Biekorf. Jaargang 18

Mengelmaren

Boekennieuws

LOQUELA, het gunstig bekende taalkundig tijdblad van onzen stichter, heer ende meester Guido Gezelle, verschijnt opnieuw. In zijne eerste vorm was het, om zeggens, niet te gebruiken; daar iedere maandelijksche aflevering, op haar eigen alfabetisch gerangschikt uitkwam, en taalliefhebbers die 't bezigden weten hoe weinig aangenaam het was een woord te zoeken en hoe lastig een te vinden in de 15 jaargangen die het tijdschrift groot werd. Er bestond eene woordenlijst van de tien eerste jaren, doch, door 't bijkomen van nog vijf jaargangen, werd aldus 't zoeken maar weinig vergemakkelijkt.

E.P. Hyacinthus, onze Ypersche medewerker en een groot vereerder van Guido Gezelle en zijn werk, heeft het eerst die taak van

[p. 235]

geduld en toewijding op hem genomen, om al de verschenen jaargangen te versnijden en te schikken; later werd dat werk voortgezet, E.H. Jan Craeynest schreef er een woord ter inleiding toe, en zoover is het nu gevorderd, dat we er hier de eerste aflevering van voor ons liggen hebben.

L.J. Veen, de Amsterdamsche uitgever, die met zooveel smaak- en kunstzin van de werken van Guido Gezelle eene voortreffelijke gezamenlijke uitgave bezorgde, heeft ook van Loquela iets gemaakt dat in opzicht van uitvoering hem grootelijks eere doet. Het werk verschijnt in 12-13 afleveringen, elk van 2 frank.

We laten hier het ‘Voorbericht’ volgen:

‘Door zijne bediening was Guido Gezelle dagelijks in aanraking met de geringe lieden, d.i. - in Vlaanderen - met het taalgetrouwe volk.

Zijn leven lang deed hij niets liever dan prettige volksgezegden, ongeboekte volkswoorden afluisteren en met heiligen eerbied opteekenen om ze voor vergetelheid te behoeden.

Ook verwonderde 't niemand, toen in 1873, op blz. XIII van de Inleiding tot het welbekende Westvlaamsch Idioticon, De Bo zaliger over Gezelle's medewerking kwam getuigen: ‘De rijkste (woorden) lijst - de mijne telt hier niet meê - is die van eerw. heer G. Gezelle.

Gouwspraak woordenboeken - dit erkent iedereen - bewijzen veel dienst aan de beoefenaars van taalwetenschap.

Voor De Bo's Westvlaamsch Idioticon komt daar nog bij, dat het schier onmisbaar is tot het begrijpen en genieten van de tegenwoordige Zuidnederlandsche letterkunde.

Maar, al staan in dat gouwspraakwoordenboek ruim 28 duizend westvlaamsche woorden ABC-wijze opgegeven en met voorbeelden toegelicht, toch bleven er nog een overgroot getal onvermeld.

Deze leemte nu wordt goeddeels door Loquela aangevuld.

Wat is Loquela?

Loquela - bij dezen tot woordenboek omgewerkt - was een taalkundig maandblad, dat veertien en een halven jaargang beleefde (van Bloeimaand 1881 tot Slachtmaand 1895) en door Guido Gezelle zaliger werd opgesteld.

Duizenden “vlaamsche woorden, woordengedaanten of woordenbeteekenissen, die (zegt Gezelle) ongeboekt, mijns wetens, en tot nog toe épea pterôënta, d.i. vluchtig gebleven waren”, vindt ge in Loquela ABC-wijze aangeteekend en verduidelijkt, telkens met vermelding van de Zuidnederlandsche - meestal Westvlaamsche - stad of gemeente, waar de uitdrukkingen bij het sprekende volk gehoord worden.

Hiermee dunkt me voldoende gewezen op de groote en blijvende waarde van Loquela.

En doordien al de opgeteekende volkswoorden uit de verschillende jaargangen nu in één doorloopende volgreeks gezet zijn, zal het nazoeken even gemakkelijk vallen als in 't eerste woordenboek het beste.

[p. 236]

Er is echter ook een schaduwzijde aan Loquela.

Al verstond Gezelle een taal of vijftien en al bezat hij op nederlandsch gebied een verbazend groote woordenkennis, van de nieuwere taalwetenschap was hij. bij gebrek aan opleiding, niet genoegzaam op de hoogte. Vandaar dat heel wat afleidkundige uiteenzettingen in Loquela op losse gronden steunen.

Toch scheen het om verschillige redenen niet gewenscht het onwetenschappelijke te laten wegvallen. Liever geven we Gezelle ook als taalkundige te aanschouwen gelijk hij was.

Naast het vele geliefhebber komt overigens ook in dit gedeelte veel opmerkenswaardigs voor, dank de ongemeene belezenheid en veelwetendheid van den steller. En dan spreek ik nog niet eens van de wondere kunst, die daar van Gezelle op menige bladzijde is af te zien en waardoor droge en afgetrokken dingen den lezer zóó levendig, zóó aanschouwelijk worden voorgezet, dat zelfs een oningewijde ze vatten kan en er smaak in vinden. Van de voornaamste woorden, die ter opheldering van andere, uit minder bekende boeken staan bijgebracht, wordt een afzonderlijke bladwijzer met de laatste aflevering meêgegeven.

(get.) J. Craeynest’

Men schrijft in bij den Nederlandschen Boekhandel, S^t-Jacobsmarkt, Antwerpen.

C.G.

DE lezers van Biekorf hebben reeds meer dan eens de groote veerdigheid kunnen bewonderen waarmeê D^r E. Lauwers uit het Engelsch vertaalt. Zijn Mowgli, elk betuigt het, is 't een buitengemeen genot te lezen. Kipling schrijft met meesterhand, en zijn Junglebook is een onvergankelijk dierenepos; reeds dáárom is die vertaling het lezen weerd. Maar D^r Lauwers vertaalt op eene wijze die hem zoo gansch eigen is, zoo juist is hij van grepe, zoo krachtig van bewoording. Zoo dicht blijft hij bij den tekst en schrijft nochtans zoo zuiver eigen krachtig vlaamsch, dat, wie den engelschen tekst met den vlaamschen vergelijkt, moet bekennen dat hij 't beste engelsch en 't beste vlaamsch telkens weêrgeeft.

Shakespeare is nog zooveel grooter dan Kipling en Koning Lear is zijn meesterwerk. Met die eigene taalveerdigheid, met die ongeevenaarde vlaamschheid van aard en pen heeft Dokter Lauwers het aangegaan en ten einde gevoerd om Koning Lear te verdietschen. Stukken ervan hebben we te lezen gekregen in Biekorf, en we verwijzen er hier onze lezers naartoe opdat het werk zijn eigen love. De vertaling van het geheele drama verschijnt binnen kort bij C.A.J. Van Dishoeck, te Bussum, die belooft er, ook uitwendig, een mooi boek van te maken.

C.G.