Biekorf. Jaargang 17

[p. 115]

Mengelmaren

Vreemde woorden.

De geïllustreerde prijs-courant van de firma E.H. Krekelage en zoon, tuinbouwinrichting ‘Bloemhof’ te Haarlem, geeft een prijzenswaardig voorbeeld van vele Nederlandsche handelaars; er is nl. naar gestreefd alle vreemde woorden, waarvoor goede Nederlandsche uitdrukkingen bestaan, uit de prijslijst te verbannen.

Overtuigd, dat bij de zuivering van deze voorjaarsprijslijst de laatste vreemde indringer nog wel niet zal verdwenen zijn, doet de firma een vriendelijk beroep op hare afnemers om haar hierbij behulpzaam te zijn.

Voor elk vreemd woord, waarvoor een goed Nederlandsch woord van dezelfde beteekenis bestaat, dat door de afnemers in deze prijslijst wordt aangetroffen, geeft zij hun de bevoegdheid om bij de bestelling voor een waarde van één gulden bollen of poten uit te zoeken naar hun keuze, welke kosteloos aan de bestelling zullen worden toegevoegd.’

(Het Centrum, 28-2-06).

Boekennieuws

Spreekwoorden en zegswijzen, afkomstig van oude gebruiken en volkszeden, door A. De Cock. (Ad. Hoste, Gent, Veldstraat, 47) 452 blz.

In een woordje vooraf, laat de schrijver zelf zijn werk kennen: Sedert 1876 verschenen in Volkskunde, (waarvan M. De Cock hoofdopsteller is) eene reeks bijdragen over deze spreekwoorden en zegswijzen. Het zijn deze bijdragen die nu in een bundel verschenen zijn.

‘Deze bundel is geen eigenlijk spreekwoordenboek, waarin het verzamelen en verklaren der spreekwoorden en zegswijzen de hoofdzaak zijn; de beschrijving van oude gebruiken, oude toestanden en volkszeden - thans geheel of grootendeels uitgestorven, maar nog steeds voortlevend in de taal - maakt hier het hoofdbestanddeel uit. De spreekwoorden vormen dus enkel de omlijsting, de oude gebruiken vormen het doek, het eigenlijke schilderstuk.’ (Ald. bl. V en VI).

Deze bundel levert ons ‘verrassende kijkjes in den beschavingstoestand van ons voorgeslacht’ en leert ons ‘de uitdrukkings- en denkwijze, de ontwikkeling, de voorstellingen en denkbeelden van onze voorvaderen uit de middeleeuwen en uit lateren tijd, zooals Prof. Verdam zegt.’ (Ald. bl. VI).

De schrijver heeft tot het opmaken van zijn boek veel werk moeten aan den dag leggen, getuige ervan de elf bladzijden woordenlijst der voornaamste bronnen die hij zelf heeft kunnen onderzoeken. En onder deze komen een aantal tijdschriften en zeer veel grondige werken over oude gebruiken en spreekwoorden.

De gebruiken die in het boek van A. De Cock vermeld worden hebben betrek op het ridderwezen, het krijgswezen, het gildewezen, koopen en verkoopen, rechtsgebied en rechtspleging, godsoordeelen, heksen en kettervervolging, eten en drinken, kleederdracht, bouw-

[p. 116]

trant, volksvermaken, vrijen en trouwen, ambachten en neringen, kerkgebruiken, munten, maten en gewichten. Op het einde eene bijlage over ketelmuziek. Veelvuldige stoffe, die misschien wel nog vollediger kan behandeld worden, maar die ongetwijfeld bij vele liefhebbers zal welkom zijn.

V.

Paarwoorden.

Rijmende Paarwoorden verzameld door Leo Claeys, leeraar aan het St-J.-Berchmans gesticht te Avelghem, zoo klinkt de hoofding van een splenternagelnieuw boeksken verschenen ter drukkerij van Boels-Vanlerberghe te Avelghem. 't Is naar allemans beurze, fr. 0.25 en 't en vraagt u geen ure lezens werk, want 't en beslaat maar 25 bladzijden!

Rijmende Paarwoorden! Wat aardig spook!? Neen, lezer, boeksteller zal u zelf thuiswijzen in zijn ‘woord vooraf’.

Rijmende Paarwoorden heeten wij deze woordenverzameling, die wij ten dienste stellen van alle jonge taalliefhebbers die, zoo wij, met eerbied, de eigenaardige schoonheid der Vlaamsche taal trachten te leeren en anderen aan te leeren.

Paarwoorden, zeggen wij, omdat zij twee aan twee gerangschikt voorkomen, zoodanig dat, zoohaast een der twee woorden den mond uit is, het andere oogenblikkelijk volgt en zij zoo gepaard gehoord worden.

Rijmende, om hier een onderscheid te maken met de nietrijmende paarwoorden, die heel talrijk zijn in onze taal. -

Dit boekske hoe klein en nederig ook van voorkomen, zal buiten twijfel aan alle zanters en taalliefhebberss welkom beeten want ‘.... die 't daarin te zoeken lust om al die prachtige wildblommen te vergaren, zullen eenen schat van oude woorden opdoen of het speur daarvan wijsworden’ Ald. bl. 4. Zoo is 't inderdaad! Uit die reeks van nagenoeg 360 rijmende paarwoorden, volgens alphabetische letterorde gerangschikt, door passend voorbeeld en uitleg toegeklaard en met oorspronkelijke bronne aangeteekend, leeren we den onuitputtelijken rijkdom onzer tale beter kennen mitsgaders eene hoeveelheid beeld- en klankrijke woorden die nu eilaas! bijna teenemaal buiten dienst en in 't oud ijzer liggen.

Dit boeksken mocht u maar een klein zaadje schijnen bij den eendelijken zantberg die nog vol ongekende schatten en kostelijk gesteente zit. Maar, wat geduld! Schrijver spreekt ons nog op bl. 4. van paarwoorden die Stafrijmen zijn, zooals al stuikend en stootend, en van paarwoorden met klankverwisseling, zoo: zwirrelen en zwarrelen; en dit alles hoopt hij eensdaags afzonderlijk te kunnen uitgeven.

't Zal zeker een ware schat zijn en de moeite om dan over 't geheele eene vergelijkende studie te maken.

We wenschen den schrijver goed heil met 't afgedaan werk en taai geduld langs den nog af te leggen weg. Intusschen zende eenieder zijne jonste en vondsten naar den schrijver die ze met vriendelijken dank zal aanveerden en benuttigen.

J.B.