-Buissenal, Frasnes-lez-Gosselies (Henegouwen); daarnevens Frêne (Namen) en Frênes (Luxemb.). In Frankrijk: Frasne (Doubs, Jura), Frasne-le-Château (Haute-Saône, vgl. Vassenkasteel), Frênes (Orne) en daarnevens menigvuldiglijk Fresne en Fresnes. Ook in Zuid-

[p. 140]

Frankrijk ontmoet ik Fraysse (Dordogne), en fraisse is de provençaalsche weergade van fraxinus. Ditzelfde woord wordt in 't spaansch fresno, in 't Gallicisch (Noordwesten van Spanje) freijo, in Portugaal freixo; welnu, Fresno, Freijo en Freixo komen veelvuldig voor als oordnamen in Castilie, Galicie en Portugaal. In de overige romaansche gouwen zouden wij zeker wel hetzelfde verschijnsel waarnemen; maar mijne aardrijkskundige kennissen strekken zoo verre niet.

Overigens dient ook ons woord esch als plaatsnaam in Essche-Saint-Liévin, en Esch, op Melsele, beide in Oostvlaanderen; en misschien in Esschen (Antwerpen), Esschene en Eschembeek, op Hal (Brabant).

Varssenaere.

Vracene leidt ons rechtstreeks tot Varssenaere, zooals gij zien zult. - Eerst de oude vormen:

Anno 1003: In Fresnere, V. Lok. bl. 71, Fay. bl. 101.

A. 1050 (circa): In Firsnere, Fay. bl. 116.

13^de eeuw (midden): In Varsenare, V. Lok. bl. 292, in Versenare, bl. 293.

A. 1281: In Versenaer, ib. bl. 397.

De Romeinen, bijzonderlijk in latere tijden, vormden dikwijls hunne boomnamen met den uitgang -ârius; daarenboven gebruikten zij den uitgang -ârium (onzijdig) en -aria om eene hoeveelheid boomen, eene plaats met boomen beplant, aan te duiden. Van daar *fraxinariu, *fraxinaria; in 't Nederlandsch, met of zonder omklank: *frasnare (-nere), *fresnare (-nere), later varsenare, nog later (in de uitspraak ten minste) vassenare; en dat is ongetwijfeld de oorsprong van onzen plaatsnaam Varssenaere.

Nog eens vinden wij dezelfde vormen terug op romaansch taalgebied: fraxinaria in Franière (Namen), Fresnières (Oise), La Fresnera (castilie), Freijeira (Galicie), en fraxinariu in Freijeiro (Galicie), Freixiciro (Portugaal).

Adzo.