Biekorf. Jaargang 18

Een woordeken op-en-weg
‘Mensch-zijn!’

‘MENSCH-zijn’ - in de Wereld - wat is dat? Dat is uitwendig handelen gelijk ‘men’ handelt in de Wereld!

Een vos zag eens een beeld zeer kunstiglijk gesneden.
Hij schouwde 't aan van boven tot beneden:
en zei: 't Is wonderschoon en naar den besten zin;
maar... 't heeft geen hersens in!...

en daarmede was hij stratewaard op. Enwel, wat gezeid van dien vos? Dat 't schoone was van hem! Hij meende dat hij slim was, doch hij bewees aleenlijk dat hij vos was! Daar! die leelijke vos!... en 'n had het beeld geen hersens, hij, hij en had er hij ook geen. Ware hij bijgekomen, en had hij een goed woord gedaan, met een groet en een grim en een lach, hij en ware desgehandeld geen vos gebleven, hij ware ‘mensch’ geworden! Immers te kunnen beelden groeten, 'k versta beelden met of zonder

[p. 385]

hersens en nog liefst derzonder, beelden voldoen, beelden paaien, beelden op een voetstuk heffen en bewierooken, dat is ‘mensch-zijn!’ Spijts de vossen. Zulks doet men waneer men bij iemand zijn hekkens wil zetten naar den wind, zooals ‘menschen’ gedurig doen.

‘Mensch-zijn’ is b.v. kunnen zeggen ievers: ‘'k en zou!’ en elders dat tóch doen. 't Is ook kunnen vleêrmuis zijn, lijk velen

die muis of vogel zijn navolgens hun profijt.

't Is bij boeren kunnen buischen en roepen: ‘Ik ben van den boer!’... met een halven knoop erdoor,... en verder weêr bij steêlingen een paar handschoen aantrekken, en zeemen! 't Is op Nieuwdag uitzetten van-huis-tot-huis, en overal een glazeken keeren ‘... tegen uw meuge’, en overal tienmaal herhalen: ‘'t Spijt me dat ik hier niet en kan blijven... Maar 'k moete voort! 't Komt alzoo met alle dat nieuwjaren; 't is hier nochtans 't huis waar dat ik liefst insprong, en 't eenigste waar mijn wenschen oprecht gemeend zijn!’ 't Is dannog, iedermaal dat ge zoo spreekt, ten bewijze van dat zeggen, er een beknibbelingske bijvoegen van 't een of 't ander huis waar ge reeds naartoe geweest zijt, en waarvan de wijn reeds door uw maag is. Kunt ge dat alles, 't is dat ge weet ‘mensch’ te zijn.

Wijders, om ‘mensch’ te zijn, eet en drinkt waar de anderen eten en drinken, - honger of geen -; men mulle of men maaltijde om gelijkwat: om de goê overeenkomst onder de bazen en 't werkvolk; of b.v. omdat 't Wederlandsche Zitdag is tot bestrijding van zee- en andere ziekten, of ter eere van de nieuwe vane der Vereenigde Duivelspeelders onder leuze ‘en leidt ons niet in bekoring’, of ter gelegenheid van entwaar een toogdag van ‘het Zwemmen door de eeuwen heen’... wat dat 't zij, weest er aan banke, en zwicht u van te vasten. Of acht gij het beter onverschillig te blijven aan ‘de Sociale Kwestie’? Die ‘mensch’ is, volgt dat alles. Volgt het ook!...

Om voort te doen met de huishoudkunde, een vrage:

[p. 386]

opdat ge ‘mensch’ zoudt zijn, behoort nu uw hemdeborst, in zulk een tijd van 't jaar, rood of wit te wezen? Luistert, altijd 't zelfde antwoord: spiedt af wat de anderen doen, en handelt als zij. 'n Is er niet in uw gebuurte een breê geest die raadslid is van ‘Uwe-Stad-En-Avant’, een algemeene geest die wat van alles verkoopt... ook soms armoê (wat wilt-je?), van wien ja de ‘menschen’ in de weke zeggen dat hij een beetje niet-wel-wijs is, maar die toch den zondag ‘lijk uit een dozeken komt?’, een die hem ‘weet op te zetten?’, een die, als hij wil, nog meest ‘mensch’ is van geheel de wijk? Hij is uw man! Doet hem na! Draagt daarbij schoen als uw taartebakker, legt uw haar lijk uw beenhouwer, keert uw broek over in schoon weder ‘omdat 't altijd regent te Londen’... 't is de reden en de doeninge van de anderen, 'n steekt nooit uit in niets, en ge zijt er!

Mieren bedraven altijd allen hetzelfde pad, koeien volgen altijd allen de meest-koe uit de bende, schapen in de spoorhalle drommen altijd allen denzelfden vervoerwagen binnen: zijn ze zij toch verstandige wezens! Ze 'n hebben maar de sprake te kort. Gij die de spraak hebt, als hen zult ge doen; mitsgaders nog met alle de anderen uit uw soorte, overal spreken en knikken (aleenlijk om het knikken) lijk 't een of 't ander licht dat bezeten is om uw soorte voorop te gaan. Dat is ‘mensch’ zijn!

- En is dat ‘mensch’ zijn? - Ja 't!

- Geen ‘man’ zijn? - Ja!

- Niet zijn wat men is? - Ja!

- Niet zeggen wat men denkt? - Ja!

- Niet doen wat ge best vondt? - Ja!

- 't Groot verstand hebben van nooit geen eigen verstand te gebruiken? Meêloopen met de kudde? Samen met de kudde op de stoppels staan honger lijden? en niet liever aleen op 't gras uwen buik gaan vullen? - Ja! Dat is ‘mensch’ zijn! Wat kost dat? 't Is een kleintje, nietwaar? En de Wereld wil het zoo!

J. Hagel