Biekorf. Jaargang 17

[p. 145]

Zal hij rond de landtonge geraken?

Aan de engelsche kust was het; aan de Cornwalliskust, waar de baren der spaansche zee tegen de steile klippen stormloopen - schuimend, brullend, iedere kloof onderzoekend, iedere diepte opvullend, jagend, pressend, tegen den slijmenden draaikonkel vechtend, totdat hij, voor andere en sterkere krachten wijkend, als eene geschotene meeuw ineenbreekt en holderbolder in den kuil nederstort waaruit hij gekomen is.

Aan deze gevaarlijke kust was het, midden in eene bocht, waar de rotsen rechts en links met scherpe en vooruitspringende toppen in de zee uitkijken. Hier was er geen beschutting, geen bescherming. De nachtstroom loeide van te zeewaarts. Groote, verwrongene wolkenmassen draaiden hunne reuzenlijven in wilde vlucht aan de maan voorover - een uit den hemel gedreven Titanenleger, dat tusschen zijn eigene schansen, de rotsen der aarde, toevlucht zocht. De maan stond daar als een olympische nachtwaker, uitgezonden om de bewegingen der vluchtenden na te speuren. Als soms een schemer van den blendlanteern des wakers in die dichte scharen viel, kwamen er verder over de zee nog andere, even zulke scharen, die van verre, verre, schenen te willen land bereiken. Maar zij kwamen in welgeschikte benden. Het blekkerde en flikkerde als stormden duizende ruiters herwaarts, met rondzwaaiende zweerden op snuivende, schuimende peerdekoppen. Wie dorst hem tusschen die varende benden en hun doel wagen? Wie dorst hem tegen die dampende lijven werpen en deze fladderende manen trotseeren en deze rondzwaaiende zweerden, wier suizen en bliksemen zelfs van uit de verte, den moedigste dwingen de oogen te sluiten? Wie dorst het wagen? Wie was het, die daar even dat waagstuk beproefde? -

Wij zaten te zamen in de kleine hutte van den waker uit den vuurtoren, op het hoofd van de brug, waar de zee hol-brullend en scherpknetterend hare macht aan den ijzersterken, getimmerden eikenmuur brak. Het witte schuim, groengeluw in den maneschijn, lekte iederen oogenblik de weer-staken, die lijk sombere, zwijgzame wakers onbewegelijk op de gevaarlijke posten stonden.

[p. 146]

Zoo dikwijls de deur voor binnen- of buitentredenden openging, zag ik de sombere zwijgzame wakers af en toe vermeerderd door eene bespiedende, voorovergebogene gestalte, die zocht de bestemde oogenblikken van windstoot en maneschijn af te loeren, om eenen verrekijker op een wisselend punt daarbuiten, tusschen de varende benden te richten. Als het schuim met dat onbeschrijfbaar, schartend, krevelend geluid over de brug speersde; als de deur daarbij krakend toegeslagen werd; als de kleine vensterschijven in hunne ramen klutterden; als het licht op de tafel weg en weer wikkelde en waaide, lijk een verstrooid mensch die plots aangesproken en wakker geroepen wordt; als de wind door de houten wanden piepte, bromde of huilde: dan kwam een zelfde eigen gedacht aan ons allen, aan iedereen van ons ja, die in de zekere huizing van den waker uit den vuurtoren aan tafel zaten, en dit gedacht klemde gedurig met krampachtige greep aan hetzelfde voorwerp; en datzelfde voorwerp was gestadig diezelfde persoon: hij, de man daar buiten, die het waagstuk beproefde tegen de vooruitstormende benden...

Als de maneschijn verminderde en wegweek; als de wolken te zamen trokken; als de duisternis, lijk booze gedachten, uit de zwarte diepte opgestegen kwam; als alleen nog het geruisch der branding en het vereenigde bruisen van wind en zee ons daaraan herinnerden, waar wij waren; als de vastgevouwde handen van den waker uit den vuurtoren in hunne knoken kraakten; en als wij in angstige spanning het beproefden van op den bruggekop het raadsel der duisternis te ontkluwen; dan had de gemeenschappelijke zwijgzaamheid maar één gemeenschappelijk gedacht: zal hij rond de landtonge geraken?

En zoo latige de duisternis duurde; zoo lange ieder verrekijker onnuttig en ieder vermoeden overbodig was: zoo lange draaiden en kruisten de gedachten in koortsige onrust rond hetzelfde punt, het punt daarbuiten op de woelende zee. Zal de sombere, drukkende en dobberende schaduw daar nog liggen als de blendlanteern der maan weder cene streep licht op de stormende benden werpt? Zal hij daarbuiten gestadig voortdoen om die

[p. 147]

gevaarten te doorbreken, tot dat hij er kome, waarheen hij wilt? Zal 't gelukken? Zal hij rond de landtonge geraken?

Wie was hij? Men had verscheidene meeningen daarover. Niemand had hem van uit den ‘Molo’ zien uitzetten; hij was plotselings aan den bruggekop voorbijgejaagd gekomen. De loods had in 't zelfde oogenblik de zwarte schaduw bemerkt, waarin hij voortjaagde. Dan was de maan achter de wolken schuilgegaan, en toen de waker uit den vuurtoren weder zien kon, was hij reeds buiten in de brandende zee, een goed einde verre, en hoe de sloep heette en hoe de man heette, ja ‘dat kon de sloep wel en ook de zeeman vertellen; maar hoe lange zij het kunnen zouden, ja, dat was eigentlijk de zaak!’

Weshalve moest hij ook bij zulk een weder uitzetten? De storm had nu in sterkte toegenomen, sedert hij land verliet, en daar groeide 't tempeest iederen stond! Waarom moest hij het juist nu, in dezen nachtstorm doen, en welke hoop had hij, dat sloep en tuig het uithielden, en dat oogen en armen met den tijd niet zouden vermoeid geraken? Hij moest wel weg zijn; daar zijn toch tijden en oogenblikken, waarop men eene zaak doen moet, weg moet; en wie bekommert hem dau om het weder! Of hij wilde misschien weg, wilde misschien tegen den storm opvaren. Menschen zijn er wel, in wie als eene reuzenkracht nedergelegd is, en die door weerstand en hinderpalen slechts tot hoogere en meerdere krachtinspanning kunnen opgevuurd worden! Hij had wellicht de goede hoop der sterken. Hoop moest hij wel hebben, op iets moest hij wel bouwen, anders ware hij nauwelijks zóó veue gekomen, den halven weg tot aan de landtong!

En meeningen en vermoedens kwamen en gingen onder ons lijk het schuim der branding en het schuifelen van den wind. En moedig kampte de sloep tegen den storm en de ziedende zee...

Op de diepe wateren der ziel werkte de maan even als op de zee bij ebbe en vloed. Zoohaast de duisternis de overhand bekwam, week het bloed angstig van het strand mijns herten weg; toen echter het licht weder uitstraalde, schoot het levensnat warm en vol over den smachtenden oever. Tusschen vrees en hoop werd ik weg en weder

[p. 148]

geslingerd en wijl ik nu zoo stond en naar de sombere, drukkende en dobberende schaduw uitzag, nam de schaduw in mijne gedachten teenemaal de gestalte van een wezen met leven en bewustzijn aan. Mij docht den oorsprong en het ontstaan van dit wezen te kennen: en ik vervolgde zijne ontwikkeling voet voor voet. Immer levendiger, immer werkelijker stond die voorstelling voor mijne oogen. Eene bron van gedachten, bespiegelingen, onderzoekingen en gevolgen welde in mij op. En daar het vroeger jegens die sloep als dusdanig, het eenvoudig de algemeene, menschelijke deelname was die bij mij geld deed, kwam er nu bovendien een eigen, onbeschrijf baar gevoel bij, als van eene verplichting, van eene verbintenis, van iets, dat mij innig en ijzervast aan de sombere schaduw daar buiten op de wilde zee vastknoopte. Ik sloeg mijne hand aan mijn voorhoofd. Wie zou mij een voldoende antwoord geven op die indrukwekkende, arigstige vraag! Ik keek naar den loods, naar den waker uit den vuurtoren, naar de anderen rond mij. Zij konden mij even weinig antwoorden als ik zelf... De tijd, ja de tijd, moet alles zeggen, alles toonen.

Tusschen de zwijgzame, ernstige mannen rondom mij, bij de duistere, onbewegelijke weer-staken, op den vastgetimmerden bruggekop bleef ik staan en staarde roerloos naar de schaduw daarbuiten. De zee sloeg eeuwig, eeuwig tegen de brug. Het licht kwam van boven en verdween nu en dan in de onmetelijke vlakte. 't Zwart punt daarbuiten werd kleiner en kleiner; 't werd nu van langs om moeilijker de schaduw te vervolgen. Wie zou er wel de zege halen? Ik hoopte, ik wachtte, en daarbij beefde 't in mijne ziel: zal zij rond de landtonge geraken?

Uit de ‘Zee- en Strandgeschiedenissen’ vertaald van Holger Drachmann.

Maart 1906.

Manuël Matte