Biekorf. Jaargang 17

[p. 17]

[Nummer 2]

Onstandvastigheid

‘Paulo minora canamus’

VELEN van u weten nog al wel wat er in hun hoofd, maar weinig weten wat er in hunnen buik zit.

Is dat geen schande?

't Argloos kind dat met een dooske of een zakske uitgezonden wordt, en is nog geen strate verre of 't is al betinteld en beneteld om open te doen en te kijken; en wij, of liever gij, ge doolt en tjoolt zestig zeventig jaar lang met uw buikdoze aan uw eigen lijf zonder te vragen of te zoeken wat er van bin zit.

Dat dezen, die op mijnen raad willen luisteren, eens gaan kijken, met 't vallen van 't blad, op een van die malsche, versch-geschoeperde, net geschreepte zwijntjes die daar hangen, kop omleege, met hunnen balg vooruit en bereid om opengeript te worden. Met de eerste sneê rolt er de beuling uit, te weten een drendel derm, twintig voet lang, die, navolgens gedaante en hoedanigheid, din,

[p. 18]

dik of blind genoemd wordt. Als maag en derm geweerd zijn, ziet gij, wederzijds der uitstekende wervelzuil, de bruine nierkes blinken. Rechts, uitpuilend van onder den ribbenrand, ligt de zware, groote, glimmende lever; en links zit zijn weêrga, de milte.

't Zitten nog veel andere dingen in den buik van menschen en dieren, maar gij zult genoeg hebben, indien ik mij op het wikkelen en ontstandvastig-zijn van maag, dermen, milt, lever en nieren, voor vandage beperke.

Voor 't gemak, zal ik mijne vrecht in koopkes leggen. Even als de temme musschejongen met kleene bollekes gekuweld brood, op een stokske gesteken, gevoed worden, zoo zal u dus ook de geestelijke spijze van deze korte voordracht, bij kleene mondsvullen teenegader toegediend worden: sicut parvulis in Domino.

Talrijke wijvekes komen den maandag voormiddag bij mij, die op mijne vraag: ‘Wat schilt er met u, vrouwken?’ antwoorden:

‘'k En weet het niet, maar 't wikkelt lijk al dat in mijnen buik zit’.

Daar zijn inderdaad van die ongelukkige buiks, waar alles beweeglijk is en wankelbaar, waar de mage brobbelt en opsmijt, waar de milte snokt, de lever klutst, de nieren verspringen en de dermen over malkaar robbelen; en waarin, bij de minste beweging van 't lichaam, een roeringe en een schermutselinge moet ontstaan van al de duivels. God spare mij van zulk eenen buik, en u ook.

Het loshangen van de maag is zeldzaam. Als men ziet welken schelf boterhammen 's morgens, welk eenen hoop aardappelen 's middags, welk eenen schotel pap 's avonds sommige kerels binnenspelen; als men peist op het gewicht dat de maag van sommige groote eters en drinkers overlast, en bijna aanhoudend de banden spant en rekt die de maag aan 't gebuurte gebonden houden, is het nog te verwonderen dat er niet meer magen gevonden worden die luts en onttodderd tot diep in den onderbuik gezonken liggen. Om de waarheid te zeggen, overdaad in ate en

[p. 19]

drank en trekt maar zelden de mage los; gezonkene magen worden veel eer gevonden bij weeke, zwakke lieden, waar al de bindsels, stringen en pezen die mage, lever, milte en nieren vasthouden, uittermaten zwak en overrekbaar zijn.

Dat de derm wikkelt en zal niemand verwonderen: hij is immers voor 't wikkelen geboren, en buiten onze wete, 'n doet hij van 's morgends tot 's avonds niet anders dan krempen en vringen. Dat hij niet en wikkelde, wij zouden er 't schaap van zijn: ons eten zou blijven liggen, oftewel het zou er door gejaagd worden, ongeteerd en onveranderd. Al dat wij dus van onzen derm mogen verhopen en begeren, is dat hij zoude wikkelen zonder pijn voor ons eigen en zonder te veel gedruisch voor onzen evennaasten.

't Moet zijn dat de milte niet veel te klagen heeft en haar wel gevoelt in haren t'huis, want 't en gebeurt maar zelden dat zij verkruipt. Maar als zij 't in haren zin steekt van te verspringen, zij springt verre. En zoo komt het dat de schavijster-milt gewoonlijk gevonden wordt door heelmeesters die op zoek waren van geheel wat anders. Maar 't ongeluk is kleene: men mag ze zonder achterdenken uitsnijden, gezien de mensch, God zij gedankt, geen milte noodig heeft om te leven.

De lever is een stevige, lijvige klomp van bij de 2 kilos. Zij is dus te zwaar om te verspringen en kunsten te maken lijk milte en nieren. Al dat zij kan - 't is nog te veel - is losgeraken, zinken en zwakken, hangen en klutsen. Een duwke is genoeg om eene gezonkene lever weêr in haar oude zate te steken; maar met een stuikske of een snokske valt zij er weêr uit. Om ze vast te leggen, zijn er die de lever doorsteken, optrekken en ophouden met eenen sterken zijdedraad, die dan aan de onderste ribben vastgehecht wordt. Andere, al te stoute bliksems, vinden dat de lever min zou klutsen, indien de buikholte verminderd en vernauwd ware, en zij snijden een deel van den buikwand uit. Ik, die geduldiger en vreedzamer van complexien ben, en die, voor geen goed van de wereld

[p. 20]

't verwijt van den H. Paulus op mijnen nek zou willen halen, als hij zegt: ‘Veloces pedes ejus ad effundendum sanguinem’, ik trachte liever mijn zieken te verhelpen met eenen goed-passenden buikband, die wel spant en 't schudden van de lever verhindert.

Maar een nierke naaie ik geren vast. Daarmêe kan ik overgaan tot de loshangende niere, ‘rein mobile’ in 't fransch, ‘Wanderniere’ in 't duitsch, ‘floating kidney’ in 't engelsch. Die kwale bestaat eigentlijk hierin dat de niere - 't is bijna altijd de rechte niere - haren nest beneden de lever verlaat en ievers elders kruipt. Sommige losse nieren zijn kwaad om vinden, ten eerste omdat de polk, waarin de gezonde niere rust, diep en boos gedoken zit, en ten tweede omdat de beweeglijke niere in alle hoeken en kanten van den buik kan verschoven of verkropen zijn. Maar eens dat gij ze vast hebt, is het moeilijk om nog te missen: eerst omdat gij ze voelt ontglippen en verspringen, tweeds omdat de eigenaar van den buik waarop gij duwt, en van de niere die verspringt, ook verspringt en zegt ‘aaie!’

Over eenige jaren, stond de losse niere hoog in eeren. Maar sedert dat de mode overgegaan is tot den ‘appendix vermicularis’ - een kleen drendelke derm, dat ook zijn deel kan wikkelen, en veel meer beslag maakt dan het in den grond weerd is - is de zwakkende niere min of meer versteken gerocht; en die er nu van aangedaan is en boft er niet meer mêe, maar zwijgt of klaagt in 't stille.

Over tijd van jaren, was de losse niere eene onbekende plage. Maar nu weten wij dat de straten vol menschen loopen met loshangende nieren.

‘Wie weet of mijn nieren ook niet los en zijn?’ zegt menigeen van u misschien, in zijn eigen.

Stelt uw herte gerust. De zwakkende niere is eigen aan 't vrouwvolk. En 't is alzoo best.

D^r Lauwers